FROM SHAMAN CHIEFS TO GASTRONOMIC CHEFS INGESTING THE BEING

Yıl 2020, Sayı: 30, 397 - 417, 10.12.2020

Özlem Derin

Öz

Spreading from the shamanic chiefs of the Archaic period to the chiefs feeding virtual images of the contemporary world, the main theme of the text is based on the most primitive feeling of hunger and its fulfillment. The hunger here is not only physical but also emotional and existential. The process, which started with potlach and turns into a representation with shamanic magical infusions that sanctify the existence, continues with the appearance of cosmos on plates in the contemporary world. Chefs or chiefs, whether they consider gastronomic or shamanic elements within their separate worlds; the main thing is that they are open to the interpretation of the outer world and the precepts of daily people. The shaman's medicine, which is socially incomprehensible in the face of illness; the chef's recipes, which brings together surprising elements in the face of hunger, serves only to one goal. Bites brought down to the stomach, medications, clean and sacred structures formed as a result of the preparation process revealed by savagery and pollution through ceremonies to plates proves only one thing: to save Being from falling into the void and to confirm it in every moment.

Anahtar Kelimeler

gastronomy, shamanism, chef, chief, being, potlatch

ŞAMANİK ŞEFLERDEN GASTRONOMİK ŞEFLERE VARLIĞIN MİDEYE İNDİRİLMESİ

Öz

Arkaik dönemin şamanik şeflerinden çağdaş dünyanın sanal imgelerini besleyen şeflere uzanan metnin ana teması en ilkel duygu olan açlık ve bunun giderilmesine dayanmaktadır. Buradaki açlık yalnızca fiziksel değil, duygusal ve varlıksal bir yapı da sergilemektedir. Potlaçlarla başlayan ve şamanik büyülerin varlığı kutsayan büyülü karışımlarıyla bir temsile dönüşen süreç, çağdaş dünyada kosmosun kendini tabaklarda göstermesiyle devam etmektedir. Şefler, ister gastronomik ister şamanik unsurları yansıtmakta olsunlar; temel olan kendi ayrık dünyaları içinde dışsal ve gündelik ötekilerin yorumlarına açık olmalarıdır. Hastalıklar karşısında toplumsal anlamda anlaşılmaz olan şamanın devası, açlık karşısında şaşırtıcı unsurları bir araya getiren şeflerin yemekleri yalnızca bir amaca hizmet etmektedir. Mideye indirilen lokmalar, bulunan devalar, vahşet ve kirlenmeyle açığa çıkan hazırlık süreci sonunda oluşan temiz ve kutsal yapılar; seremonilerden tabaklara uzanan bir düzlemde yalnızca bir şeyi ispat etmektedir: Varlığı boşluğa düşmekten kurtarmak ve her an onaylamak.

Anahtar Kelimeler

gastronomi, şamanizm, şef, kabile şefi, varlık, potlaç

Kaynakça

• Aria, M. – Bellanca, N. (2012). “The Four Figures of Gift: Kula, Potlach, Dan and Hau”, Dipartimento di Science Economiche Universita degli Studi di Firenze Working Paper Series, No: 21.
• Arppe, T. (2009). “Sorcerer’s Apprencites and the ‘Will to Figuration’: The Ambiguous Heritage of the Collège de Sociologie”, Theory, Culture & Society, 26: 117. Aydın, M.S. (2009). Sanat İçin Yemek, Yemek İçin Sanat, Hacettepe Üniversitesi Sanatta Yeterlik Tezi, Ankara.
• Bataille, (1995). Encyclopedia Acephalica, Atlas Press, London.
• Bataille, G. (1988). The Accursed Share: An Essay on General Economy, çev. Robert Hurley, New York: Zone Books.
• Beşirli, H. (2010). “Yemek, Kültür ve Kimk”, Milli Folklor, Sayı 87.
• Boghini, A. (2016). “Hunger”, Encyclopedia of Food and Agricultural Ethics, Springer Science + Business Media B.V. Referans7 Corr, R. (2002). “Reciprocity, Communion, and Sacrifice: Food in Andean Ritual and Social Life”, Food & Foodways, 10.
• Dietler, M. (2011). “Feasting and Fasting”, ed. by Timothy Insoll, The Oxford Handbook of the Archeology of Ritual and Religion.
• Direk, Z. (2020). “Bataille: Tarih, Egemenlik ve Çöp”, (online), 20.09.2020 https://noktahaberyorum.com/bataille-tarih-egemenlik-ve-cop-zeynep-direk.html#.X2YklWgzZPY
• Douglas, M. (1972). “Deciphering a Meal”, Daedalus Journal of the American Academy of Arts and Sciences. Winter: Myth, Symbol, and Culture Issued as Vol. 101, No. 1, of the Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences.
• Douglas, M. (2007). Saflık ve Tehlike, çev. Emine Ayhan, İstanbul, Metis.
• Durkheim, (1951). Suicide, trans. John A. Spaulding – George Simpson, Routledge.
• Eker, G.Ö. (2018). “Farklı Görme Biçimiyle Modern Dünya Ritüeli Olarak Yemek Kültürü: Sınanma/Erginlenme ve İntikam Alma Gizli İşlevleri”, Milli Folklor 120.
• Geçer, H. – Topçu, S. (2017). “Arkaik Bir Törenin Postmodern İzdüşümleri: Potlaç Geleneğinden Tüketim Kültürüne”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt 10, sayı 52.
• Halligan, M. (1990). Eat My Words. Sdney: Angus & Robertson.
• Kitapcı, İ. (2019). “Gösterişçi Tüketim Örneği Olarak Potlaç Kültürü ve Günümüzün Küresel Kapitalist Dünyasındaki Yansımaları”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt 11, sayı 29.
• Ladenis, (1997). My Gastronomy, rev edn., Macmillan, London.
• Leone, M. (2016). Critique of the Culinary Reason, University of Turin.
• Mauss, M. (1972). A General Theory of Magic, trans. Robert Brain, Routledge.
• Mauss, M. (2018). Armağan Üzerine Deneme, Arkaik Toplumlarda Değiş Tokuşun Biçimi ve Nedeni, Alfa Yayınları, 1. Basım, İstanbul.
• Meigs, A. (1997). “Food as Cultural Construction.” Food and Culture: A Reader, edited by Carole Counihan and Penny Van Esterik. New York: Routledge.
• Palmer – Cooper - Burns, (2010). “Culture, identity, and belonging in the ‘culinary underbelly’”. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 4 (2).
• Papilloud, C. (2004). “Three Conditions of Human Relations: Marcel Mauss and Georg Simmel”, Philosophy & Social Criticism, 30.
• Tischer, J. (2016). “Gifted Society – An Essay on the Gift”, ProSeminar Etnography and the History of Social Theory in Anthropology.
• Tomasi, D.L. (2018). “From the Heart to the Mind, Through the Stomach”, A Review of Donald Phillip Verene’s The Science of Cookery and the Art of Eating Well: Philosophical and Historical Reflections on Food and Dining in Culture, ibidem Press.
• Tuğrul, S. (2010). Ebedi Kutsal Ezeli Kurban Çok Tanrılılıktan Tek Tanrılılığa Kutsal ve Kurbanlık Mekanizmaları, İletişim, İstanbul.
• When Bataille Attacked the Metaphysical Principle of Economy, (2013). Trans. Stuart Kendall, Scapegoat.
• Yankova, M. (2014). “Darat Mejdu Filosofiata i Religiata”, Nauchni Trudove na Rusenskia Universitet, 2014, tom 53, seria 6.2.