A CRITIQUE OF HEIDEGGER’S CRITICISM WITH REFERENCE TO BERGSON’S CONCEPTION OF TIME

Yıl 2020, Sayı: 29, 259 - 276, 16.05.2020

Yavuz Kılıç Aysel Çamlıbel

Öz

Heidegger claims that Bergson depends on classical concept of time that is “measurable” and taken into account together with space since Aristotle. For Heiddegger, Bergson’s time is measurable and could be considered spatial. However Bergson discusses time in two ways in nearly all of works and distinguishes between duration he calls real time and time that science treats as measurable. There are some arguments suggesting that Heidegger’s criticism of Bergson’s concept of time is not correct. Yet it seems true that Heidegger said that Aristotle’s conception influenced Bergson’s concept of time and was determinating factor, especially in terms of starting point. (which is movement for both, but movement is based on science in Aristotle and is life in Bergson). The present paper is aimed at showing that in which context Heidegger’s criticism of Bergson’ concept of time is correct or incorrect, considering Aristotle’s concept of time.

Anahtar Kelimeler

time, real time (dureé), quantity, quality, successive, Aristotle, Bergson, Heidegger

HEIDEGGER’İN BERGSON’UN ZAMAN GÖRÜŞÜNE YÖNELİK ELEŞTİRİSİ ÜZERİNE BİR ELEŞTİRİ

Öz

Heidegger Bergson’un
da Aristoteles’ten beri süregelen klasik zaman anlayışının içinde olduğunu öne
sürer. Ona göre Bergson’da zaman nicelikseldir, yani ölçülebilirdir ve uzamsal
olarak düşünülebilir. Ne var ki Bergson neredeyse bütün eserlerinde zamanı iki
tür olarak ele almakta ve gerçek zaman dediği süreyi, bilimin ele aldığı ve
ölçülebilir olarak gördüğü zamandan ayırmaktadır. Heidegger’in Bergson’un zaman
anlayışına yönelik eleştirisinin doğru olmadığını söyleyen görüşler, (sorun
yeterince ele alınmış olmasa da) elbette mevcuttur. Ancak, böyle olmakla
birlikte, Heidegger’in, Bergson’un zaman anlayışını belirlemesi ve hareket
noktası bakımından (her ikisi için de bu ‘devinim’dir, ama devinim
Aristoteles’te bilim, Bergson’da ise yaşam bağlamında ele alınır)
Aristoteles’in görüşünün belirleyici olduğunu söylemesi de doğrudur. Bu
makalede amacımız, Aristoteles’in zaman görüşünü de göz önünde bulundurarak,
Heidegger’in Bergson’un zaman görüşüne yapmış olduğu eleştirinin hangi bağlamda
doğru hangi bağlamda yanlış olduğunu göstermektir. 

Anahtar Kelimeler

zaman, gerçek zaman, nicelik, nitelik, ardışıklık

Kaynakça

• Aristoteles. Fizik. çev. Saffet Babür. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1997.
• Bergson, Henri L., An Introduction to Metaphysics. çev. T. E. Hulme. New York: The Knickerbocker Press, 1912.
• Bergson, Henri L., Düşünce ve Devingen, Çev. Miraç Katırcıoğlu, MEB Yayınları, İstanbul, 1959.
• Bergson, Henri L., Şuurun Doğrudan Doğruya Verileri, çeviren: Mustafa Şekip Tunç, Dergâh Yayınları, İstanbul 2017.
• Bergson, Henri L., Time and Free Will: An Essay On The Immediate Data Of Consciousness. çev. F. L. Pogson. London: George Allen & Unwin LTD, 1957.
• Bergson. Henri L., Metafiziğe Giriş. çev. Ahmet Aydoğan, İstanbul: Birey Yayınları, 2001.
• Bergson, Henri L.. Madde ve Bellek. çev. Işık Ergüden. Ankara: Dost Yayınevi, 2015.
• Bergson, Henri L., Yaratıcı Tekâmül. çev. Mustafa Şekip Tunç. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017.
• Coope, Ursula. Time For Aristotle. New York: Oxford Universty Press, 2005.
• Deleuze, Gilles. Bergsonculuk. çev. Hakan Yücefer. İstanbul: Otonom Yayıncılık, 2005.
• Flόrez, J.A. Durée and Temporality: A Defense of Bergson’s Conception of Time, Discusiones Filosóficas (2015): 49-61.
• Gündoğan, Ali Osman. Bergson, İstanbul: Say Yayınları, 2013.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman, çev. Kaan H. Ökten. İstanbul: Alfa Basım Yayım, 2018.
• Heidegger, Martin. Logic: The Question of Truth, çev. Thomas Sheehan. USA: Indiana University Press,2010
• Kearney, Richard. Zihnin Halleri. çev. İsmail Yılmaz. Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 2008.
• Köktürk, Milay. Zaman Üzerine, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2017.
• Massey, Heath. The Origin Of Time: Heidegger and Bergson. New York: Suny Press, 2015.
• Topakkaya, Arslan. Felsefe, Din ve Kültürde Zaman. İstanbul: Say Yayınları, 2017.
• Topçu, Nurettin. Bergson, İstanbul: Hareket Yayınları, 1968