ENACTİVİZM VE MERLEAU-PONTY

Yıl 2023, , 413 - 431, 27.11.2023

Mehmet Esendemir

https://doi.org/10.53844/flsf.1338763

Öz

Enactive görüş, klasik zihin anlayışına karşı alternatif bir zihin görüşü ortaya koymayı hedeflemektedir. Buna göre insanın bilişsel nitelikleri ne tamamen indirgemeci bir şekilde somut ilişkilerle ne de sadece nesnesinden bağımsız soyut bir süreç olarak açıklanabilir. Aksine bilişsellik bedenli bir öznenin somut olarak içinde bulunduğu dünyada nesnelerle kurduğu yönelimsel ilişkiler olarak anlaşılmalıdır. Bu hedef doğrultusunda Merleau-Ponty’nin fenomenolojik analizlerini ve bedene yönelik düşüncelerini kendilerine rehber edinirler. Ancak söz konusu çalışma iki açıdan yetersiz kalmaktadır. İlki enactive görüşün yararlandığı bilimsel veriler nedeniyle fenomenolojinin doğalcılık eleştirilerine muhatap olacak bir doğal tavır içerisine girmesidir. İkincisi ise alternatif bir yol arayışı için rehberlik edinen Merleau-Ponty analizlerinin mevcut haliyle söz konusu hedefi geliştirmede yetersiz kalmasıdır. Bu nedenle TEM’in enactive görüşün bedenlenmiş bilinç yaklaşımını gerçek bir alternatif çözüm olarak sunması için söz konusu eleştirileri aşması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilinç, Beden, Enactive, Merleau-Ponty, Fenomenoloji

ENACTIVISM AND MERLEAU-PONTY

Öz

Enactive approach aims to present an alternative view of mind against the classical understanding of mind. According to this view, human cognitive qualities can neither be explained purely reductionist in terms of concrete relations nor merely as an abstract process independent of its object. On the contrary, cognition should be understood as the intentional relations that an embodied subject establishes with objects in the world he/she is in concretely. In line with this target, they are guided by Merleau-Ponty's phenomenological analysis and his thoughts on the body. However, this study falls short in two matters. The first is that because of the scientific data utilized by the enactive view, phenomenology accuse them of naturalistic attitude. The second is that Merleau-Ponty analyses, which guide for an alternative way, are insufficient to develop the purpose in its current form. Consequently, TEM needs to overcome these criticisms in order to propound the embodied consciousness approach of the enactive view as a correct alternative path against the classical account.

Anahtar Kelimeler

Consciousness, Body, Enactive, Merleau-Ponty, Phenomenology

Kaynakça

• A. Irwin, Brian, “An enactivist account of abstract words: lessons from Merleau-Ponty.” Phenomenology and Cognitive Sciences 16 (2017): 133-153.
• Aydın, Aysun, “Merleau-Ponty’nin Bedenlenme Fenomenolojisi Bilinç ve Beden Bütünlüğü.”, Kilikya Felsefe Dergisi, 1 (2020): 77-90.
• Barbaras, Renaud. “Vücudun Fenomenolojisinden Tenin Ontolojisine.” İçinde Merleau-Ponty, Çeviren Gül Tonak, editör Emre Şan, 2015, 327-379. İstanbul: Say Yayınları,
• Carman, Taylor. “Merleau-Ponty On Body, Flesh, and Visibility,” İçinde The Cambridge Companion to Existentialism. editör Steven Crowell, 274-288. Cambridge: Cambridge University Press, 2012.
• Carman, Taylor “The Body in Husserl and Merleau-Ponty.” Philosophical Topics 27/2 (1999): 205-226.
• De Sousa, Luis Aguiar. “The Lived Body As Pre-Reflective Consciousness: Merleau-Ponty On The Cogito.” STUDIA UBB. PHILOSOPHIA 63 (2018): 7-20.
• Di Paolo, Ezequiel, ve Evan Thompson. “The Enactive Approach.” İçinde The Routledge Handbook of Embodied Cognition. editör Lawrence Shapiro, 68-78. London: Routledge, 2014.
• D. Hutto Daniel ve Erik Myin. Radicalizing Enactivism, Cambridge: The Mit Press, 2013.
• Esenyel, Zeynep Zafer. Vücudun Fenomenolojisi. Ankara: Nobel, 2020.
• Gallagher, Shaun. Phenomenology. London: Palgrave Macmillan, 2012.
• Gallagher, Shaun. “A well-trodden path: From phenomenology to enactivism.” Filosofisk Supplement 3 (2018): 42-47.
• Husserl, Edmund. Fenomenoloji Üzerine Beş Ders. Çeviren Harun Tepe. Ankara: Bilgesu Yayınları, 2015.
• Husserl, Edmund. Ideas: General İntroduction To Pure Phenomenology. Çeviren Boyce Gibson, New York: Coolier Books, 1962.
• Husserl, Edmund. Kesin Bir Bilim Olarak Felsefe. Çeviren Tomris Mengüşoğlu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1995.
• Jenkinson, John. “A New Framework for Enactivism: Understanding the enactive body through structural flexibility and Merleau-Ponty’s ontology of flesh.” The University of Western Ontario, 2017. https://ir.lib.uwo.ca/etd/4383/ (erişim 23.05.2022)
• J. Varela, Francisco, Evan Thompson ve Eleanor Rosch. The Embodied Mind, Cambridge: The Mit Press, 2016.
• Küpers, Wendelin M.. Phenomenology of the Embodied Organization. London: Palgrave Macmillan, 2015.
• Maiese, Michelle. Embodied Selves and Divided Minds. Oxford: Oxford University Press, 2016.
• Merleau-Ponty, Maurice. Algının Fenomenolojisi. Çeviren Emine Sarıkartal ve Eylem Hacımuratoğlu. İstanbul: İthaki, 2016.
• Merleau-Ponty, Maurice. The Visible and The Invisible. Çeviren Alphonso Lingis, Evanston: Northwestern University Press, 1968.
• Priest, Stephen. Merleau-Ponty, editörler Ted Honderich, London: Routledge, 1998.
• Romdenh-Romluc, Komarin. Merleau-Ponty and Phenomenology of Perception, London: Routledge, 2011.
• Shapiro, Lawrence. Embodied Cognition. London:Routledge, 2011.
• Şan, Emre. “Algıya Göre Düşünmek.” Cogito, no 88 (2017): 63-83.
• Şan, Emre. Merleau-Ponty hazırlayan Emre Şan, İstanbul: Say Yayınları, 2015.
• Ward, Dave, David Silverman ve Mario Villalobos. “The Variesties of Enactivisim.” Topoi 36 (2017): 365-375.
• Zahavi, Dan. “Yönelimsellik ve Bilinç.” Çeviren Çağlar Koç, Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 22, (2014): 167-182.