ÖĞRETMEN ADAYLARININ DEĞER KAVRAMINA İLİŞKİN METAFOR ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 33 Sayı: 3, 1131 - 1141, 26.09.2023

Aykar Tekin Bozkurt

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1308498

Öz

Değerler hayatın her alanında var olmaktadır. Sınıflardaki değer eğitimi ile ilgili eğitimsel faaliyetlerde görev alacak öğretmen adaylarının değerler konusundaki algılarının incelenmesi önem taşıyan bir konudur. Bu doğrultuda, bu araştırmada öğretmen adaylarının değer kavramına yönelik algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya Gaziantep Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde 2022-2023 eğitim-öğretim yılı güz döneminde öğrenim gören toplam 160 öğretmen adayı katılmıştır. Çalışma nitel bir yaklaşıma sahiptir ve olgubilim deseni kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının ‘Değer’ kavramına yönelik algılarını betimleyebilmek için katılımcılardan “Değer … gibidir; çünkü …” cümlesindeki boşlukları doldurmaları istenmiştir. Toplanan veriler nitel veri analizi yaklaşımlarından içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, öğretmen adaylarının değer kavramına yönelik toplam 84 adet geçerli metafor geliştirdiği tespit edilmiştir. Bu metaforlar içerisinde en sık belirtilen metaforun ‘Kültür’ olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, metaforların gerekçeleri incelenerek, alanyazında yer alan Spranger’in Değer Sınıflaması (1928) kuramsal temeli bağlamında altı farklı kavramsal kategori altında dağılımı yapılmıştır. Araştırmanın sonunda ulaşılan bulgulara göre, değer kavramına yönelik ‘Sosyal Değer Kategorisi’ altında en çok metaforun yer aldığı belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, öğretmen adaylarının eğitim ile ilgili kavramlara ilişkin sahip oldukları algıları ortaya çıkarmada metaforların önemli bir araç olduğu görülmüştür ve alanda yapılması planlanan araştırmalarda kullanılabilirliği yönünde öneriler ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayları, Değer, Metafor

Destekleyen Kurum

Yok

Teacher Candidates’ Metaphorical Perceptions of the Concept of “Value”

Öz

Values are integral to all aspects of life. In this sense, examining the perceptions of teacher candidates who are in charge of educational activities related to values education in the classrooms is essential. This study aimed to discuss teacher candidates’ metaphorical perceptions of the concept of “value." The sample comprised 160 teacher candidates studying at Gaziantep University Faculty of Education in the fall semester of the 2022-2023 academic year. A phenomenological design was employed in this qualitative study. The participants were asked to fill in the blanks in those statements: "Value is like…..., because it is …”. The collected data were processed by content analysis, one of the qualitative data analysis techniques. The results showed that the participants generated 84 metaphors for the concept of value. The most frequently mentioned metaphor was 'Culture.' Besides, the reasons underlying the metaphors were examined and classified under six conceptual categories based on Spranger's Value Classification (1928). According to the findings, they produced the most metaphors related to the concept of value under the 'Social Values Category.' The findings also proved that metaphors were important tools in revealing teacher candidates' perceptions of educational concepts, and necessary suggestions were made for their use in future research.

Anahtar Kelimeler

Teacher candidates, Value, Metaphor

Kaynakça

• Aladağ, S. & Kuzgun, M. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının ‘Değer’ kavramına ilişkin metaforik algıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,(29), 163-193.
• Aydın, E., & Sulak, S. E. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının “Değer” kavramına yönelik metafor algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 482.
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Educational Sciences: Theory & Practice. 10(3).
• Aydın, Z.A. (2021). Kavramsal çerçeve: karakter, kişilik, değer, erdem, ahlak, huy, mizaç, vd.. İçinde M. Z. Aydın (Edi), Karakter, değer ve ahlak eğitimi (1.Bölüm, ss.1-24). Nobel Yayıncılık.
• Chaitanya, M. (2017). Value based education and methods, strategies, approaches to impart it in education. International Journal of Research Culture Society, 1(5), 6-10.
• Creswell, J.W. & Poth, C.N. (2018) Qualitative Inquiry and Research Design Choosing among Five Approaches. 4th Edition, Sage Publications, Inc., Thousand Oaks.
• Çelikkaya, T. (2019). Değerin tanımı ve sınıflandırılması. İçinde V. Aktepe, & M. Gündüz (Edi.), Karakter ve Değer Eğitimi (4. Bölüm, ss.66-87). Pegem akademi.
• Çelikkaya, T. & Seyhan, O. (2017). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının evrensel değerlere ilişkin metafor algıları, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), ss.65-87, DOI: 10.19160/ijer.342330.
• Demir Atalay, T., & Fırat Durdukoca, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının değerlere ilişkin metaforları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 894-923.
• Ertürk, S. (1994). Eğitimde program geliştirme. Meteksan A. Ş
• Genç, S. Z. (2020). Değerler: temel kavramlar. İçinde S. Z. Genç & A. Beldağ (Edi.), Karakter ve değer eğitimi (1. Bölüm, ss.3-15). Pegem akademi.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M.B. & Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma: teorik çerçeve – Pratik öneriler 7 farklı nitel araştırma yaklaşımı – Kalite ve etik Hususlar. Seçkin yayıncılık.
• Güneş̧, A. & Fırat, M. (2016). Açık ve uzaktan öğrenmede metafor analizi araştırmaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(3), 115-129.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (32), 127-146.
• Izgar, G. (2020). Değer eğitimi, ilkeleri ve süreçleri. İçinde G. Izgar & B. Dilmaç (Edi.), Değer eğitimi: kavram ilke ve yaklaşımlar (4.Bölüm, ss.89-124). Pegem Akademi.
• Kamer, S. T., & Şahin, M. (2021). Değerlere ve değerler eğitimine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 725-744.
• Karaçanta, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin milli değerlere yönelik metaforları. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Fakültesi Dergisi, (32), 107-114.
• Keskin, Y. (2015). Tarih dersi öğretim programı ve ders kitaplarında değerler eğitimi. Turkish Studies-International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 659-674.
• Lester, S., & Costley, C. (2010) Work‐based learning at higher education level: value, practice and critique, Studies in Higher Education, 35(5), 561-575, DOI: 10.1080/03075070903216635
• Memduhoğlu, H.B., & Çelik, F. O. (2018). Öğretmen adaylarının değerler ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Route Educational and Social Science Journal, 5(11), ss.24-35.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Patton, M.Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluation. Sage Publications.
• Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd Ed.). Sage Publications.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “Öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26128/275216
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26107/275061
• Sanchez, A., Barreiro, J., M. & Maojo, V. (2000). Desing of virtual reality systems for education: A cognitive approach, Education and Information Technologies, 5(4), 345-362.
• Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. https://uskudar.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_08/24010456_mYfredat_tanYtYm_kitapYY.pdf
• TDK. (2023). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişim (01.05.2023).
• Tezcan, M. (2018). Değerler eğitimi sosyolojik yaklaşım. Anı yayıncılık.
• Toker-Gökçe, A. (2021). Küreselleşme ve eğitimde değerler: Küreselleşmenin eğitimde bireysel ve toplumsal değerlere yansıması. İçinde E. Oğuz & K. Yılmaz (Edi.). Prof. Dr. İnayet Aydın’a Armağan (2. Bölüm, ss.355-370). Pegem Akademi.
• Yaylacı, A., & Beldağ, A. (2015). Karar verme sürecinde okul yöneticileri ve değerler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1). ss. 165-176.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin yayıncılık.