KANT'IN ONTOLOJİK KANIT ELEŞTİRİSİNİN EPİSTEMOLOJİK TEMELLERİ

Yıl 2019, Sayı: 27, 97 - 116, 23.05.2019

Gamze Keskin

Öz

Ontolojik
kanıt, Anselmus’un düşünce tarihinde ilk kez öne sürdüğünden bu yana,  Tanrı’nın varlığına dair sunulan kanıtlar
arasında, pek çok filozofu kendisine çeken konulardan birisi olagelmiştir.
Genellikle savunanından daha çok eleştireni olsa da, ontolojik kanıt konusunda
kapsamlı ve sağlam temellere dayanan ilk eleştiriyi Immanuel Kant getirmiştir. Saf
Aklın Eleştirisi’nde tüm geleneksel teistik kanıtları üç türe – fiziksel
tanrı-bilimsel, kozmolojik, ontolojik- ayırdıktan sonra, diğer iki kanıt türüne
getirdiği eleştirileri de ontolojik kanıta getirdiği eleştirilerin temeline
dayandırmıştır. Bu çalışmada, öncelikle Anselmus’la başlayarak Descartes ve
Spinoza’nın ontolojik kanıtı açıklanarak yer yer bu kanıtlamalara getirilen
eleştirilere kısaca değinilecektir. Böylelikle Kant’ın getirdiği ‘geleneksel’
metafizik eleştirisinin zemini serimlenecektir. Kant’ın ontolojik kanıta
getirdiği eleştirinin epistemolojik temellerinin açıkça aktarılabilmesi için
Kant’ın teorik felsefesinin ana hatları üzerinde durulduktan sonra eleştirinin
mahiyeti açıklanacaktır. Kant’ın ontolojik kanıta getirdiği eleştirinin
arkasında yatan niyetin ontolojik mi yoksa epistemolojik mi olduğu ise sonuç
bölümünde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tanrı, ontolojik kanıt, varlık, metafizik, Kant

Kaynakça

• - Akyol, F. (2005). Thomas Aquinas: Hayatı, Eserleri ve Düşüncesi. İstanbul: Homer Kitabevi.
• - Aquinas, T. (1981). Summa Theologica (Vol I). (Tr. Fathers of the English Dominican Province). London: Sheed & Ward.
• - Beiser F. (1992). Kant’s Intellectual Development: 1746-1781. Cambridge Companion to Kant (Ed. Paul Guyer). Cambridge: Cambridge University Press, 26-62.
• - Descartes, R. (2015). Yöntem Üzerine Konuşma. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Alfa Yayınları.
• - Descartes, R. (2015). Meditasyonlar. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Alfa Yayınları.
• - Gaunilo. (1998). On Behalf of the Fool. Anselm of Canterbury: The Major Works. (Ed. Brian Davies & G. Evans). New York: Oxford University Press, 105-111.
• - Gözkân, B. (2018). Kant’ın Şemsiyesi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• - Kant, I. (2000). Critique of Pure Reason. (Tr. Paul Guyer & Allen Wood), Cambridge: Cambridge University Press.
• - Kant, I. (2002). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena. (Çev.İoanna Kuçuradi & Yusuf Örnek), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• - Kant, I. (1988). Logic. (Tr. Robert S. Hartman &Wolfgang Schwarz), New York: Dover Publications.
• - Kant, I. (1994). The One Possible Basis for a Demonstration of the Existence of God. (Tr. G. Treash), London: Lincoln.
• - Logan, I. (2009). Reading Anselm’s Proslogion. Farnham: Ashgate Publishing Ltd.
• - Logan, I. (2007). ‘Whatever Happened to Kant’s Ontological Argument?’, Philosophy and Phenomenological Research, Vol 74, No:2, ss.346-363.
• - Mackie, J.L. (1982). Miracle of Theism: Arguments for and Againstthe Existence of God, Oxford: Clarendon Press.
• - Marion, J. L. (1992). ‘Is the Ontological Argument Ontological? The Argument According to Anselm and Its Metaphysical Interpretation According to Kant’, Journal of the History of Philosophy, Vol.30, No:2, ss.201-218.
• - Plantinga, A. (1966). ‘Kant’s Objection to the Ontological Argument’, The Journal of Philosophy, Vol.63, No:19, ss.537-546.
• - Spinoza. (2014). Mektuplar. Çev. Emine Ayhan. Ankara: Dost Yayınevi.
• - Spinoza. (2018). Ethica. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Alfa Yayınları.
• - Wulf, M. (1951). History of Mediavel Philosophy. (Tr. Ernest C. Messenger). London: Thomas Nelson and Sons Ltd.