METAVERSE: TRACES OF ALIENATION IN THE SANCTUARY OF HUMANITY

Yıl 2025, Sayı: 42, 375 - 397, 20.12.2025

Elif Dilan Kara

https://doi.org/10.53844/flsf.1701060

Öz

The metaverse has rapidly gained a place in human life with technological developments in the 21st century. Today, it is seen that the metaverse can be used not only in the field of entertainment but also in areas such as education and health. The metaverse, which emerged with the use of different technologies together, promises people a world that they can organise according to their own wishes. Today's people tend to see this opportunity offered by the metaverse as a way out to live freely. Because the reality he is in is the reality of the principles of the market system that alienates him from himself. The avatars that he can create in the metaverse in line with his wishes can perform actions on behalf of people, and therefore, people can realise in the metaverse through avatars what they cannot do in reality. Possession is undoubtedly the most important of these actions. People who define themselves with what they own in the market system can continue this habit in the metaverse. This shows the connection of the metaverse with reality. In this case, it is important to find an answer to the question of whether the metaverse, which people see as a chance to escape from their own reality, is a chance that prevents or reduces human alienation.

Anahtar Kelimeler

metaverse , human being , alienation , market system

METAVERSE: İNSANLIĞIN SIĞINAĞINDA YABANCILAŞMANIN İZLERİ

Öz

Metaverse 21. yüzyılda teknolojik gelişmelerle insan yaşamında hızlıca yer edinmiştir. Bugün yalnızca eğlence alanında değil, eğitim, sağlık gibi alanlarda da metaverse’ün kullanılabildiği görülmektedir. Farklı teknolojilerin bir arada kullanılmasıyla ortaya çıkan metaverse insanlara kendi istekleri doğrultusunda düzenleyebilecekleri bir dünya vaat etmektedir. Günümüz insanı metaverse’ün sunduğu bu imkânı, özgürce yaşayabilmek için bir çıkış yolu görme eğilimindedir. Zira içinde bulunduğu gerçeklik, onu kendine yabancılaştıran piyasa sisteminin ilkelerinin gerçekliğidir. Metaverse’te istekleri doğrultusunda yaratabildiği avatarlar, insanlar adına eylemlerde bulunabilmekte, dolayısıyla insanlar gerçeklikte yapamadıklarını avatarlar aracılığıyla meta evrende gerçekleştirebilmektedirler. Bu eylemlerin başında hiç kuşkusuz sahip olmak gelmektedir. Piyasa sisteminde kendisini sahip oldukları ile tanımlayan insan, bu alışkanlığını meta evrende de devam ettirebilmektedir. Bu, metaverse’ün gerçeklikle olan bağını gösterir. Her teknolojik gelişme gibi metaverse de piyasa sisteminin etkisinden kurtulamamış görünmektedir Bu durumda, insanların kendi gerçekliklerinden kaçmak için bir şans olarak gördüğü metaverse’ün insanın yabancılaşmasını engelleyen ya da azaltan bir şans olup olmadığı sorusuna bir cevap bulmak önemlidir.

Anahtar Kelimeler

metaverse , insan , yabancılaşma , piyasa sistemi

Kaynakça

• Ateş, Atiye Pınar. "Psikoloji ve Sosyoloji Bilimi Işığında Metaverse Evreninin Değerlendirilmesi." Metaverse: Geleceğin Dünyalarını İnşa Edecek Teknolojiler, Fırsatlar ve Tehditler içinde, yazan Fatih Sinan Esen, 263-282. Ankara: Nobel Akademik yayıncılık, 2022.
• Avşar, Bahadır. "Web 1.0'dan Metaverse'e Tarihsel Süreç ve Teorik Temeller." Metaverse: Geleceğin Dünyalarını İnşa Edecek Teknolojiler, Fırsatlar ve Tehditler içinde, yazan Fatih Sinan Esen, 3-28. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2022.
• Batu, Mikail, ve Celal Kocaömer. "Metaverse Nedir? Literatür Art Alanı Bağlamında Yeni Bir Tanım." Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, no. 51 (2023): 92-112.
• Baudrillard, Jean. Simülarklar ve Simülasyon. 17. Baskı. Çeviren Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2024.
• Bibri , Simon Elias, ve Zaheer Allam. "The Metaverse as a Virtual Form of Data-Driven Smart Cities: The Ethics of the Hyper-Connectivity, Datafication, Algorithmization, and Platformization of Urban Society." Computational Urban Science, 2022: 1-22. doi: https://doi.org/10.1007/s43762-022-00050-1.
• Braidotti, Rosi. İnsan Sonrası Bilgi. Çeviren Seyran Sam ve Eda Çaça. İstanbul: Kolektif Kitap, 2021.
• Carlson, Matthew, ve Logan Taylor. "Me and My Avatar: Player-Character as Fictional Proxy." Journal of the Philosophy of Games, no. 1 (2019): 1-19. doi: 10.5617/jpg.6230.
• Castells, Manuel. Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, I. Cilt:Ağ Toplumunun Yükselişi. Çeviren Ebru Kılıç. 2. Baskı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
• Deleuze, Giles, ve Félix Guattari. Anti-Ödipus: Kapitalizm ve Şizofreni-1. 4. Baskı. Çeviren Fahrettin Ege, Hakan Erdoğan ve Mustafa Yiğitalp. Ankara: Bilim ve Sosyalizm Yayınları, 2020.
• Fromm, Erich. İnsan Olmak Üzerine. 5. Baskı. Çeviren Şükrü Alpagut. İstanbul: Say Yayınları, 2023.
• Fromm, Erich. Sevme Sanatı. 10. Baskı. Çeviren Işıtan Gündüz. İstanbul: Say Yayınları, 2023.
• Fromm, Erich.. Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum. 12. Baskı. Çeviren Necla Arat. İstanbul: Say Yayınları, 2019.
• García Corral, Francisco Javier , José Antonio Cordero García, Jaime de Pablo Valenciano, ve Juan Uribe Toril. "A Bibliometric Review of Cryptocurrencies: How Have They Grown?" Financial Innovation 8, no. 2 (2022): 1-31. doi: https://doi.org/10.1186/s40854‑021‑00306‑5.
• Gelernet, David. Mirror Worlds: Or: The Day Software Puts the Universe in a Shoebox... New York: Oxford University Press, 1992.
• Girvan, Carina. "What is a Virtual World? Definition and Classification." AECT, no. 66 (2018): 1087-1100. doi: https://doi.org/10.1007/s11423-018-9577-y.
• Goldberg, Mitchell, ve Fabian Schär. "Metaverse Governance: An Empirical Analysis of Voting Within Decentralized Autonomous Organizations." Journal of Business Research, 2023. doi: https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2023.113764.
• Gurrin , Cathal, Alan F. Smeaton, ve Aiden R. Doherty. LifeLogging: Personal Big Data. Boston: Now Publishers, 2014.
• Horkheimer, Max, ve Theodor W. Adorno. Aydınlanmanın Diyalektiği-I. Çeviren Oğuz Özügül. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1995.
• Ioannidis, Stelios A.K. , ve Alexios - Patapios Kontis. "The 4 Epochs of the Metaverse." Journal of Metaverse 3, no. 2 (2023): 152-165.
• Kayakökü, Hakan. "Sanal Dünyaların ve Metaverse'ün Tarihi ve Gelişimi." Metaverse: Geleceğin Dünyalarını İnşa Edecek Teknolojiler, Fırsatlar ve Tehditler içinde, yazan Fatih Sinan Esen, 29-43. Ankara: Nobel Akademik Yayınları, 2022.
• Ksibi, Amel, Ala Saleh D. Alluhaidan , Amina Salhi, ve Sahar A. El-Rahman. "Overview of Lifelogging: Current." IEEE Access, no. 9 (2021): 62630-62641. doi: 10.1109/ACCESS.2021.3073469.
• Marcuse, Herbert. "Some Social Implications of Modern Technology." Essential Frankfurt School Reader içinde, yazan Andrew Arato ve Eike Gebhardt, 138-162. New York: Urizen Books, 1978.
• Marcuse, Herbert. Tek Boyutlu İnsan. Çeviren Afşar Timuçin ve Teoman Tunçdoğan. 2. Baskı. İstanbul: May Yayınları, 1975.
• Marx, Karl. 1844 El Yazmaları. 2. Baskı. Çeviren Murat Belge. İstanbul: İletişim Yayınları, 2018.
• Mayer-Schönberger, Victor, ve Kenneth Cukier. Big Data: A Revolution That Will Transform How We Live, Work, and Think. Boston: Houghton Mifflin Harcourt, 2013.
• Nietzsche, Friedrich. Tragedyann Doğuşu. 7. Baskı. Çeviren Mustafa Tüzel. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Nijholt, Anton. "Toward a New Definition of Augmented Reality." Augmented, Virtual and Mixed Reality Simulation, no. 118 (2023): 30-39. doi: 10.54941/ahfe1004438.
• Özdemir, Şebnem. "Nitelikli Fikrî Tapular (NFT), Sanal Taşınmazlar ve Dijital Varlıklar, Kültür-Sanat Eserleri." Metaverse: Geleceğin Dünyalarını İnşa Edecek Teknolojiler, Fırsatlar ve Tehditler içinde, yazan Fatih Sinan Esen, 177-196. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2022.
• Öztürk, Sevgi Ayşe. "Yeni Bir Dijital Varlık Olarak NFT: Pazarlama Dünyasındaki Yeri Üzerine Değerlendirmeler." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 22, no. 4 (2022): 1151-1164.
• Palmer, David. The Business of Metaverse: How organizations can optimize the opportunitiesof Web3 and AI. London: Kogan Page, 2024.
• Polanyi, Karl. Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri. Çeviren Ayşe Buğra. 15. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2020.
• Raina , Vaibhav, Jayapriya Srinivas , ve Shilpa M.S. "Metaverse - The New Age Empire." International Conference on Futuristic Technologies. Karnataka: 1-8, 2022. doi: 10.1109/INCOFT55651.2022.10094401
• Serpil, Harun ve Damla Karaca. "The Metaverse or Meta-Awareness?" Journal of Metaverse 3, no. 1 (2023): 1-8. doi: 10.57019/jmv.1093347.
• Shen, Xiangping. "Metaverse: The Latest Sign of Human Existence." Metaverse 3, no. 1 (2022): 1-10. doi: 10.54517/met.v3i1.1794.
• Türk, Gül Dilek, Serkan Bayrakcı, ve Elif Akçay. "Metaverse ve Benlik Sunumu." The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 12, no. 2 (2022): 316-333.
• Ustaoğlu, Erhan, Selçuk Kıran, Mahmut Bağcı , ve İlkim Ecem Emre. "NFT (Non-Fungible Token) ve Uygulama Alanları." Dokuz Eylül Üniversitesi 24, no. 4 (2022): 1801-1821.
• Winters, Terry. Metaverse: Sanal Dünyanın Devrimine Hazır Olun! Çeviren Mina Zeynep Çamoğlu. İstanbul: KODLAB Yayın Dağıtım., 2022.
• Won, Andrea Stevenson, ve Z. Davis Donna. "Your Money or Your Data: Avatar Embodiment Options in the Identity Economy." Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies 30, no. 2 (2024): 882-903.
• Wooldridge, Micheal. Bilinçli Makinelere Giden Yol: yapay Zekanın Dünü, Bugünü, Yarını. Çeviren Özge Çelik. İstanbul: Metis Yayınları, 2021.
• Yemenici, Aysun Devrim. "Entrepreneurship in The World of Metaverse: Virtual or Real?" Journal of Metaverse 2, no. 2 (2022): 71-82.
• Yıldız, Serdar Kuzey, ve Gülsün Bozkurt. "Sanal Gerçekliğin Yeni Anakarası: Metaverse." TRT Akademi 8, no. 12 (2023): 268-292.
• İnternet Kaynakları
• “Merriam-Webster Dictionary”. Erişim Tarihi: Mayıs 10, 2025. https://www.merriam-webster.com/dictionary/avatar.
• Wang, Jiacheng, Hongyang Du, Xiaolong Yang, Dusit Niyato, Jiawen Kang, and Shiwen Mao. “Wireless Sensing Data Collection and Processing for Metaverse Avatar Construction.” arXiv Preprint (November 2022). Erişim tarihi: Kasım 15, 2025. https://arxiv.org/abs/2211.12720.
• Yang, Riyan, Lin Li, Wensheng Gan, Zefeng Chen, ve Zhenlian Qi. “The Human-Centric Metaverse: A Survey.” arXiv Preprint (March 2023). Erişim Tarihi: Kasım 15, 2025. https://arxiv.org/abs/2303.11123.