Heisenberg, Causality And Determinism

Yıl 2007, Sayı: 4, 123 - 135, 01.12.2007

Haşim Cem Çelik

Öz

The subject which has already handled in multiple scıentıfıc studıes wıth ıts several aspects must be evaluated as a whole ın the mutual interactıons with another subjects. To consider the social and political conditions while making this evaluation will increase the chance of understanding the subject as well. As well as the revolutionary attempts in sciences of nature can lead these sociopsychological conditions to a further point, they can also cause a backward attemptl. Due to his period, the mechanical laws of Newton had a revolutionary role that provided a forward development in understanding nature and in making mind free. On the other hand, the quantum mechanic showing a whole picture of nature which occured in the early 1900`s led to a serious confusion in mind and made contribution to the formation of an understanding that moved the conceptional gains backward obtained. This article judges this backward movement in a critical way and by claiming the opposite it defends the idea that the quantum mechanical findings with the new developments can become a more efficient device at the point of understanding and changıng both science and humanity

Anahtar Kelimeler

Heisenberg, Causality, Determinism, Revulationary Leap, Back

HEİSENBERG, NEDENSELLİK VE DETERMİNİZM

Öz

Bilimsel çalışmalarda çeşitli yönleriyle zaten ele alınmış olan bu konu birçok yönden başka konularla karşılıklı etkileşimleri içinde, bütünsel olarak değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme yapılırken dönemin sosyal ve siyasi koşulları da dikkate alınırsa, konuların anlaşılır hale gelebilme şansı artar. Doğa bilimlerindeki devrimsel atılımlar bu sosyal psikolojik koşulları daha ileri bir noktaya taşıyabildiği gibi, geriye doğru bir sıçrama da yaşanabilir. Dönemi itibariyle Newton’un mekanik yasaları, aklın özgürleşmesi ve doğanın anlaşılmasında ileriye doğru itilim sağlayan devrimci bir işlev görmüştür. 1900’lü yılların başında ortaya çıkan, doğanın daha bütünsel bir resmini sunan kuantum mekaniği ise çıkışı itibariyle ciddi bir kafa karışıklığına yol açmış ve o güne kadar elde edilen kavramsal kazanımları da geriye doğru sıçratan bir anlayışın oluşmasına katkıda bulunmuştur. Bu makale bu geri sıçramayı eleştirel bir açıdan sorgulamakta ve aksini iddia ederek yeni gelişmelerle kuantum mekaniksel bulgulamaların, doğayı anlayıp değiştirme ve dönüştürme noktasında çok daha yetkin bir araç haline gelebileceği görüşünü savunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Heisenberg, Nedensellik, Determinizm, Devrimsel atılım, Geri sıçrama

Kaynakça

• WOODS, Alan; Ted Grant. Aklın İsyanı, Çeviren: Ömer Gemici, Ufuk Demirsoy. 3. baskı. Tarih Bilinci Yayınları, 2004.
• ENGELS, Friedrich. Anti Dühring, Çeviren: İsmail Yarkın. 1.baskı. İnter Yayınları, 2000.
• KUHN, Thomas S. Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Çeviren: Nilüfer Kuyaş. Alan Yayınları
• ASİMOV, Isaac. Bilim Rehberi, Çeviren: Reşit Aşçıoğlu, 1. baskı. E Yayınları, 1987.
• HEİSENBERG, Werner. Fizik ve Felsefe, Çeviren: Yılmaz Öner. 3. baskı Belge yayınları, 2000.
• GÜÇLÜ, A.Baki; Erkan Uzun; Serkan Uzun; Ü.Hüsrev Yoksal, Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, 2002.
• MARX, Karl; Friedrich Engels. Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu, Çeviren: Sevim Belli. 1.baskı. Sol Yayınları, 1979.
• LENİN, V. I. Materyalizm ve Ampriokritisizm, Çeviren: Sevim Belli. 2. baskı. Sol Yayınları, 1988.
• LENİN, V. I. Materyalizm ve Ampriokrtisizm. Çeviren: İsmail Yarkın. 3. baskı. İnter Yayınları, 2001.
• PLANCK, Max. Modern Doğa Anlayışı ve Kuantum Mekaniğine Giriş: belge yayınları çeviren, Yılmaz Öner 2 baskı 2007
• BEYERCHEN, Alan D. Nazi Döneminde Bilim (3. Reich'da Üniversite), [Çeviren: Haluk Tosun], Ekim 1985, Alan Yayıncılık: 48, Bilim Dizisi: 10
• POPPER, Karl R. Objective Knowledge: Oxford, Oxford University Press, 1972.