İSLAM FELSEFESİNİN YAPISI

Yıl 2019, Sayı: 27, 361 - 376, 23.05.2019

Mirpenç Akşit

Öz

Felsefe tarihi sadece dünün değil bugünün de tarihidir. İslam
felsefesi terimi ise uluslararası kabul görmüş yaygın bir akademik terim
olmasının yanında, benimsenmiş bir konvansiyonu ifade eder. Her şeyiyle “ümmi
“olan bir kültür havzasının ahalisine ne olmuştur da, iki üç yüz yıl içinde
yazılı geleneğe dayalı kültürel ve kurumsal dinamizmi yakalamış ve felsefe
“bilim” de beşeriyetin öğretmenleri olmuşlardır? Bu sorunun cevabını Rosenthal vermektedir;
“ Kur’an-ı Kerim,  el-“ilm” kavramını
İslam medeniyetinin yüreğine kadar yerleştirmiş olan bir kitaptır”. Medeniyet
biriken ve miras bırakılan irfan olduğundan hem ihraç hem de ithal edilebilir.
Bunun da yolu tercüme ve çeviri faaliyetleridir. İslam felsefesi ve düşüncesi,
çok farklı bir modelden evreni kavratmaya çalışırken Yunan felsefesinden keskin
hatlarla ayrılır ve başkalığın felsefe dünyasında özel bir yeri vardır. İslam
felsefesi varlığından bu yana dinamikliğini korumuştur. Tersini savunan kimi
düşünürler olsa da ve görüşlerini meşrulaştırmak amacıyla Gazali’yi tanık
olarak gösterseler de Osmanlı Dönemi çalışmaları bunun tam tersini
yansıtmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam Felsefesi, Felsefe Tarihi, Eklektisizm

Kaynakça

• Arkoun, Muhammed, İslam Örneğine Göre Din ve Toplum, (Çev. A. Zeki Ünal), İslami Araştırmalar Dergisi, 1994,cilt: 7,sayı: 3-4, s. 247-259.
• Arslan, Ahmet. İslam Felsefesi Üzerine, Vadi yayınları, Ankara 1996.
• Atay, Hüseyin, İbn Sînâ’da Varlık Nazariyesi, TC Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2002.
• …………. Farabi ve İbn Sina’ya Göre Yaratma, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara,1974.
• Ayık, Hasan. İslam Mantık Geleneği ve Doğuluların Mantığı, Ensar Neşriyat, İstanbul 2007.
• Bayrakdar, Mehmet. İslam Felsefesine Giriş, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2014.
• Bircan, Hasan Hüseyin. İslam Felsefesine Giriş, Ensar Yayınları, İstanbul 2008.
• …………..“İslam Felsefesi ve Antik Yunan Düşüncesi Karşılaştırmanın Keyfiyeti”, İslamiyat Dergisi,2004,cilt:7,sayı:2,s.75-90.
• Bolay, Süleyman Hayri. Osmanlılarda Düşünce Hayatı ve Felsefe, İslam Felsefesi Tarihi 2. Grafiker Yayınları, Ankara 2012.
• Dağ, Mehmet ”İslam Felsefesinin Bazı Temel Sorunları Üzerine Düşünceler” On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,1991,sayı:5.
• Fazlıoğlu, İhsan. Kayıp Halka, Papersense Yayınları, İstanbul 2015.
• Gazâlî, İhyâu Ulûmi‘d-dîn, (Çev. Ahmed Serdaroğlu), Bedir Yayınevi, İstanbul 1975, cilt: 3.
• …………. (Amellerin Ölçüsü), Çev. Remzi Barışık, Kılıçaslan Yayınevi, Ankara 1970.
• Gutas, Dimitri. Yunanca Düşünce Arapça Kültür,(Çev. Lütfi Şimşek), Kitap Yayınları, İstanbul 2017.
• …………..“Yirminci Yüzyılda Arap Felsefesi Çalışmaları: Arap Felsefesi Tarihi Yazımı Üzerine Bir Deneme”, İbn Sînâ’nın Mirası, (Der. M. Cüneyt Kaya), Klasik Yayınları, İstanbul 2004.
• Hans, Daiber. “İslâm Felsefesi Tarihi Çalışmamızın Anlamı ve Amacı Nedir? İhmal Edilmiş Bir Disiplinin Tarihi”, çev: M. Cüneyt Kaya Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004, cilt:45, sayı: 2, s. 355-377.
• Husameddin, Alusi. The Problem of Creation in Islamic Thought, Cambridge,1965.
• Karaman, Hüseyin. Ebû Bekir Râzî‘nin Ahlak Felsefesi, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
• ………….. İslam Felsefesi Tarihi, STS Kitap Kırtasiye, Rize 2010. Karlığa, Bekir. İslam Düşüncesinin Batı Düşüncesine Etkileri, Litera Yayınları, İstanbul 2004.
• Kılıç, Cevdet. İslam Felsefesi, Nobel Yayınları, Ankara 2015, Önsöz III-V. Kindi, Felsefe Risaleleri, (Çev. Mahmut Kaya), Klasik Yayınları, İstanbul 2002.
• Kutluer, İlhan. Üç Perspektif: Kelâm, Felsefe, Tasavvuf”, İslam Felsefesinin Sorunları, Elis Yayınları, Ankara 2003.
• …………. “Yitirilmiş Hikmeti Ararken: İslam Felsefesinin Günümüzdeki Anlamı”, Dîvân: İlmî Araştırmalar, İstanbul 2001,cilt:1,sayı: 10, s.89-98.
• …………. Doğu ve Batı Dillerinden Türkçeye Yapılan Tercümelerin Getirdiği Sorunlar”, Türkiye I. Dinî Yayınlar Kongresi 31 Ekim-02 Kasım 2003 Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2004, s. 53-64.
• …………..İslam Felsefesinde Metodoloji Problemleri”, İslâmî İlimlerde Metodoloji (Usûl) Meselesi 1, İsav/Ensar Neşriyat, İstanbul 2005, s.153-163.
• Leman Oliver. İslam Felsefesi Tarihi İçinde I İçinde (Çev. Şamil Öcal, H.Tuncay Başoğlu), Açılım Kitap Yayınevi, İstanbul 2007.
• Razi, Ebu Bekir. Ruh Sağlığı – et-Tıbbu’r-rühânî, (Çev. Hüseyin Karaman), İz Yayınları, İstanbul 2004.
• Rosenthal Franz. Knowledge Triumphant:The Concept of Knowledgein Medieval Islam , Leiden, Brill, 2007.
• Rosenthal, Erwin. Ortaçağda İslam Siyaset Düşüncesi ,(Çev. Ali Çaksu),İz Yayınları, İstanbul 1996.
• Saruhan, Müfit Selim. İslam Felsefesi ve Problemleri Üzerine Bir Değerlendirme, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2009, cilt: 9, sayı: 3, s.70-86.
• Sünter, Emel. Ebu Bekr Razi ve Felsefi Görüşleri, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2004.
• Toshihiko, Izutsu. İslam’da Varlık Düşüncesi, (Çev. İbrahim Kalın) , İnsan Yayınları İstanbul,1995.
• Ulukütük, Mehmet. Osmanlı-Cumhuriyet Türkiye’sinde Felsefî Geleneğinin Kökleri Ve Bugünkü Durumu, İslam Felsefesi Tarihi ,(Ed. Oliver Leiman, S.Hüseyin Nasr, 3.bsk. İstanbul 2017.
• …………. İslam Düşüncesinde Tercüme Faaliyetleri: Hermeneutik ve Bibliyografik Bir Katkı, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, cilt: I, sayı: 2, s. 249-288
• ………….. “Geçmişteki Fârâbî’yi Anlama Usulü Çağdaş Fârâbî’yi Yorumlama Sorunu, Fârâbî” Diyanet İlmî Dergi, 2016, cilt: 52, sayı: 1, s. 125-150.
• Utku, Ali, Kaya, M. Cüneyt, “Türkiye’de Modern Felsefe Tarihi Yazımının Serencamı: Geç-Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir Literatür Değerlendirmesi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Türk Felsefe Tarihi Özel Sayısı, Bilim ve Sanat Vakfı Türkiye Araştırmaları Merkezi, Cilt 9, Sayı 17, İstanbul 2011, s. 11-48.
• Yaran, Cafer Sadık. “İslam Felsefesinin Karakteristik Yapısı: Özgün Eklektisizm”, Ekev Akademi Dergisi, 2003,cilt:7 sayı: 17.s.1-14.