CİZRE’DE (ŞIRNAK) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIKLARIN EĞİLİM ANALİZİ (1963-2021)

Yıl 2023, Cilt: 33 Sayı: 3, 1045 - 1061, 26.09.2023

Vedat Avci

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1313488

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada Cizre ilçesinde aylık ve yıllık ortalama sıcaklıklarda yaşanan eğilimlerin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada Cizre ilçesi Meteoroloji istasyonunun 1963-2021 yılları arasını kapsayan 59 yıllık sıcaklık verileri kullanılarak aylık ve yıllık ortalama sıcaklıklarda eğilimler (pozitif ya da negatif) belirlenmiştir. Cizre’nin çalışma alanı olarak belirlenmesinin nedeni Türkiye’de ortalama sıcaklıkların en yüksek olduğu alanlardan biri olması ve bu alanda iklim değişikliğinin etkilerinin ortaya konulmasıdır. Bu çalışmada eğilim analizlerinde yaygın olarak tercih edilen Mann-Kendall Trend Test ve Linear Trend Model analiz yöntemleri kullanılmıştır. Sıcaklıklardaki eğilimler Mann-Kendall yöntemi ile belirlenmiş, geleceğe yönelik tahminler Linear Trend yöntemi ile yapılmıştır. Bulgulara göre Cizre’de; Şubat, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim ve Aralık ayı ortalama sıcaklıkları ile yıllık ortalama sıcaklıklarda pozitif yönde bir eğilimin olduğu belirlenmiştir. Pozitif yönlü eğilimler ilkbahar ve yaz mevsiminde belirgindir. Sıcaklık ortalamalarında tespit edilen pozitif yönlü bu eğilimin tarım, hayvancılık, turizm ve enerji üretimi gibi birçok alanda olumsuz sonuçları olacaktır. İklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltmak için su kaynaklarının bilinçli kullanımı ile ilgili gerekli çalışmaların yapılması tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cizre, Şırnak, Aylık ve yıllık ortalama sıcaklık, Eğilim Analizi

Trend Analysis of Monthly and Annual Average Temperatures in Cizre District (Şırnak) (1963-2021)

Öz

In this study, it is aimed to analyze the trend in average monthly and yearly temperatures in Cizre District. In the study, trends (positive or negative) in monthly and annual average temperatures have been determined, using 59 years of temperature data covering between 1963-2021 from Meteorology Station of the Cizre district. The reason of choosing Cizre as the study area is that it is one of the districts with highest average temperatures in Türkiye and to find out the effects of climate change in the area. In this study, Mann-Kendall Trend Test and Linear Trend Model analysis methods, which are commonly preferred in trend analyses, have been used. Trends in temperatures have been determined by Mann-Kendall method and future predictions were made by Linear Trend method. According to the results, it has been determined that there has been a positive trend in average temperatures in February, April, May, June, July, August, September, October, December and in annual average temperatures in Cizre. Positive trends are more common in spring and summer seasons. This positive trend in temperature average will certainly cause unfavorable impacts on many areas such as agriculture, animal husbandry, and tourism and energy generation. It is advised to initiate necessary studies to reduce the effects of climate change by utilizing water resources consciously.

Anahtar Kelimeler

Cizre, Şırnak, monthly and annual average temperature, trend analysis

Kaynakça

• Avci, V. (2022). Cizre İlçesi’nde (Şırnak) Aylık Ortalama Sıcaklıkların Eğilim Analizi (1963-2017), Uluslararası Avrasya İklim Değişikliği Kongresi EURACLI’2022 (Edts. Faruk Alaeddinoğlu, Pınar Bostan, Onur Şatır, Serkan Kemeç, Şevket Alp, Atilla Durmuş, Hilal Çelik Kazıcı, Ayşegül Feray Meydan, Songül Özer), 53-54
• Bağcı, H. R. ve Kılıç, H. (2023). Çıldır Gölü Havzası’nda (Ardahan-Kars) İklim-İnsan İlişkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33 (2) , 549-566 . DOI: 10.18069/firatsbed.1209061
• Bahadır, M. (2011). Güneydoğu Anadolu Proje (GAP) Alanında Sıcaklık ve Yağışın Trend Analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (16), 46-59.
• Bayer Altın, T. ve Barak B. (2012). Seyhan Havzasında 1970-2009 Yılları Arasında Yağış ve Hava Sıcaklığı Değerlerindeki Değişimler ve Eğilimler. Türk Coğrafya Dergisi, 58, 21-34.
• Bayer Altın, T. ve Altın, B. N. (2018). 1966-2017 Peryodunda Karaman ve Ermenek’de Sıcaklık ve Yağışda Gözlenen Değişiklikler ve Eğilimler (Editörler: Prof. Dr. Hüseyin Muşmal, Dr. Öğr. Ü. Erol Yüksel, Dr. Öğr. Ü. Mehmet Ali Kapar, Dr. Öğr. Ü. Ömer Çeçen, Ermenek Araştirmalari-II, Coğrafya-Edebiyat-Eğitim-Gastronomi Güzel Sanatlar-Iktisat-Işletme-Ilahiyat Iletişim-Kamu Yönetimi-Turizm-Ziraat Palet Yayinlari, Istanbul. 15-33
• Bayer Altın, T. (2019). Kapadokya Yöresinin (İç Anadolu Bölgesi) Yıllık Ortalama ve Mevsimlik Sıcaklıklarındaki Değişim ve Eğilimler, II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2019, 3-5 October 2019) (Editör, Prof. Dr. Eyüp Artvinli), 532-549. Eskişehir.
• Bolat, İ., Kara, Ö. ve Tok, E. (2017). Kastamonu, Karabük ve Bolu’da 1980-1999 ile 2000-2015 Yılları Arasındaki Sıcaklık ve Yağışın Değişimi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(1), 276-289.
• Ceylan A. ve Kömüşçü A. Ü. (2008). Meteorolojik Karakterli Doğal Afetlerin Uzun Yıllar ve Mevsimsel Dağılımları. İklim Değişikliği ve Çevre, 1, 1-10.
• Çiçek, İ. ve Ataol, M. (2009). Türkiye’nin Su Potansiyelinin Belirlenmesinde Yeni Bir Yaklaşım. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7 (1) , 51-65. DOI: 10.1501/Cogbil_0000000094
• Coşkun, S. (2020a). Aras-Kura Kapalı Havzası’nın Ortalama Sıcaklık, Yağış ve Akım Verilerinin Trend Analizi (Türkiye). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(2), 29-42. DOI: 10.18069/firatsbed.713550
• Coşkun, S. (2020b). Akarçay Kapalı Havzası’nın Ortalama Sıcaklık ve Yağış Verilerinin Eğilim Analizi (Afyonkarahisar-Türkiye). Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, 81, 533-547. http://dx.doi.org/10.29228/JASSS.44156
• Coşkun, S. (2020c). Göller Yöresi’nde Sıcaklık, Yağış ve Akım Değerlerinde Meydana Gelen Eğilimler (Akdeniz Bölgesi-Türkiye). International Social Sciences Studies Journal, 6 (66), 3142-3155.
• Demircan, M., Arabacı, H., Bölük, E., Akçakaya, A., Şensoy, S. ve Ekici, M. (2013). İklim normalleri ve 1981-2010 sıcaklık normallerinin coğrafî bilgi sistemleri ile topografya kullanarak yüksek çözünürlüklü grid veri setinin üretilmesi, 6. Atmosferik Bilimler Sempozyumu, 24-26 Nisan 2013, İTÜ, İstanbul
• Demircan, M., Gürkan, H., Eskioğlu, O., Arabacı, H. ve Coşkun, M. (2017). Climate Change Projections for Turkey: Three Models and Two Scenarios. Turkish Journal of Water Science and Management , 1 (1) , 22-43 . DOI: 10.31807/tjwsm.297183
• Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ). Akım Gözlem İstasyonu Akım Verileri, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara
• Doğan Demir, A. ve Demir, Y. (2016). Mean, Mınumum And Maxımum Temperature Trends In Bıngol. Middle East Journal of Science, 2, 101–109.
• El Asri, H., Larabi, A., Faouzi, M. (2022). Assessment of Future Climate Trend Based on Multi-RCMs Models and Its Impact on Groundwater Recharge of the Mediterranean Coastal Aquifer of Ghis-Nekkor (Morocco). In: Leal Filho, W., Manolas, E. (eds) Climate Change in the Mediterranean and Middle Eastern Region. Climate Change Management. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-78566-6_1
• Eroğlu, İ. (2021). Meriç Nehri Havzası’nda Sıcaklık ve Yağış Değerlerinin Dönemsel Trend Analizi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (23), 750-760. DOI: 10.31590/ejosat.882937
• ESRI (2023). Environmental Systems Research Institute
• EURONEWS (2022, 29 Ağustos). Erişim Adresi https://tr.euronews.com/2022/08/29/pakistanda-sel-felaketi-binden-fazla-kisinin-oldugu-ulkeye-uluslararasi-yardimlar-ulasmaya
• Giorgi, F. (2006). Climate change hotspots. Geophysical Research Letters, 33 (8), 1-4, https://doi.org/10.1029/2006gl025734
• Goubanova, K. ve Li, L. (2007). Extremes in temperature and precipitation around the Mediterranean basin in an ensemble of future climate scenario simulations. Global and Planetary Change, 57 (1-2), 27-42.
• Gönençgil, B., Biricik, A. S., Atalay, İ., Aydınözü, D., Çoban, A. ve Ertek, A. (2016). Türkiye Fiziki Coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi
• Günay, Y. ve Şenel, M. (2002). 1/500000 ölçekli Türkiye jeoloji haritaları Cizre paftası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Harita Genel Komutanlığı (HGK) (2008). 1/25.000 ölçekli topoğrafya haritaları Cizre N48-a1, N48-a2, N48-b1, N48-b2, N48-d1, N48-d2, N48-a4, N48-a3, N48-b4, Mardin N47-c2 ve N47-b3 paftaları, Harita Genel Komutanlığı, Ankara.
• Harita Genel Komutanlığı (HGK) (2009). 1/100.000 ölçekli topoğrafya haritaları Mardin N47 ve Cizre N48 paftaları, Harita Genel Komutanlığı, Ankara.
• Hirsch R.M., Slack, J. R. ve Smith R.A. (1982). Techniques of trend analysis for monthly water quality data. Water Resources Research, 18 (1), 107-121.
• Hirsch R.M. ve Slack J.R. (1984). A Nonparametric Trend Test For Seasonal Data With Serial Dependence. Water Resources Research, 20 (6), 727-732.
• IPCC (2013). The physical science basis. Contribution of working group I to the fifth Assessment report of the intergovernmental panel on climate change. In: Stocker TF, Qin D, Plattner GK, Tignor M, Allen SK, Boschung J, Nauels A, Xia Y, Bex V, Midgley PM (eds) Cambridge University Press, Cambridge, 1585 pp
• Kale, S. (2017a). Analysis of Climatic Trends in Evaporation for Çanakkale (Turkey). Middle East Journal of Science, 3(2), 69-82. doi:10.23884/mejs.2017.3.2.01
• Kale, S. (2017b). Climatic Trends in the Temperature of Çanakkale City, Turkey. Natural and Engineering Sciences, 2(3), 14-27. DOI: 10.28978/nesciences.348449
• Karabulut, M. (2011). Kayseri’de Yağış ve Sıcaklıkların Trend Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1), 79-90.
• Karademir, D. (2019). Cizre Şehrinin Kuruluş ve Gelişimi, Journal of Awareness, 4 (4), 433-454. DOI: 10.26809/joa.4.034
• Karakuş, C. B. (2017). Hidro-Meteorolojik Parametreler İçin Trend Analizi Yöntemleri. International Journal of Scientific and Technological Research, 3(2), 22-32.
• Karakuş, C. B. ve Güler, Ü. A. (2022). Mann-Kendall trend analizi ile Sivas ilindeki sıcaklık ve yağış trendlerinin belirlenmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11 (3), 534-544. DOI: 10.28948/ngumuh.1104140
• Katipoğlu, O. M. (2022). Dicle Havzasındaki Bazı İstasyonlara ait Potansiyel Evapotranspirasyon Verilerinin Trend Analizi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8(2), 292-304, DOI: 10.21324/dacd.1050918
• Kendall M. (1975). Multivariate Analysis. London: Charles Griffin & Company.
• Keskin, M. E., Çakto İ., Çetin V. ve Bektaş O. (2018). Doğu Anadolu Bölgesi Sıcaklık ve Yağış Trend Analizi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(2), 294-300. DOI: 10.21923/jesd.397353
• Kızılelma, Y., Çelik, M. A. ve Karabulut, M. (2015). İç Anadolu Bölgesinde sıcaklık ve yağışların trend analizi. Türk Coğrafya Dergisi, 64, 1‐10. https://doi.org/10.17211/tcd.90494.
• Mann H.B. (1945). Nonparametric tests against trend. Econometrica, 13 (3), 245-259.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) (2022). Şırnak ili ve ilçelerine ait meteorolojik veriler, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara.
• MGM (2023, 17 Ağustos). Erişim Adresi https://www.mgm.gov.tr/iklim/iklim-siniflandirmalari.aspx?m=CIZRE).
• Okyar, M. C., Darıcı, B. ve Öcal, F. M. (2011). Cizre’de Sınır Ticareti Yapan Firma Sahiplerinin Sosyo-Ekonomik Durumlarına Genel Bakış-2010. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 14 (1-2) , 31-48.
• Orman Genel Müdürlüğü (OGM). Meşcere Verisi. Orman Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Özkan, S. (2021). Sahra ve Ortadoğu Kaynaklı Çöl Tozlarının Türkiye’deki Ekosistemlere Etkisi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 9 (28) , 413-426. DOI: 10.33692/avrasyad.994338
• Öztürk, T. (2022). Projections of Future Change of Climatology and Extreme Weather Events in the Mediterranean Basin, by the HIRHAM5 Regional Climate Model, International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 34(1), 167-189, DOI: 10.7240/jeps.993459
• Polat, P. ve Sunkar, M. (2017). Rize’nin İklim Özellikleri ve Rize Çevresinde Uzun Dönem Sıcaklık Ve Yağış Verilerinin Trend Analizleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27 (1), 1-24. DOI: 10.18069/firatsbed.346684
• Sütgibi, S. (2015). Büyük Menderes Havzasının Sıcaklık, Yağış ve Akım Değerlerindeki Değişimler ve Eğilimler. Marmara Coğrafya Dergisi, 31, 398-414. DOI: 10.14781/mcd.36029
• Şen, Z., Uyumaz, A., Cebeci, M., Öztopal, A., Küçükmehmetoğlu, M., Özger, M., Erdik, T., Sırdaş, S., Şahin AD, Geymen, A., Oğuz, S. ve Karsavran, Y. (2010). The impacts of Climate Change on Istanbul and Turkey Water Resources. Istanbul Water and Sewerage Administration, Istanbul Metropolitan Municipality, p 1500
• Şen, Z. (2019). Climate change expectations in the upper Tigris River basin, Turkey, Theoretical and Applied Climatology, 137, 1569–1585, https://doi.org/10.1007/s00704-018-2694-z
• Toprak, Z. F. Öztürkmen, G. Yılmaz, S. Dursun, F. Bayar, G., Em, A. ve Hamidi, N. (2009). Diyarbakır kent merkezi için sıcaklık verilerinin istatistiksel analizi. İklim Değişikliği ve Çevre, 2 (1), 26-43. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/idec/issue/38720/450530
• Tuncel, M. (1999). Adını Kuruluş Yerinden Alan Şehirlere Örnek: Cizre. Hz. Nuh’tan Günümüze Cizre Sempozyumu, Yayına Hazırlayan, Doç. Dr. M. Sait Özervarlı, Güzel Sanatlar Matbaası, İstanbul. 47-51
• TÜİK (2023, 17 Ağustos) Erişim Adresi https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
• Türkeş, M. (2022). Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) Yeni Yayımlanan İklim Değişikliğinin Etkileri, Uyum ve Etkilenebilirlik Raporu Bize Neler Söylüyor. Dirençlilik Dergisi, 6(1), 197-207. DOI: 10.32569/resilience.1098946
• UNDP (2022, 4 Aralık). Erişim Adresi https://www.adaptation-undp.org/explore/europe-and-central-asia/t%C3%BCrkiye
• XLSTAT Desktop Help (2022). XLSTAT Software.
• Yurddaş, K., Karabulut, M. ve Topuz, M. (2022). Fırat Havzası’nın Yıllık Ortalama Sıcaklıklarında Görülen Değişim ve Eğilimler, (Editörler: Oğuz Han Öztay, Serap Sarıbaş), Sosyal Bilimler Alanındaki Gelişmeler-2, Duvar Yayınları. İzmir
• Zhang, A. Zheng, C. Wang, S. ve Yao, Y. (2015). Analysis of streamflow variations in the Heihe River Basin, northwest China: Trends, abrupt changes, driving factors and ecological influences. Journal of Hydrology (Regional Studies), 3, 106–124.