POSTMODERNİZMİN İKTİSADA YANSIMALARI

Yıl 2019, Sayı: 27, 221 - 241, 23.05.2019

Hüsnü Bilir

Öz

İktisadın
hâkim anlayışı olan neoklasik iktisadın ön plana çıkan müşterek özelliklerinden
birisi benimsemiş olduğu pozitivist metodolojidir. Pozitivist metodoloji
varoluşu gözlemlenebilir nesnelerle özdeşleştirmekte ve kişilerden
(gözlemcilerden) bağımsız bir gerçek dünya olduğunu savunmaktadır. Bu
doğrultuda, gözlem ve deney yoluyla elde edilen bilimsel bilgi ispatlanmış ve
güvenilir bilgidir. Dolayısıyla bilimsel teoriler “evrensel” ve “rasyonel”dir.
Pozitivizm üzerinde temellenen iktisadi yaklaşımlar ve teoriler de “bilimsel”,
“evrensel” ve “rasyonel” oldukları iddiasındadırlar. Postmodernizm ise bu tür
toplayıcı söylemlere karşı çıkmakta ve hiçbir teorinin mutlak anlamda iyi
olarak değerlendirilemeyeceğini ileri sürmektedir, zira hakikat geçicidir ve
söyleme özgüdür. Bu çerçevede iktisatta “tek bir doğru”dan söz edilemez.
İktisat bir söylemler bütünüdür ve her bir söylem veya yaklaşım belli bir
açıklama düzeyine sahiptir. İktisadın, tek yanlı söylemden sıyrılması ve farklı
yaklaşımları içeren çoğulcu bir bakış açısı benimsemesi gerekmektedir. Bu
çalışmanın amacı da, iktisat disiplinine hâkim olan pozitivist metodolojiden
yola çıkarak iktisadın dar kapsamlı analiz yöntemine dikkat çekmek ve
postmodernizmin işaret ettiği gibi, iktisatta farklı söylem ve yaklaşımları
dikkate alan daha çoğulcu bir yapının gerekliliğinin altını çizmektir. 

Anahtar Kelimeler

Modernizm, postmodernizm, pozitivist metodoloji, iktisatta postmodernizm

Kaynakça

• AMARIGLIO, Jack, “Economics as a Postmodern Discourse”, Economic as Discourse: An Analysis of the Language of Economics içinde, editör: Warren J. Samuels, Kluwer Academic Publishers, New York, 1990, s. 15-64.
• ANDERSON, Harlene, Conversation, Language, and Possibilities: A Postmodern Approach to Therapy, Basic Books, New York, 1997.
• ANDERSON, Perry, Postmodernitenin Kökenleri, çeviren: Elçin Gen, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.
• ARESTIS, Phillip, “Post-Keynesian Economics: Towards Coherence”, Cambridge Journal of Economics, cilt: 20, sayı: 1, 1996, s. 111-135.
• BELL, Daniel, “Models and Reality in Economic Discourse”, The Public Interest, Special Issue, 1980, s. 46-80.
• BENTON JR, Raymond, “A Hermeneutic Approach to Economics: If Economics is not Science, and if it is not Merely Mathematics, then What could it be?”, Economics as Discourse: An Analysis of the Language of Economics içinde, editör: Warren J. Samuels, Kluwer Academic Publishers, New York, 1990, s. 65-99.
• BEST, Steven ve KELLNER, Douglas, Postmodern Teori, çeviren: Mehmet Küçük, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2011.
• BERMAN, Marshall, Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, çeviren: Ümit Altuğ ve Bülent Peker (On Dördüncü Baskı), İletişim Yayınları, İstanbul, 2011.
• BISHOP, Ryan, “Postmodernism”, Encyclopedia of Cultural Anthropology içinde, editörler: David Levinson ve Melvin Ember, Henry Holt and Company, New York, 1996.
• BİLİR, Hüsnü, “Nöroiktisat: Neoklasik İktisadın Yenilenen Yüzü mü, Eleştirel Bir Yaklaşım mı?”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2017.
• BOYLAN, Thomas A. ve O’GORMAN, Paschal F., Beyond Rhetoric and Realism in Economics: Towards a Reformulation of Economic Methodology, Routledge, London and New York, 1995.
• BOYNE, Roy ve RATTANSI, Ali, “The Theory and Politics of Postmodernism: By Way of an Introduction”, Postmodernism and Society içinde, editörler: Roy Boyne ve Ali Rattansi, MacMillan Education, London, 1990, s. 1-45.
• BRESSLER, Charles E., Literary Criticism: An Introduction to Theory and Practice, Prentice-Hall, New Jersey, 2007.
• CAHOONE, Lawrence E. (editör), From Modernism to Postmodernism: An Anthology, Blackwell Publishing Malden, 2003.
• CEVİZCİ, Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü (Üçüncü Baskı), Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 1999.
• DAVIDSON, Paul, Post-Keynesian Macroeconomic Theory. Edward Elgar Publishing, Aldershot, 1994.
• DILTHEY, Wilhelm, “The Rise of Hermeneutics”, çeviren. Fredric Jameson, New Literary History, cilt: 3, sayı: 2, 1972, s. 229-244.
• DOW, Shelia, “Postmodernism and Economics”, Postmodernism and the Social Sciences içinde, editör: Joe Doherty, Elspeth Graham ve Mo Malek, Palgrave Macmillan, New York, 1992, s. 148-161.
• DOW, Shelia, The Methodology of Macroeconomic Thought, Edward Elgar, Aldershot, 1996.
• EAGLETON, Terry, Postmodernizmin Yanılsamaları, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2011.
• FEYERABEND, Paul, Özgür Bir Toplumda Bilim, çeviren: Ahmet Kardam, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1999.
• FOUCAULT, Michael, Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi (İkinci baskı), çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
• GRAHAM, Elspeth, DOHERTY, Joe ve MALEK, Mo, “Introduction: The Context and Language of Postmodernism”, Postmodernism and the Social Sciences içinde, editör: Joe Doherty, Elspeth Graham ve Mo Malek, Palgrave Macmillan, New York, 1992, s. 1-23.
• HABERMAS, Jürgen, “Modernity versus Postmodernity”, çeviren Seyla Ben-Habib, New German Critique, sayı: 22, 1981, s. 3-14.
• HARDT, Michael ve NEGRI, Antonio, İmparatorluk, çeviren: Abdullah Yılmaz (Beşinci Baskı), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2003.
• HARVEY, David, Postmodernliğin Durumu, çeviren: Sungur Savran, Metis Yayınları, İstanbul, 2010.
• VON HAYEK, Friedrich, “Economics and Knowledge”, Economica, New Series, cilt: 33, sayı: 54, 1937, s. 33-54.
• JEVONS, William S., Theory of Political Economy (İkinci Baskı), MacMillan and Co., London, 1879.
• JOHNSON, Matthew, Archaeological Theory: An Introduction (İkinci Baskı), Wiley-Blackwell, New Jersey, 2010.
• KUZNAR, Lawrence A., Reclaiming a Scientific Anthropology. Altamira, Lanham, 2008.
• LAWSON, Tony, Essays on the Nature and State of Modern Economics, Routledge, London, 2015.
• LYOTARD, Jean François, “Rules and Paradoxes and Svelte Appendix”, çeviren: Brian Massumi, Cultural Critique, sayı 5: 1986, s. 209-219.
• LYOTARD, Jean François, The Postmodern Condition: A Report on Knowledge, çeviren: Geoff Bennington ve Brian Massumi, University of Minnesota Press, Minneapolis, 1984.
• MCCLOSKEY, Deirdre N., “The Rhetoric of Economics”, Journal of Economic Literature, cilt: 21, sayı: 2, 1983, s. 481-517.
• ÖKTEM, Ülker, “Descartes’da Bilginin Kesinliği Problemi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 40, sayı: 1, 1999, s. 311-332.
• PARSONS, Talcott, The System of Modern Societies, Prentice-Hall, New Jersey, 1971.
• REINERT, Erik S., “Neo-classical Economics: A Trail of Economic Destruction since 1970’s”, Real-World Economics Review, sayı: 60, 2012, s. 2-17.
• RESCH, Robert P., “Modernism, Postmodernism, and Social Theory: A Comparison of Althusser and Foucault”, Poetics Today, cilt: 10, sayı: 3, 1989, 511-549.
• ROSENAU, Pauline M., Post-Modernism and the Social Sciences: Insights, Inroads, and Intrusions, Princeton University Press, Princeton, 1992.
• RUCCIO, David F., “Postmodernism,” Handbook of Economics and Ethics içinde, editör: Jane Peil ve Irene van Staverern, Edward Elgar, Cheltenham, 2009, s. 383-390.
• RUCCIO, David F., “Postmodernism and Economics”, Journal of Post Keynesian Economics, cilt: 13, sayı: 4, 1991, s. 495-510.
• SAMUELS, Warren J., “Introduction”, Economics as Discourse: An Analysis of the Language of Economics içinde, editör: Warren J. Samuels, Kluwer Academic Publishers, New York 1990, s. 1-14.
• SARUP, Madan, An Introductory Guide to Post-Structuralism and Postmodernism, University of Georgia Press, Atlanta, 1993.
• SCHULTE-SASSE, Jochen, “Introduction: Modernity and Modernism, Postmodernity and Postmodernism: Framing the Issue”, Cultural Critique, sayı: 5: 1986, s. 5-22.
• SMART, Barry “Modernity, Postmodernity and the Present”, Theories of Modernity and Postmodernity içinde, editör: Bryan S. Turner, Sage, London, 1990, s. 14-30.
• TURNER, Bryan S., “Periodization and Politics in Postmodernity”, Theories of Modernity and Postmodernity içinde, editör: Bryan S. Turner, Sage, London, 1990, s. 1-13.
• VEBLEN, Thorstein B., “The Preconceptions of Economic Science I”, The Quarterly Journal of Economics, cilt: 13, sayı: 2, 1899, s. 121-150.
• WAGNER, Peter, “Interpretations of Modernity and the Problem of World-Making”, Papers: Revista de Sociologia, cilt: 100, sayı: 3, 2015, s. 267-279.
• WALRAS, Léon, Elements of Pure Economics or the Theory of Social Wealth, çeviren: William Jaffé, George Allen and Unwin Ltd, London, 1954.