HEİDEGGER’İN HÜMANİST ÖZNE ELEŞTİRİSİ

Yıl 2021, Sayı: 32, 233 - 252, 09.12.2021

Resul Yüksel

https://doi.org/10.53844/flsf.987969

Cited By: 1

Öz

Heidegger’e göre modern felsefenin mümkün kıldığı hümanizm, gerek aşkın metafiziksel spekülasyonlar sebebiyle insanı varoluşsal köklerinden koparmış, gerekse dayattığı düalist özne-nesne tasnifi nedeniyle teknik düşünce yöntemini ortaya çıkarmıştır. Bundan böyle doğa, üzerinde tahakküm ilişkisi kurulması gereken bir nesne pozisyonuna tenzil edilmiştir. Doğa, canlı bir ruha sahip olma vasfını yitirerek sömürü nesnesi haline gelmiş ve hesaplayıcı düşünce tarzının temelleri atılmıştır. Varolanlara yönelik hesaplayıcı düşünce, hümanizmin tesis ettiği epistemolojik ilkelerin bir neticesidir. Varlığı esas alan kökensel düşüncenin göz ardı edilmesi ve hesabi düşünme biçiminin çağımızda hâkim olması, varlığın insan varoluşundan yitip gitmesi anlamına gelir. Çağımızda nihilizmin bir ifadesi olarak kendini açığa vuran varlığın unutuluşu ve bundan dolayı insanın köksüz kalması, hümanizmin dayattığı metafiziksel ilkelerin sonucudur. Varlığın kendini yeniden açığa vurmasının iki yolu vardır; sanat ve kökensel düşünme. Techne’nin tahlil edilmesi, tehlikenin bulunduğu yerde kurtuluş imkânının da bulunduğunu gösterir. Zira techne, hem hümanizm sonrası varlığın unutulmasına neden olan modern tekniği hem de varlığa yeni bir dünya açmak suretiyle insan yaşamıyla varlığın münasebetini sağlayan sanatı içerir. Benzer şekilde Dasein’ın tahlili ise varlığı düşünmenin kökenini tesis eden insanın varoluşsal koşullarını ortaya çıkarır.

Anahtar Kelimeler

Hümanizm, İnsan, Modern Felsefe, Techne, Varlık, Dasein, Geleneksel Metafizik.

HEIDEGGER’S CRITICISM OF THE HUMANIST SUBJECT

Öz

According to Heidegger humanism, established by modern philosophy, has both separated man from his existential roots due to transcendent metaphysical speculations, and revealed the method of technical thought due to the dualist subject-object classification it imposed. Henceforth, nature has been relegated to the position of an object which should be dominated. Thus, nature became an object of exploitation after it lost its quality of having a living soul. The calculative thinking concerning beings is a result of the epistemological principles established by humanism. The dominance of calculative thinking in our age, by ignoring the meditation based on Being, means the disappearance of Being from human existence. The loss of the Being, which reveals itself as an expression of nihilism in our age, and the rootlessness of man is the result of the metaphysical principles imposed by humanism. There are two ways in which Being can reveal itself again; art and meditation. The analysis of techne shows that where there is danger, there is also the possibility of salvation because techne includes both the modern technique that causes the forgetting of Being and the art that provides the relationship between human life and Being by opening a new world. In a similar way, the analysis of Dasein reveals the existential conditions of man, which establishes the origin of meditation of Being .

Anahtar Kelimeler

Humanism, Human, Modern Philosophy, Techne, Being, Dasein, Traditional Metaphysic.

Kaynakça

• Referans1 Aristoteles. Metafizik. Çeviren Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1996.
• Referans2 Ay, Mahmut, “Tanrı Tasavvurlarının Politik Tasarımlara Yansıması”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. 2 (2005): 107-130.
• Referans3 Bolt, Barbara, Yeni Bir Bakışla Heidegger. Çeviren Murat Özbank, İstanbul: Kolektif Kitap, 2012.
• Referans4 Braidotti, Rosi, İnsan Sonrası. Çeviren Öznur Karakaş. İstanbul: Kolektif Kitap, 2014.
• Referans5 Braidotti, Rosi, “Posthuman, All Too Human: Towards a New Process Ontology.” Theory, Culture & Society 23, s. 7-8 (2006): 197-208.
• Referans6 Collingwood, R. G., Doğa Tasarımı. Çeviren Kurtuluş Dinçer. Ankara: İmge Kitabevi, 1999.
• Referans7 Davis, Tony, Humanism. London and New York: Routledge, 2001.
• Referans8 Delacampagne, Christian. 20. Yüzyıl Felsefe Tarihi. Çeviren Devrim Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
• Referans9 Descartes, Rene. Metot Üzerine Konuşma. Çeviren K. Sahir Sel. İstabul: Sosyal Yayınlar, 1984.
• Referans10 Gökberk, Macit, Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
• Referans11 Gözel, Özkan. (2014) “Teknoloji ve Teemmül”. Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 19, s. 36: 197-227.
• Referans12 Heidegger, Martin, “Heidegger, “Messkirch Anma Konuşması.” Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği. Çev. ve Der. Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları (2017): 157-172.
• Referans13 Heidegger, Martin, Sanat Eserinin Kökeni. Çeviren Fatih Tepebaşılı. Ankara: De Ki Yayınları, 2011.
• Referans14 Heidegger, Martin, Nietzsche’nin Tanrı Öldü Sözü ve Dünya Resimleri Çağı. Çeviren Levent Özşar. Bursa: Asa Kitabevi, 2001.
• Referans15 Heidegger, Martin, Tekniğe İlişkin Soruşturma. Çeviren Doğan Özlem. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1998.
• Referans16 Heidegger, Martin, “Modern Bilim, Metafizik ve Matematik.” Bilim Üzerine İki Ders. Çeviren Hakkı Hünler. İstanbul: Paradigma Yayınları (1998): 45-83.
• Referans17 Heidegger, Martin, “Bilim ve Düşünüm.” Bilim Üzerine İki Ders. Çeviren Hakkı Hünler. İstanbul: Paradigma Yayınları (1998): 13-44.
• Referans18 Heidegger, Martin, Being and Time. Translator Joan Stambaugh. New York: State University of New York Press. 1996.
• Referans19 Heidegger, Martin, “Letter on Humanism”. Basic Writings. Editor and Translator David F. Krell. New York: Harper & Row (1977): 189-242.
• Referans20 Lamont, Corliss. The Philosophy of Humanism. New York: Humanist Press, 1997.
• Referans21 Platon, Phaidros. Çeviren Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 2017.
• Referans22 Ruin, Hans, “Heidegger, “Heidegger’in Uzun Soluklu Meselesi: Teknoloji.” Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği. Çeviren ve derleyen Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları (2017): 55-72.
• Referans23 Steinbock, Anthony J., “Heidegger, “Gizli Tertibat ve Yahudi Meselesi.” Heidegger: Teknoloji ve İnsanlığın Geleceği. Çeviren ve derleyen Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları (2017): 129-153.
• Referans24 Weber, Alfred, Felsefe Tarihi. Çeviren Halil Vehbi Eralp. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2015.