AKIL, BİREY VE BİREYCİLİK KAVRAMLARININ AYDINLANMA FELSEFESİ IŞIĞINDA YENİDEN YORUMLANMASI

Yıl 2020, Sayı: 29, 181 - 200, 16.05.2020

Mücella Can

Öz

Bu makalede akıl, birey ve bireycilik kavramları Aydınlanma felsefesinin ışığında yorumlanmaktadır. Öncelikle Aydınlanmanın ne olduğu ve kısa bir tarihçesi ortaya konulmaktadır. Aydınlanmanın tarihçesinde özellikle İngiliz, Fransız ve Alman düşünürlerinin görüşleri izah edilmektedir. Aydınlanma düşünürlerinin hemen hepsinde ortak olan kabul, aklın Aydınlanmanın temeli olduğudur. ‘Aklını kullanma cesaretini göster’ ifadesi aydınlanmanın sloganıdır. Aydınlanma bir süreçtir. İnsan aklının kullanımına ilişkin henüz tamamlanmamış ve herkese açık olması gereken bir eğitim sürecidir. Böyle bir eğitim süreci, aklını özgürce kullanan bireyleri gerektirir. Dolayısıyla Aydınlanmanın temel kavramlarından birisi de bireydir. Birey, hiçbir baskıya maruz kalmaksızın aklını özgürce kullanan kişidir. Birey kendi hayatını kurarken, nasıl bir insan olacağına karar verirken, kendi aklını dikkate alan kişidir. Aklını dogmaların baskısından kurtarmış olan bireyi temele alan bireycilik, aydınlanma düşüncesinin merkezinde yer alır. Aydınlanmanın odak noktasında bulunan bireycilik hümanistik bireyciliktir. Bireycilik ve bağımsızlık mantıksal olarak ayrılamaz durumdadırlar. Bireyci bir insanın bağımsızlığının temeli, onun kendi aklına olan sadakatinden oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aydınlanma, akıl, birey, bireycilik

REINTERPRETATION OF THE CONCEPTS OF REASON, INDIVIDUAL AND INDIVIDUALISM IN THE LIGHT OF ENLIGHTENMENT OF PHILOSOPHY

Öz

In this article, the concepts of reason, individual and individualism are interpreted in the light of the philosophy of Enlightenment. First, a brief history of what is Enlightenment is presented. In the history of Enlightenment, especially the opinions of British, French and German thinkers are explained. The acceptance common to almost all Enlightenment thinkers is that reason is the basis of Enlightenment. The phrase ‘show your courage to use your reason’ is the slogan of Enlightenment. Enlightenment is a process. It is an education process that has not yet been completed and should be open to the use of the human reason. Such an educational process requires individuals who use their minds freely. Therefore, one of the basic concepts of Enlightenment is the individual. The individual is the person who uses his reason freely without any pressure. The individual is the person who takes into account his own reason while establishing his own life and deciding what kind of person he will become. Individualism, which is based on the individual who has freed his reason from the pressure of dogmas, is at the center of the idea of Enlightenment. Individualism, which is at the focus of Enlightenment, is humanistic individualism. Individualism and independence are logically inseparable. The basis of the independence of an individualist is his loyalty to his own mind.

Anahtar Kelimeler

Enlightenment, reason, individual, individualism, freedom

Kaynakça

• Berlin Isaiah, Four Essays on Liberty, Oxford, 1969 Branden Nathaniel, ‘Counterfeit Individualism’, Ayn Rand, The Virtue of Selfishness, 1964
• Branden Nathaniel, ‘Isn’t Everyone Selfish?’, Ayn Rand, The Virtue of Selfishness, 1964
• Can Nevzat, Özgür Birey Sınırlı Devlet, Hece Yayınları, Ankara, 2005
• Capra Fritjof, Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası, Çev. Mustafa Armağan, İnsan Yayınları, İstanbul, 2018
• Cevizci Ahmet, Felsefe Tarihi, Say Yayınları, İstanbul, 2015
• Copleston, Frederick, Felsefe Tarihi Cilt VI, Çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınevi, İstanbul, 1989
• Dostoyevski Fyodor, Yeraltından Notlar, Çev. Ahmet Ekeş, Cem Yayınevi, İstanbul, 1999
• Flew Antony, A Dictionary of Philosophy, Fontana, London, 1979
• Guryeviç Aron, Ortaçağ Avrupası’nda Birey, Çev. İ. İgan-Z. Ülgen, Afa Yayınları, İstanbul, 1995
• Hazard Paul, Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme, Çev. Erol Güngör, Ötüken Neşriyat A.Ş. İstanbul, 1981
• Hibben John G., The Philosophy of the Enlightenment, Charles Scribner’s Sons , New York, 1910
• Kant Immanuel, Seçilmiş Yazılır, Çev. Nejat Bozkurt, Sentez Yayıncılık, Ankara, 2014
• Kılıçbay Mehmet Ali, Cumhuriyet Ya Da Birey Olmak, İmge Kitabevi, Ankara, 1994
• Lukes Steven, Bireycilik, Çev. İsmail Serin, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 2006
• Machan Tibor R., Ayn Rand, Peter Lang Publishing, New York, 2001
• Morin Edgar, Avrupa’yı Düşünmek, Çev. Ş. Tekeli, Afa Yayınları, İstanbul, 1995
• Outram Dorinda, Aydınlanma, Çev. S. Çalışkan- H. Çalışkan, Dost Kitabevi, Ankara, 2007
• Peikoff Leonard, Objectivism: The Philosophy of Ayn Rand, A Meridian Book, New York, 1993
• Rand Ayn, Atlas Shrugged, New American Library, New York, 1992
• Rand Ayn, For The New Intellectual, New American Library, New York, 1961
• Rand Ayn, Philosophy: Who Needs It, New American Library, New York, 1984
• Rand Ayn, The Fountainhead, New American Library, New York, 1993
• Rand Ayn, The Virtue of Selfishness, New American Library, New York, 1964
• Rand Ayn, We The Living, New American Library, New York, 1996
• Sakman Sabahattin, Rasyonel İnsanın Felsefesi, Aklaçağrı Yayınları, İstanbul, 1988
• Uygur Nermi, İçi Dışıyla Batı’nın Kültür Dünyası, Ara Yayıncılık, İstanbul, 1992
• Zijderveld Anton C., Soyut Toplum, Çev. C. Cerit, Pınar Yayınları, İstanbul, 1985