ÇAĞDAŞ DÖVME ANLATILARINDA KADIN BEDENİ VE TEMSİLİ (BÜYÜKÇEKMECE SAHİLİ ÖRNEĞİ)

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 1, 307 - 320, 18.01.2022

Figen Kanbir

https://doi.org/10.18069/firatsbed.983933

Öz

Dövme deri altına bir boyanın kalıcı bir şekilde işlenmesiyle oluşmuş işaret, resim ve süslemelerdir. Dövme yaptırarak kişi yaş, cinsiyet, eğitim durumu, bağlı olunan sınıf, inanç biçimi gibi kişisel veya topluluk özelliklerinden bir veya birkaçını bedeninde yansıtmaktadır. Dövme yaptırmanın nedenleri zaman içerisinde değişim göstermiştir. Geleneksel kültürde dövme topluluğa aidiyet, güzellik, erginlik gibi nedenlerle yapılmaktadır. Modern dövme yaptırmanın nedenleri ise kişiden kişiye farklılık arz etmektedir. Bu çalışma kadınların dövme yapma tercihleriyle yerleşik kadınlık rollerini devam ettirme veya yeniden kurgulama istekliliklerini sorgulamaya açmıştır. Çalışma İstanbul Büyükçekmece Sahili’nde, 2021 yılı Temmuz ayında, 16 kişiyle görüşme yoluyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın katılımcıları (en az bir dövmesi olanlar arasından) amaçlı örneklem yoluyla belirlenmiştir. Çalışmada dövmenin kadınların farklı olduklarını anımsatan bedenlerindeki bir işaret olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca yaşa, eğitim durumuna, cinsiyete bağlı kişisel farklılıkların dövme tercihlerini belirlediği ortaya çıkmıştır. Katılımcılar arasında dövmeyi çoğunlukla düşük eğitimliler ve gençler tercih etmektedir. Çalışmadan elde edilen veriler bu algının (dövmenin tarihsel süreç içerisindeki değişimine benzer şekilde) dönüştüğünü göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Dövme, kadın, beden, kadın bedeni.

The Woman Body and Its Representatıon in Contemporary Tattoo Narratıves (Büyükçekmece Beach Example)

Öz

Tattoos are signs, pictures and decorations formed by the permanent processing of a dye under the skin. The person reflects one or more of the person or community characteristics such as age, gender, education level, class, belief style by getting a tattoo on her body. The reasons for getting a tattoo have changed over time. In traditional culture, the tattoo is done for reasons such as belonging to the community, beauty, and puberty. The reasons for modern tattooing differ from person to person. This study has opened the question of woman's willingness to maintain or reconstruct their established femininity roles with their tattooing preferences. The study was carried out in İstanbul Büyükçekmece Beach, in July 2021, by interviewing 16 people. Participants of the study (among those with at least one tattoo) were determined by purposive sampling. In the study, it was concluded that the tattoo is a mark on the body that reminds women that they are different. In addition, it was revealed that personal differences depending on age, education level, and gender determine tattoo preferences. Among the participants, tattooing is mostly preferred by the low-educated and young people. The data obtained from the study showed that this perception (similar to the change of tattoo in the historical process) was transformed.

Anahtar Kelimeler

Tattoo, woman, body, woman body.

Kaynakça

• Adams, J. (2009). Marked difference: Tattooing and its association with deviance in the United States. Deviant Behavior, 30(3), 266-292. Erişim adresi: https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/01639620802168817?needAccess=true
• Akarsu, Ş. (2013). Türkiye’de vücut dövme (tattao) sanatı ve uygulamalarının mevcut durumunun belirlenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Anlat bana: dövmeler/ağıtlar/hikâyeler belgeseli- 9 Haziran 2016. (2021, 21 Mayıs) Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=xWzODvSZRmQ
• Atkinson, M. F. (2001). Miscreants, malcontents, and mimesis: Sociogenic and psychogenic transformation in the Canadian tattoo figuration (Unpublished doctoral thesis). University of Calgary, Canada.
• Atkinson, M. (2002). Pretty in ink: Conformity, resistance, and negotiation in women's tattooing. Sex Roles, 47(5), 219-235. Beden ayetleri belgeseli- 11 Nisan 2016. (2021, 20 Mayıs). Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=OmCoM--0erA
• Begiç, H. N., Çapık, H. Ö. (2020). Anadolu kültüründe damga/tamga/dövme: Mardin örneği. Millî Folklor. Yıl: 32. 16(126). 153-174.
• Blanchard, M. (1991). Post-Bourgeois tattoo: Reflections on skin writing in late capitalist societies. Visual Anthropology Review. 7(2). 11-21.
• Bouillon, C. (2009). Deri: Bedenin örtüsü. (Çev. Ö. Aygün). İstanbul: YKY.
• Bulut, F. (2002). Dövme: Doğunun Tenindeki Nakış. Atlas Dergisi. Sayı: 113, 36-54.
• Dann, C., Callaghan, J. (2019). Meaning-making in women’s tattooed bodies. Willey, 1-8. Erişim adresi: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/spc3.12438
• Dann, C., Callaghan, J., & Fellin, L. (2016). Tattooed female bodies: Considerations from the literature. Psychology of Women Section Review, 18(1).
• DeMello, M. (1995). "Not just for bikers anymore": Popular representations of American tattooing. Journal of Popular Culture, 29(3), 37-52.
• Dövmeli Olmak: “Evet acıyor” | Türkiye’de dört kişiden birinde dövme var. (2021, 14 Ocak). Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=1ZcHlO6jUAU
• Dövme Maddesi (1970). Meydan Larousse: Büyük Lûgat ve Ansiklopedisi Üçüncü Cilt. İstanbul: Meydan Yayınevi.
• Ertan, C. (2013). Kültürel bir ifade aracı olarak dövme ve farklı toplumsal bağlamlardaki görünümleri. VII. Ulusal Sosyoloji Kongresi: Yeni Toplumsal Yapılanmalar: Geçişler, Kesişmeler, Sapmalar Bildiri Kitabı 1. (Ed: M. Tuna). 2-5 Ekim-Muğla. s.189-199.
• Ertan, C. (2017). Dövmeli bedenler: Bir beden sosyolojisi kitabı. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Fırat, M. (2019). Güneydoğu’da geleneksel dövme ya da dek ve dak. (2. Baskı). İstanbul: YKY.
• Fisher, J. A. (2002). Tattooing the body, marking culture. Body and Society. Vol. 8(4), 91-107.
• Goffman, E. (2014). Damga: Örselenmiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar. (Çev. Ş. Geniş, L. Ünsaldı, S. N. Ağırnaslı). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Irwin, K. (2001). Legitimating the first tattoo: Moral passage through informal interaction. Symbolic Interaction, 24(1), 49-73. Erişim adresi: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1525/si.2001.24.1.49
• Kang, M., Jones, K. (2007). Why do people get tattoos?. Contexts. 6 (1), 42-7.
• Kaya, Y. (2020). Dövme pratikleri üzerine bir araştırma: Ankara kent örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç Karatay, S. (2018). Aksaray’da unutulan bir gelenek “Dövme sanatı”. Journal of Awareness. Cilt: 3. Sayı: Özel, 151-6.
• Kosut, M. (2000). Tattoo narratives: The intersection of the body, self‐identity, and society. Visual Studies, 15(1), 79-100. Erişim adresi: https://student.cc.uoc.gr/uploadFiles/1110-%CE%93001%CE%9A/Tatoo_narratives_article.pdf
• Larsen, G., Patterson, M., Markham, L. (2014). A deviant art: Tattoo-related stigma in an era of commodification. Psychology and Marketing, Vol. 31(8), 670–681. Erişim adresi: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/mar.20727
• Le Breton, D. (2010). Acının antropolojisi. (2. Baskı). (Çev. İ. Yerguz). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Le Breton, D. (2010a). Ten ve iz: İnsanın kendisini yaralaması üzerine. (Çev. İ. Yerguz). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Le Breton, D. (2014). Bedene veda. (Çev. A. U. Kılıç). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Martin, C. R., & Cairns, S. L. (2015). Why Would You Get THAT Done?! Stigma experiences of women with piercings and tattoos attending postsecondary schools. Canadian Journal of Counselling & Psychotherapy/Revue Canadienne De Counseling Et De Psychothérapie, 49(2), 139-162.
• Memetcik, H. (2019). Dövme yapmak ve yaptırmakla ilgili hadislerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Okutan Akalın, E. (2019). Şanlıurfa’nın Harran ilçesinde dövme geleneği. Folklor Akademi Dergisi. 2(3), 422-439. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/887850
• Ory, P. (2013). Sıradan beden. (Haz: A. Corbin, J. J. Courtine, G. Vigarello). Bedenin tarihi: 3 (Bakıştaki değişim: 20. Yüzyıl). (Çev. S. Özen). İstanbul: YKY. s.105-29.
• Özadmaca, K. (2017). Dövme yaptıran ve yaptırmayan bireylerin kişilik özellikleri, benlik algıları ve benlik saygılarının karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa.
• Öztürk, Ö. (2009). Folklor ve mitoloji sözlüğü. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Öztürk, N. (2014). Konya kırsalındaki kadın dövmelerinde ana tanrıçanın izleri. Muhafazakâr Düşünce. Yıl: 11. Sayı: 41-2, 227-245.
• Roberts, D. J. (2012). Secret ink: Tattoo's place in contemporary American culture. The Journal of American Culture, 35(2), 153-165.
• Scheinfeld, N. (2007). Tattoos and religion. Clinics in dermatology, 25(4), 362-366. Erişim adresi: https://www.cidjournal.com/article/S0738-081X(07)00099-5/pdf
• Schwarz, M. T. (2006). Native American tattoos: Identity and spirituality in contemporary America. Visual Anthropology. 19, 223-254.
• Swami, V., & Furnham, A. (2007). Unattractive, promiscuous and heavy drinkers: Perceptions of women with tattoos. Body Image, 4(4), 343-352.
• Tezgeç, M. S. (2015). Kendini ifade aracı olarak dövmeler: Nitel bir çalışma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tülüce, S. (2014). Dövmenin bedendeki yeri ve sanat üzerine yansıması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Uğur Çerikan, F., Alanko, M. R. (2016). “Dövme”nin çeşitli dillerdeki etimolojisi ve kısa tarihçesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 25/1, 166-193. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/pausbed/issue/34754/384372
• Yang, L. H., Kleinman, A., Link, B. G., Phelan, J. C., Lee, S., Good, B. (2007). Culture and stigma: Adding moral experience to stigma theory. Social Science & Medicine 64, 1524–1535. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0277953606005958
• Yücel, Ö. D. (2015). Dövme yaptıran erişkinlerin kişilik özellikleri, kimlik yönelimi özellikleri ve beden algılarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi). Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara.