MODERATION THEORY” IN FÂRÂBÎ

Yıl 2024, Sayı: 39, 19 - 38, 16.12.2024

Mirpenç Akşit

https://doi.org/10.53844/flsf.1541291

Öz

The theory of moderation, which states that morality can be achieved through moderate actions that occur by balancing the forces of the soul located in the middle of excess and deficiency, is in a central position in both Greek and Islamic thought. Al-Farabi is more Aristotelian in his theory of moderation than other philosophers, and he put forward a new perspective that goes beyond it. It focuses on the issue of moderation in the context of concepts (appreciation, quantity and criterion), which we think are of great importance in terms of Al-Farabi's moral thought. Fârâbî specifically stated that the middle point in morality, expressed by the concepts of moderation and mediocrity, should not be understood as a fixed point in the mathematical sense, in a way that would influence the moral thinkers who would come after him. He discussed the concept of moderation according to his relative theory. He explained the issue with the analogy of temperance and health, pointing out that just as the principles that ensure the health of the body are revealed by medical science, the principles that bring the moral structure of the human being to the point it needs to reach should also be determined and developed under a discipline.

Anahtar Kelimeler

Farabi,, Morality, Theory of Moderation, Virtue

FÂRÂBÎ’DE “İTİDÂL TEORİSİ”

Öz

Ahlakın, aşırılık ve eksikliğin ortasında yer alan, nefsin güçlerinin dengelemesiyle ortaya çıkan mutedil eylemlerle elde edilebileceğini ifade eden itidâl teorisi gerek Yunan gerek İslam düşüncesinde merkezi bir konumdadır. Fârâbî itidâl teorisinde diğer filozoflara göre daha Aristotelesçidir ve onu aşacak şekilde yeni bir perspektif ortaya koymuştur. Fârâbî’nin ahlak düşüncesi bakımından büyük bir önem haiz olduğunu düşündüğümüz takdir, mikdâr ve mi’yâr kavramları bağlamında itidâl konusuna eğilmiştir. Fârâbî, kendisinden sonra gelecek olan ahlak düşünürleri etkileyecek şeklide; ahlâkta itidâl ve vasat kavramlarıyla ifade edilen orta noktanın matematiksel anlamda sabit bir nokta olarak anlaşılmaması gerektiğini özellikle belirtmiştir. İtidâl kavramını izafi teorisine göre ele almıştır. Bedenlerin sıhhatini sağlayan ilkelerin tıp bilimi ile ortaya konması gibi, insanın ahlâkî yapısını ulaşması gereken noktaya getiren ilkelerin de bir disiplinin altında tayin edilmesi ve geliştirilmesi gerektiğine işaret ederek mevzuyu itidâl sağlık analojisi ve itidâl eğitim ilişkisi ile izah etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fârâbî, , Ahlak,, İtidâl Teorisi, Erdem

Kaynakça

• Aristoteles, Nikomakhos’a Etik, (Çev. Saffet Babür), Kebikeç Yay., Ankara 2005.
• Aristoteles, Ruh Üzerine, (Çev. Zeki Özcan), Alfa Yay., İstanbul 2001.
• Bayraklı, Bayraktar. Fârâbî’de Eğitim Felsefesinde Adalet, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakülte Dergisi, SAYI: 5-6 1987-1988, ss 231-240b.
• Cassirer, Ernst, Devlet Efsanesi, çev. Necla Arat, Remzi Kitabevi, İstanbul 1984.
• Fârâbî, Fusûlun Munteze‘a, Thk.: Fevzi Mıtri Neccâr, Beyrut: Dâru’l-Meşrık, 1971.
• Fârâbî, İhsâu’l-Ulûm, (Nşr. Osman Emin), Dârü‘l-Fikri‘l-Arabî, Kahire, 1949.
• Fârâbî, Siyaset Felsefesine Dair Görüşler ve Mutluluk Yoluna Yöneltme, çev. Hanifi Özcan, Marmara Üniversitesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2014.
• Fârâbî, Tenbîh Alâ Sebîli’s -Sa’âde ( Çev. H. Özcan ) Fârâbî’nin İki Eseri İçinde, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2017.
• Fusûl al-Madanî, [ed.] D. M. Dunlop, Cambridge University Press, Londra 1961, Türkçe çeviri, Fârâbî’nin İki Eseri, (Çev. Hanifi Özcan), İFAV, İstanbul 2005.
• Özturan, Hümeyra. Aristoteles ve Fârâbî ‘de Ahlâkın Kaynağı Problemi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 2013.
• Aksu, İbrahim. Fârâbî ‘de Temel Erdemler, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamız Doktora Tezi, İstanbul 2018.
• İliter, Seyfettin. Nurettin Topçu’nun Düşüncesinde Din ve Felsefe İlişkisi, Çizgi Kitabevi, Konya, 2023.
• Çağrıcı, Mustafa. İslam Düşüncesinde Ahlak, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 1986. Özturan. H. Akıl ve ahlak: Aristoteles ve Fârâbî’den Ahlakın Kaynağı. İstanbul: Klasik Yayınları. 2013.
• Platon, Meneksenos, (Çev. İrfan Şahinbaş), Sosyal Yayınları, İstanbul 2001.
• Ross, David. Aristoteles, [çev.] Ahmet Arslan, İhsan Oktay Anar, Özcan Kavasoğlu, Zerrin Kurtoğlu, Kabalcı Yay., İstanbul 2002.
• ürker, Ömer. İslam Felsefesine Konusal Giriş, Bilay Yayınları, Ankara 2020. Türker,Ömer.https://www.sabahulkesi.com/2017/07/01/islam-felsefesinde-nuebuevvet-teorileri-oemer-tuerker/