EPİSTEMOLOJİNİN ÜÇÜNCÜ DÜNYASI: POPPERCI ONTOLOJİDE TERSİNE MÜHENDİSLİK VE PRAGMATİZM

Yıl 2025, Sayı: 42, 425 - 454, 20.12.2025

Ömer Faik Anlı

https://doi.org/10.53844/flsf.1675420

Öz

Bu makale, Karl Popper'ın bilim felsefesini tersine mühendislik yöntemi ve pragmatizm perspektifiyle irdelemektedir. Tersine mühendislik, genellikle teknolojik ürünlerin analizinde kullanılan bir yöntem olarak bilinse de makalede bilim felsefesi alanında da uygulanabilirliği tartışılmaktadır. Makalenin temel argümanı, Popper'ın "Dünya 3" kavramı üzerinden bilimsel teorilerin nesnel bir gerçekliğe sahip olduğunu ve bu teorilerin epistemolojik ve metodolojik yapılarını tersine mühendislik aracılığıyla pragmatik olarak analiz etmenin mümkün olduğudur. Ayrıca, Popper'ın pragmatizme yönelik eleştirilerine rağmen, pragmatizmin pratik sonuçları değerlendirme yaklaşımı ile tersine mühendisliğin analitik ve pragmatik yapısının, Popper'ın teorik çerçevesiyle örtüştüğü ileri sürülmektedir. Sonuç olarak, makale tersine mühendisliğin bilim felsefesinde özgün ve güçlü bir epistemik analiz yöntemi olarak kullanılabileceğini göstermekte ve epistemolojik tartışmalar için yeni ve eleştirel bir perspektif sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Karl Popper , Pragmatizm , Tersine Mühendislik , Dünya-3 , Yöntem

THE THIRD WORLD OF EPISTEMOLOGY: REVERSE ENGINEERING AND PRAGMATISM İN POPPERIAN ONTOLOGY

Öz

This article examines Karl Popper's philosophy of science through the perspectives of reverse engineering and pragmatism. Although reverse engineering is commonly known as a method used in the analysis of technological products, the article discusses its applicability within the philosophy of science. The central argument of the article is that scientific theories possess an objective reality through Popper's concept of "World 3," and it is possible to pragmatically analyze their epistemological and methodological structures using reverse engineering. Furthermore, despite Popper's criticisms of pragmatism, the article argues that pragmatism's approach of evaluating practical outcomes aligns closely with the analytical and pragmatic structure of reverse engineering within Popper's theoretical framework. Consequently, the article demonstrates that reverse engineering can serve as an original and powerful epistemic method in the philosophy of science, providing a new and critical perspective for epistemological discussions.

Anahtar Kelimeler

Karl Popper , Pragmatism , Reverse Engineering , World-3 , Methodology

Kaynakça

• Albinus, Lars. “Can Science Cope with More Than One World? A Cross-Reading of Habermas, Popper, and Searle.” Journal for General Philosophy of Science / Zeitschrift für allgemeine Wissenschaftstheorie, Vol. 44, No. 1, July 2013.
• Aristoteles. Metafizik. Çeviren Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1996.
• Aristoteles. Nikomakhos’a Etik. Çeviren F. Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Basalla, George. Teknolojinin Evrimi. Çeviren C. Soydemir. 16. basım. İstanbul: Doğu Batı Yayınları, 2021.
• Bar-Elli, Gilead (2015). “On the Ontological Status of Senses (Sinne) in Frege”. Revista Portuguesa de Filosofia, 71(2/3), 287-305, 2015.
• Cornford, Francis Macdonald. Platon’un Kozmolojisi. Çeviren Ö. Orhan. İstanbul: Albaraka Yayınları, 2022.
• De Caro, Mario. “Realism, Common Sense, and Science”. The Monist, 98(2), 197–214, 2015.
• Derrida, Jacques. “Yasanın Gücü: Otoritenin Mistik Temeli”. Şiddetin Eleştirisi Üzerine. Hazırlayan A. Çelebi. İstanbul: Metis. 255-313, 2010.
• Doğramacı, Sinan (2012). “Reverse Engineering Epistemic Evaluations.” Philosophy and Phenomenological Research, 84(3), 513–530. https://doi.org/ 10.1111/j.1933-1592.2011.00566.x
• Ellul, Jacques. Teknoloji Toplumu. Çeviren M. Ceylan. İstanbul: Bakış Yayınları, 2003.
• Hacking, Ian. Temsil ve Müdahale -Doğa Bilimleri Felsefesine Girişte Temel Konular-. Çeviren O. A. Altınok. 1.Baskı. İstanbul: Alfa Basım Yayım, 2016.
• Heidegger, Martin. Introduction to Metaphysics. Çeviren R. Manheim. New Haven, CT: Yale University Press, 1968.
• Heidegger, Martin. “Phenomenological interpretations with Respect to Aristotle” Man and World, Çeviren M. Baur. 25(3–4), 355–393, 1992.
• James, William. (2018). Pragmatizm: Kimi Eski Düşünme Biçimleri İçin Yeni Bir İsim. Çeviren T. Karakaş. 3. baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2018.
• Platon. Devlet. Çeviren S. Eyüboğlu & M. A. Cimcoz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1999.
• Popper, Karl. “Epistemology Without a Knowing Subject”, Studies in Logic and the Foundations of Mathematics, Volume 52, 333-373, 1968.
• Popper, Karl. Bitmeyen Arayış -Bir Entelektüelin Yaşam Öyküsü-. Çeviren Mustafa Acar. İstanbul: Plato Film Yayınları, 2006.
• Popper, Karl. Bilimsel Araştırmanın Mantığı. Çeviren İlknur Aka, İbrahim Turan. 4. Baskı. İstanbul: YKY, 2010.
• Popper, Karl. Açık Toplum ve Düşmanları. Çeviren Mete Tunçay, Harun Rızatepe. 3. Baskı. Ankara: Liberte Yayınları, 2013.
• Popper, Karl. Hayat Problem Çözmektir -Bilgi, Tarih ve Politika Üzerine-. Çeviren Ali Nalbant. 5. Baskı. İstanbul: YKY, 2015.
• Rorty, Richard. Olumsallık, İroni ve Dayanışma. Çeviren Mehmet Küçük, Alev Türker. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1995. Sarton, George. The Life of Science. New York, NY: Henry Schuman, 1948.
• Snell, Bruno. The Discovery of Mind. Çeviren T. G. Rosenmeyer. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1953.
• Yaghmaie, Aboutorab. “Scientific Modeling versus Engineering Modeling: Similarities and Dissimilarities.” Journal for General Philosophy of Science / Zeitschrift für allgemeine Wissenschaftstheorie, 52(3), 455–474, 2021.