11 EYLÜL’DEN BUGÜNE, AVRUPA’DA İSLAM KARŞITI HAREKETLER ÜZERİNE BİR ANALİZ: İSVEÇ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 34 Sayı: 1, 201 - 216, 26.01.2024

Erden Kişi

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1370459

Öz

Tarihin her döneminde tüm dünya toplumlarında farklı etnik ve dini gruplara karşı bir ön yargının olduğu görülmüştür. Kimi dönemlerde ise bu önyargılar, insanlık tarihi adına büyük acıların yaşanmasına neden olmuştur. Özellikle Fransız İhtilali sonrasında, Avrupa’da yükselmeye başlayan milliyetçilik akımı ile beraber Avrupa halklarının diğer dünya haklarına karşı sahip olduğu ön yargıların, kısa süre içerinde ırkçılığa dönüştüğü gözlenmiştir. Daha sonrasında ise Batılı toplumların en katı ön yargıları ise İslam toplumlarına karşı beslediği görülmüştür. Bu durumun oluşmasında pek tabii ki toplumların sahip olduğu tarihi mirasın, büyük bir etkisi bulunmaktadır. Özellikle Batılı toplumların Haçlı zihniyeti ile hareket ettiği dönemlerde İslam, tam anlamı ile Batı’nın bir ‘‘öteki’’si olmuştur. Nihayetinde bu çalışmada; 11 Eylül olaylarından bugüne, Avrupa’da yükselişe geçen İslam karşıtlığının geldiği yer ve gelişeceği yön üzerine bir analiz yapılmıştır. Özellikle son dönemlerde İsveç’te yaşanan olayların, siyasal ve teolojik boyutları anlaşılmaya çalışılmıştır. Akabinde yaşanan gelişmeler neticesinde, Avrupa’da yükselen İslam karşıtlığının İslam toplumlarında oluşturduğu etkiler analiz edilmiştir. En nihayetinde ise sorunun aşılabilmesi için gerekli olan siyasal, sosyolojik ve teolojik adımlardan bahsedilmiştir. Çalışma sürecinde literatür taraması yapılarak, bilimsel bir metot izlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

11 eylül, islam karşıtlığı, islamofobi, İsveç’te İslamofobi

An Analysis on Anti-Islamic Movements in Europe From 11 September to Present: The Case of Sweden

Öz

In every period of history, it has been observed that there is prejudice against different ethnic and religious groups in all world societies. In some periods, these prejudices have caused great suffering in human history. It was observed that, especially after the French Revolution, with the nationalism movement that started to rise in Europe, the prejudices of the European people against other world rights quickly turned into racism. Later, it was seen that Western societies harbored the harshest prejudices against Islamic societies. Of course, the historical heritage of societies has a great impact on the formation of this situation. Especially in the periods when Western societies acted with a Crusader mentality, Islam literally became an "other" of the West. Ultimately, in this study; An analysis has been made on where anti-Islamism, which has been on the rise in Europe since the events of September 11, has come from and the direction it will develop. Especially the political and theological dimensions of the recent events in Sweden have been tried to be understood. As a result of the subsequent developments, the effects of the rising anti-Islamism in Europe on Islamic societies were analyzed. Finally, the political, sociological and theological steps necessary to overcome the problem are mentioned. During the study process, a scientific method was followed by scanning the literature.

Anahtar Kelimeler

september 11, anti-ıslam, islamophobia, Islamophobia in Sweden

Kaynakça

• Akgün, M. H. (2023). 5 Soru: İsveç’te Kur’an-ı Kerim’e saldırı. https://www.setav.org/5-soru-isvecte-kuran-i-kerime-saldiri/ adresinden 22.04.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Aktaş, M. (2017). AB Ülkelerinde İslamofobi ve Terörizm. Ombudsman Akademik. (7), 127-155.
• Allen, C. (2010). Islamophobia. Farnham: Ashgate Publishing Limited.
• Al-Bayati, H. (2001). The terrorism game: 11 september attacks and new alliances. London: AL-Rafid Distribution & Publishing.
• Almalı, A. (2018). Almanya’da yükselen islamofobi ve dergilerdeki İslam karşıtı yayınlar. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi. 2(2), 129-145.
• Altuntaş, A. (2020). İsveç’te müslüman girişimcinin marketine islamofobik saldırı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/isvecte-musluman-girisimcinin-marketine-islamofobik-saldiri/1983148 adresinden 22.04.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Amin, S. (2006). Modernite demokrasi ve din. (F. Başkaya, U. Günsür ve G. Öztürk, Çev.) Ankara: Maki Basım Yayın.
• Bauman, Z. (2021). Kuşatılmış toplum. (A. E. Pilgir, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bozlak, A. (2019). Batı’da islamofobik temalar üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kahramanmaraş.
• Bunzl, M. (2005). Between anti‐Semitism and Islamophobia: Some thoughts on the new Europe. American ethnologist, 32(4), 499-508.
• Carlisle, R. P. (2007). One day in history: september 11, 2001. HarperCollins e-books.
• Dogan, B. (2021). Postkolonyal Avrupa’da İslam algısı. Akademik Hassasiyetler. 8(16), 297-318.
• Duruoğlu, T. (2007). Haber yapmada ideoloji etkeni: 11 eylül olayı üzerine bir inceleme. İletişim, Kuram ve Araştırma Dergisi. 25, 1-42.
• Ed. Renton, J. and Gidley, B. (2017). Antisemitism and islamophobia in Europe: a shared story?. London: Palgrave Macmillan.
• Ed. Law, I., Easat-Daas, A., Merali, A. and Sayyid, S. (2019). Countering islamophobia in Europe. Cham: Palgrave Macmillan.
• Ed. Morgan, G. and Poyn, S. (2012). Global islamophobia: muslims and moral panic in the west. Burlington: Ashgate Publishing Company.
• Er, T. ve Ataman, K. (2008). İslamofobi ve Avrupa’da birlikte yaşama tecrübesi üzerine. T.C. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. 17(2), 747-770.
• Esposito, J.L. and Iner, D. (2019). Islamophobia and radicalization: breeding intolerance and violence. Cham: Palgrave Macmillan.
• Esposito, J. L. (2003). Kutsal olmayan savaş: islamcı terör. (N. Yılmaz ve E. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• Fekete, L. (2009). A suitable enemy: racism, migration and ıslamophobia in Europe. New York: Pluto Press.
• Gürbüz, M. (2022). Liberal İslam yaklaşımı: eleştirel bir değerlendirme. Erciyes Akademi. 36 (2), 864-897.
• Green, T. H. (2015). The fear of Islam: an introduction to islamophobia in the west. Minneapolis: Fortress Press.
• Huntigton, S. P. (2017). Medeniyetler çatışması. Der. Murat Yılmaz, İstanbul: Vadi Yayınları.
• Huddy, L., Khatib, N. and Capelos, T. (2002). Trends: Reactions to the terrorist attacks of September 11, 2001. The Public Opinion Quarterly, 66(3), 418-450.
• Kabakçı, B. (2017). Avrupa’da yükselen islamofobi. Konya Ticaret Odası. Araştırma Raporu, Mayıs.
• Karaköse, H. (2018). Filistin ve Kudüs meselesine genel bir bakış (XIX. yüzyılın ortasından XX. yüzyıl ortalarına kadar), Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4(2), 150-165.
• Karataş, İ. (2019). Avrupa’da popülist partilerin yükselişi; Hollanda’da PVV örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5(1), 28-42.
• Kaya, A. (2022). Avrupa’da bir yönetsellik biçimi olarak islamofobizm. Marmara Üniversitesi Avrupa Araştırmaları Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi. 30(1), 1-23.
• Klingspor, K. (2006). The challenges of collecting statistical data in the field of hate crime: the case of Sweden. Hate Crime. 40. European Institute for Crime Prevention and Control, affiliated with the United Nations (HEUNI) P.O.Box 444 FIN-00531 Helsinki Finland Publication Series No. 57.
• Kongar, E. (2012). ABD’nin siyasal İslam’la dansı. İstanbul: Remzi Kitap Evi.
• Kumar, D. (2012). Islamophobia and the politics of Empire. Chicago: Haymarket Books.
• Larsson, G. (2005). The impact of global conflicts on local contexts: muslims in Sweden after 9/11–the rise of islamophobia, or new possibilities?. Islam and Christian–Muslim Relations 16(1), 29-42.
• Otterbeck, J. (2002). The depiction of Islam in Sweden: an historical overview. Retrieved from http://inhouse. lau. edu.lb/bima/papers/Jonas_Otterbeck.pdf in 10.11. 2016.
• Özcan, Arif B. (2011). Uluslararası güvenlik sorunları ve ABD’nin güvenlik stratejileri. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 11(22), 445-466.
• Özer, A. (2009). 11 Eylül, bölünen dünya, Huntington ve çatışma. Toplum ve Demokrasi. 3(5), 191-210.
• Özpek, B. B. (2012). En uzun on yıl: 11 Eylül sonrası Ortadoğu. Ortadoğu Etütleri. 3(2), 183-215.
• Rana, J. (2007). The story of Islamophobia. Souls, 9(2), 148-161.
• Sayyid, S. (2000). Fundamentalizm korkusu: avrupamerkezcilik ve islamcılığın doğuşu. (E. Ceylan ve N. Yılmaz, Çev.) Ankara: Vadi Yayınları.
• Taylor, A. (2003). How Quran burners got the global attention they wanted. https://www.washingtonpost.com/world/2023/08/03/sweden-quran-burning-denmark-islam-stunt-global-attention/.
• Valdez, A. (2003). We the people: the Us government's united response against terror (spirit of America, a nation responds to the events of 11 september 2001). Philadelphia: Chelsea House Publishers.
• Zempi, I. and Awan, I. (2016). Islamophobia: lived experiences of online and offline victimisation. Bristol: Policy Press.
• 2050'de Avrupa’daki Müslüman nüfus ne kadar artacak?, https://www.ntv.com.tr/dunya/2050de-avrupadaki-musluman-nufus-ne-kadar-artacak,VSLJtQa-3ESIkL-GCTbZQQ, (30.11.2017).
• The reason Sweden allows Quran burning despite international anger. https://www.euronews.com/2023/07/22/the-reason-sweden-allows-quran-burning-despite-international-anger, (22/07/2023).
• Swedish PM ‘extremely worried’ as more apply to burn Qur’an. https://www.theguardian.com/world/2023/jul/27/swedish-pm-extremely-worried-about-quran-burning-protests, (27 Jul 2023).
• Kuran Meali. https://www.kuranvemeali.com, (27.10.2023).