Use of Roy Adaptation Model in Nursing Care of A Case Obesity

Yıl 2017, , 237 - 246, 27.10.2017

Tuğba Menekli , Semra Eyi

https://doi.org/10.17672/fnjn.343263

Öz

Nursing is a health discipline built on philosophy, theory, application, and research. The use of models in nursing allows nurses to focus on the role of nursing and its applications rather than on medical practice. In addition, the use of models allows patient care to be systematic, purposeful, controlled, and effective. The Roy Adaptation Model is a model commonly used in nursing to create a structure under which the needs of individual humans, families, and groups can be determined; the model focuses on an adaptive system of human and environmental alterations. It includes four areas of adaptation: physiological, the self-esteem concept, role function, and dependance on mutual areas. In this model, “human” is portrayed as a biopsychosocial creation of an interactive and affective environment. Nurses not only take care of the health needs of obese individuals but are also the responsible health professionals to ensure that such individuals adapting to the difficulties they face. This study aims to create awareness about the Roy Adaptation Model’s use in nursing practice, emphasizing that it provides guidance for obesity care and helps to enlighten discipline-specific studies.

Anahtar Kelimeler

Obesity, Roy Adaptation Model, nursing care

Obez Bir Bireyin Hemşirelik Bakımında Roy Adaptasyon Modeli’nin Kullanımı

Öz

Hemşirelik; felsefe, kuram, uygulama ve araştırma üzerine kurulmuş bir sağlık disiplinidir. Hemşirelikte model kullanımı, hemşirelerin tıbbi uygulamalara değil hemşirelik rolüne ve uygulamalarına odaklanmasını sağlamaktadır. Ayrıca bakımın, sistematik, amaçlı, kontrollü ve etkili olmasına yardımcı olmaktadır. Roy Adaptasyon Modeli (RAM); hemşirelikte yaygın olarak kullanılan modellerden birisidir ve bireylerin, ailelerin ve grupların uyum gereksinimlerini belirlemede çatı oluşturmakta ve insanın adaptif sisteminde ve çevrede meydana gelen değişimlere odaklanmaktadır. Fizyolojik, benlik kavramı, rol fonksiyonu ve karşılıklı bağlılık alanları olmak üzere dört uyum alanını içeren bu modelde insan, çevresiyle sürekli etkileşim halinde olan ve uyaranlardan etkilenen biyopsikososyal bir oluşum olarak tanımlanmaktadır. Hemşireler obez bireylerin sağlık bakım gereksinimlerini karşılamakla birlikte karşılaştığı zorluklara uyum sağlamasına yardımcı olan sağlık profesyonelleridir. Bu çalışma, Roy tarafından geliştirilen Adaptasyon Modeli’nin obez bireyin bakımında kullanılabilirliği konusunda farkındalık yaratmak, bu modelin obezite bakımında yol gösterici bir rehber niteliği taşıdığına vurgu yapmak ve disipline özgü çalışmalara ışık tutmasını sağlamak amacıyla yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Obezite, Roy Adaptasyon Modeli, hemşirelik bakımı

Kaynakça

• Akbayrak, N., Erkal-İlhan, S., Ançel, G. ve Albayrak, S. A. (Eds.) (2007). Hemşirelik bakım planları: Dahiliye - cerrahi hemşireliği ve psiko-sosyal boyut. Ankara: Alter Yayıncılık.
• Akdemir, N. ve Birol, L. (2011). İç hastalıkları ve hemşirelik bakımı. Ankara: Sistem Ofset.
• Akyil, R. Ç. ve Ergüney, S. (2013). Roy’s adaptation model-guided education for adaptation to chronic obstructive pulmonary disease. Journal of Advanced Nursing, 69(5), 1063-1075.
• Ardashir, A., Karimi, Z., & Hassani, P. (2013). Roy’s Adaptation Model-based patient education for promoting the adaptation of hemodialysis patients. Iranian Red Crescent Medical Journal, 15(7), 566-572.
• Bal, Ö., Özgür, G. ve Babacan-Gümüş, A. (2006). Obez bireylerin stresle başa çıkma yöntemleri. C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(3), 20-28.
• Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual Review of Psychology, 52, 1-26.
• Birol, L. (2004). Hemşirelik süreci: Hemşirelik bakımında sistematik yaklaşım (Genişletilmiş 6. Baskı). İzmir: Etki Yayıncılık.
• Carpenito-Moyet, L. J. (2005). Hemşirelik tanıları: El kitabı (F. Erdemir, Çev.) İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Cody, W. K. (2006). Philosophical and theoretical perspectives for advanced nursing (4th edition). Sudbury, MA: Jones & Bartlett Publishers.
• Crerand, C. E., Wadden, T. A., Foster, G. D., Sarwer, D. B., Paster, L. M., & Berkowitz, R. I. (2007). Changes in obesity-related attitudes in women seeking weight reduction. Obesity, 15(3), 740-747.
• Çıtak-Akbulut, G., Özmen, M. M. ve Besler, T. (2007). Çağın hastalığı obezite. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi (Ek), Mart, 2-15.
• Durna, Z. (Ed.), Akın, S. ve Özdilli, K. (2011). İç hastalıkları hemşireliği uygulama rehberi. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri.
• Erkol, A. ve Khorshid, L. (2004). Obezite; predispozan faktörler ve sosyal boyutun değerlendirilmesi. SSK Tepecik Hastanesi Dergisi, 14(2), 101-107.
• Ersoy, R. ve Çakır, B. (2007). Obezite. Türk Tıp Dergisi (2)1, 107-116.
• Fawcett, J. (2005). Contemporary nursing knowledge: Analysis and evoulation of nursing models and theories. (Second edition). Philadelphia: F. A. Davis Company.
• Fawcett, J., & Gigliotti, E. (2001). Using conceptual models of nursing to guide nursing research: The case of the Neuman systems model. Nursing Science Quarterly, 14(4), 339-345.
• Gigliotti, E. (2008). The value of nursing models in practice. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 1(1), 42-50.
• Grant, J. S., Kinney, M. R., & Davis, L. L. (1993). Using conceptual frameworks of models to guide nursing research. Journal of Neuroscience Nursing, 25(1), 52-56.
• Haslam, D. W., & James, W. P. (2005). Obesity. Lancet, 366(9492), 1197-1209.
• Isbir, G. G., & Mete, S. (2010). Nursing care of nausea and vomiting in pregnancy: Roy adaptation model. Nursing Science Quarterly, 23(2), 148-155.
• İsbir, G. G. ve Mete, S. (2009). Hemşirelik bakımında model kullanımına bir örnek: Bulantı kusma sorunu olan bir gebenin Roy uyum modeline göre incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2(2), 75-86.
• Kacaroğlu-Vicdan, A. (2010). Hemşirelik bakımında model kullanımına bir örnek: Modifiye radikal mastektomi olmuş bir bayanın, Roy’un adaptasyon modeline göre incelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 106-118.
• Karadakovan, A., Eti-Aslan, F. (Eds.) (2011). Dahili ve cerrahi hastalıklarda bakım. Adana: Nobel Kitabevi.
• Kopelman, P. G., & Stock, M. J. (Eds.) (2002). Klinik obezite. (A. N. Dursun, İ. Yurdakul, Çev.) İstanbul: Tekin Ciltevi.
• McEwen, M., & Wills, E. M. (2006). Theoretical basis for nursing (Second edition). Philedelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
• Mokdad, A. H., Ford, E. S., Bowman, B. A., Dietz, W. H., Vinicor, F., Bales, V. S., ... Marks, J. S. (2003). Prevalance of obesity, diabetes and obesity-related health risk factors, 2001. JAMA, 289(1), 76-79.
• Ordin, Y. S., Karayurt, O., & Wellard, S. (2013). Investigation of adaptation after liver transplantation using Roy’s Adaptation Model. Nursing & Health Sciences, 15(1), 31-38.
• Özkaraman, A., Özer, S. ve Balcı-Alparslan, G. (2012). Romatoid artritli bir vakanın hemşirelik bakımında Roy Adaptasyon Modeli’nin kullanımı. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 138-152.
• Pearson, A., Vaughan, B., & Fitzgerald, M. (2005). Nursing models for practice (Third edition). Edinburgh: Butterworth-Heinemann.
• Pektekin, Ç. (2013). Hemşirelik felsefesi: Kuramlar - bakım modelleri ve politik yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi.
• Roy, C. (2008). The Roy adaptation model (Third edition). Upper Saddle River, NJ: Pearson.
• Satman, I., Yilmaz, T., Sengul, A., Salman, S., Salman, F., Uygur, S.,… King, H. (2002). Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey: Results of the Turkish diabetes epidemiology study (TURDEP). Diabetes Care, 25(9), 1551-1556.
• Shosha, G. A., & Kalaldeh, M. A. (2012). Critical analysis of using Roy’s Adaptation Model in nursing research. International Journal of Academic Research Part B, 4(4), 26-31.
• World Health Organization (WHO) (2000). The World health report (2000): Health systems: Improving performance (pp. 1-205). Geneva, Switzerland: Author Velioğlu, P. (1999). Hemşirelikte kavram ve kuramlar. İstanbul: Alaş Ofset.