Armenian Migration to France in the Example of Oddo Camp, Camp Life of Armenians and French Attitudes towards Armenian Immigrants

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 3, 1311 - 1324, 21.09.2022

Özer Özocak

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1122542

Öz

Immigrant is a concept used to express those who leave their places of residence for various reasons. Some of the groups of people or nations within the scope of the specified word settled in France in the historical process. Armenians are among them, and their migration to France mainly took place in an environment where the World War I upset the existing order in the whole world. In line with their desire to seize Anatolian lands for many years, the French administration forcibly placed some of the Armenian immigrants in the Oddo Camp, which is one of the former military camps where no preparations were made. The French administrators deprived the camp residents of their standard practices in basic areas such as health care for their citizens. With their stated approach, they caused tuberculosis among the Armenians in France to reach very serious dimensions. The current attitudes of the French towards the Armenians, as they were called ‘indolent orientals’, caused the Armenians to feel the feeling of exclusion closely. In this respect, our study aims to reveal what kind of attitude they took in the face of a mass immigration movement towards one of the European states that used very harsh expressions and took a stand regarding immigration events that took place outside their borders. Today, when immigration and the treatment of immigrants are discussed intensively, the practice of placing Armenians in the Oddo Camp, with which France was in alliance for a while, the current situation of the Armenians in the camp and the French treatment of Armenian immigrants will be examined based on the sources of the period.

Anahtar Kelimeler

Migration, Armenians, France, Camp

ODDO KAMPI ÖRNEĞİNDE FRANSA’YA ERMENİ GÖÇÜ, ERMENİLERİN KAMP HAYATI VE FRANSIZLARIN ERMENİ GÖÇMENLERE YÖNELİK TAVIRLARI

Öz

Göçmen, yaşanılan yerleri çeşitli sebeplerle terk edenleri ifade etmek üzere kullanılan bir kavramdır. Belirtilen kelimenin kapsamında yer alan insan gruplarından ya da milletlerden bazıları tarihi süreçte Fransa’ya yerleştiler. Bunlar arasında Ermeniler de yer almakta olup Fransa’ya göçleri ağırlıklı olarak I. Dünya Savaşı’nın bütün dünyada mevcut düzeni alt üst ettiği bir ortamda gerçekleşti. Fransız yönetimi, uzun yıllardır Anadolu topraklarını ele geçirme istekleri doğrultusunda birlikte hareket ettiği Ermenilerin bir kısmını hiçbir hazırlığın yapılmadığı eski askeri kamplardan olan Oddo Kampı’na zorla yerleştirdi. Fransız idarecileri, kamp sakinlerini kendi vatandaşlarına yönelik sağlık gibi temel alanlardaki standart uygulamalarından mahrum bıraktılar. Belirtilen yaklaşımlarıyla Fransa’daki Ermeniler arasında veremin çok ciddi boyutlara ulaşmasına neden oldular. Fransızların Ermenilere yönelik mevcut tutumları, ‘indolent orientals (uyuşuk doğulu)’ olarak adlandırılmalarıyla Ermenilerin dışlanma duygusunu yakından hissetmelerine yol açtı. Bu bakımdan çalışmamızla kendi sınırları dışında gerçekleşen göç hadiselerine ilişkin oldukça sert ifadeler kullanan ve tavır takınan Avrupalı devletlerden birine yönelik kitlesel bir göç hareketi karşısında nasıl bir tutum takındıklarının ortaya konulması amaçlanmaktadır. Göçlerin ve göçmenlere yönelik muamelelerin yoğun olarak tartışıldığı günümüzde, Fransa’nın bir dönem ittifak içerisinde olduğu Ermenileri Oddo Kampı’na yerleştirme uygulaması, kamptaki Ermenilerin mevcut durumları ve Fransızların Ermeni göçmenlere yönelik muameleleri dönemin kaynakları merkezli olmak üzere incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Göç, Ermeniler, Fransa, Kamp

Kaynakça

• Akgönül, S. (2002). Fransa Ermeni Toplumu ve Türkiye: Propaganda ve Lobicilik. Ermeni Araştırmaları Dergisi, 5, 222-251.
• Ataöv, T. (2014). Ermeni Önderi Boghos Nubar’ın ‘İtirafları 1915-1918 Arası Belgeler. İstanbul: Yedi Tepe Üniversitesi Yayınları
• Bağçeci, Y. (2010). Osmanlı Belgelerine Göre Berlin Antlaşması’ndan I. Dünya Savaşı’na Kadar Fransa’nın Ermeni Politikası. Turkish Studies, 5(4), 835-859.
• Bashanov, M. (2019). Türkiye’de Ermeni Meselesi Rus Genelkurmay Başkanlığı Belgeleri, Haz.: İlyas Kemaloğlu, Ankara: TTK.
• Bayramol, E. (2013). Rus Kaynaklarında Ermeni Sorunu 1914-1915. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Boghossian, S. (2009). La communauté arménienne de Marseille: Quatre siècles de son histoire. Broché: Editions L'Harmattan,
• Burgess, G. (2008). Refuge in the Land of Liberty France and its Refugees, from the Revolution to the End of Asylum, 1787-1939. New York: Palrave Macmillan,
• Camp Oddo, 1922-1927, Réfugiés Arméniens, https://tourisme-marseille.com/fiche/camp-oddo-refugies- armeniens-de-marseille/, 09.11.2020.
• Cathédrale Arménienne Serpotz-Tark-mantchatz, les Saints Traducteurs, https://tourisme- marseille.com/fiche/cathedrale-armenienne-gregorienne-serpotz-tark-mantchatz-marseille/, 09.11.2020
• Chenorhokian, H., Rise, Diaspora! Rռակ մամուլ (ragmamoul.net), 05.08.2015.
• Diamond, H. (2005). Vichy, Resistance, Liberation New Perspectives on Wartime France, Hanna Diamond and Simon Kitson (Ed.). Conflicting Identities in a Mining Community on Strike 1930–50 (59-72. ss.). Oxford: Berg Publisher.
• Gauthier, J. S. (2011). L’accueil dans les écoles de Valence des enfants des premiers réfugiés arméniens (1923-1936). Documents pour l’histoire du Français Langue étrangère ou Seconde. 73-104. https://doi.org/10.4000/dhfles.2126.
• Gauthier, J. S. (2016). Parcours migratoires et scolaires d’enfants arméniens à Valence durant l’entre-deux-guerres. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Université de Lyon, Lyon.
• Göçmen, TDK, https://sozluk.gov.tr/, 11.09.2020.
• Gürün, K. (2010). Ermeni Dosyası. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Halaçoğlu, Y. (2001). Ermeni Tehcir ve Gerçekler (1914-1918). Ankara: TTK.
• Hewitt, N. (2019). Wicked City The Many Culture of Marseille, London: Hurst&Company.
• Huar, J. L. (2007). La présence arménienne dans l'entre-deux-guerres dans la région Rhône-Alpes. Hommes et Migrations. 34-52. https://doi.org/10.3406/homig.2007.4565.
• Karabekir, K., (2020). Ermeni Dosyası ‘Nereden Geldiler, Nereye Gidiyorlar?’. İstanbul: Truva.
• Krafft-Bonnard, A. (1926). L'exil Arménien. Genéve: Société Générale D’imprimerie.
• Kılıç, S. (2017). Alman Dışişleri Bakanlığı Siyasi Arşiv Belgeleriyle Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı-Ermeni İhtilafı ve Sonuçları. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Kunt, A. (2007). La Diaspora Arménienne. S.E.R., 3, 321-331. 10.3917/etu.063.03212007.
• L’action Française, En l’honneur des Soldats Armeniens Morts Pour La France, 12.10.1924.
• La Dépêche, Pour Les Arméniens du Camp d’Oddo, 27.12.1925.
• La Justice, Les Détenus Arméniens â Marseille, 09.09.1896.
• Le Foyer, Projet de Lutte contre la Tuberculose parmi les Arméniens en France, 15.01.1929.
• L’Homme Libre, En l'honneur des Soldats Arménie Morts Pour la France, 13.10.1924.
• Liste des réfugiés arméniens domiciliés au Camp Oddo, Marseille, 1922, https://webaram.com/biblio/identite/camp-oddo, 02.10.2020.
• Le Peuple, Pour Les Armenien du Camp d’Oddo, 29.09.1925.
• Lewis, M. D. (2007). Les Frontiéres de la République, Immigration Limits Universalisme France (1918-1940). Marseille: Agone.
• Lewis, M. D. (2002). The Strangeness of Foreıgners Policing Migration and Nation in Interwar Marseille. French Politics, Culture & Society, 20(3), 66-96.
• L’œuvre, Pour Les Arméniens du camp d’Oddo, 29.03.1925.
• Macler, F. (1917). La France et l'Arménie à travers l'art et l'histoire. Paris: Imprımerıe H. Turabıan.
• Mandel, M. S. (2003). In the Aftermath of Genocide: Armenians and Jews in Twentieth-Century France, Duke University Press.
• Mathorez, J. (1919). Les étrangers en France Sous L’ancien Régime, Paris,
• Mccharty, J. (2019). Türkler ve Ermeniler Osmanlı İmparatorluğu’nda Milliyetçilik ve Çatışma. (Çev. Fatma Sarıkaya). Ankara: TTK.
• Metintaş, M. Y. (2018). Ermeni Tehciri Sırasında Sağlık Sorunlarına Karşı Alınan Tedbirler ve Uygulamalar. İstanbul: Kırmızılar Yayıncılık.
• Mouradian, C. and Anouche, K. (2010) Les Arméniens en France Du chaos à la Reconnaissance. Toulouse: éditions de l’attribut,
• Oddo camp, adopted by Armenian refugees in 1922-1927, https://westernarmeniatv.com/en/108762/oddocamp-adopted-by-armenian-refugees-in-1922-1927-2, 11.11.2020.
• Özocak, Ö. (2014). Diaspora Kavramı ve Ermeni Diasporası. YTSAM Ermeni Meselesi Özel Sayısı, 5, s.3483-3493.
• Özocak, Ö. (2022). Ermeni Diasporası ve Ermenistan: Siyasi, Ekonomik ve Dini İlişkiler. Asia Minor Studies, 10(1), 63-74, 10.17067/asm.1009239.
• Reconstruire la Nation. Les réfugiés arméniens au Proche-Orient et en France 1917-1945, https://www.histoire-immigration.fr/programmation/expositions/reconstruire-la-nation-les-refugies-armeniens-au-proche-orient-et-en-france-1917-1945, 16.03.2015.
• Sahakyan, V. Spaces of Difference, Spaces of Belonging: Negotiating Armenianness in Lebanon and France’, An Armenian Mediterranean, Ed.: K. Babayan-M. Pifer, Mediterranean Perspectives, 247-267, https://doi.org/10.1007/978-3-319-72865-0_12.
• Stamboul, Les événements de Van, 25.06.1889.
• Süslü, A. (2013). Ermeniler, Tehcir ve Sonrası. Ankara: Berikan Yayınları.
• Tékéıan, C. D. (1929). Marseille, La Provence et Les Arméniens, Marseille: Sıege de L'ınstıtut Hıstorıque de Provyence,
• Temime, E. (2007). Les Arméniens à Marseille. Des années vingt à aujourd'hui, Hommes et Migrations, 22-32, https://doi.org/10.3406/homig.2007.4564.
• Ter Minasyan, A. (2006). Ermeni Kültürü ve Modernleşme Şehir, Oyun, Mizah, Aile, Dil. İstanbul: Aras Yayıncılık.
• Tortel, E. (2021). Marseılle, Cıty of Refuge: Internatıonal Solıdarıty, Amerıcan Humanıtarıanısm, and Vıchy France (1940–1942, Esboços, 28(48), 364-385, https://doi.org/10.5007/2175-7976.2021.e78244.
• Turabian, A. (1917). Les Volontaıres Arménıens Sous les Drapeaux Français, Marseille: Au Siége de L’institut Historique de Provence. Uras, E. (1987). Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi. İstanbul: Belge Yayınları.
• Arşiv Belgeleri Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO). 6/389. (H.21.10.1309).
• Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Belgeleri 2.Şube. (DH.EUM 2. Şb.)27/23. (H.07.11.1334).
• Dahiliye Nezâreti Mektubî Kalemi (DH. MKT). 1734/106. (H.04.11.1307).
• Dahiliye Nezareti Tesrî-i Muâmelât ve Islahat Komisyonu Müteferrik (DH. TMIK. M.). 4/4. (H.28.11.1313).
• Dahiliye Nezareti Tesrî-i Muâmelât ve Islahat Komisyonu Müteferrik (DH. TMIK. M.).215/49. (H.20.12.1323).