Akciğer Tüberkülozlu Hastalarda Damgalamanın Değerlendirilmesi

Yıl 2015, Cilt: 23 Sayı: 2, 136 - 145, 28.09.2015

Günsel Yiğit Açıkel Sezgi Çınar Pakyüz

Öz

Amaç: Bu araştırma akciğer tüberkülozlu hastalarda damgalamanın değerlendirilmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapıldı. Yöntem: Veriler yüz yüze görüşme yöntemiyle, Hasta Tanıtım Formu ve Tüberkülozlu Hastalarda Stigma Ölçeği (THSÖ) kullanılarak toplandı. Araştırmanın örneklemini Yalova Verem Savaş Dispanseri’ne başvuran ve çalışmayı kabul eden 105 hasta oluşturdu. Bulgular: Hastaların yaş ortalaması 42.14±17.31 yıl olup, %71.4’ü erkektir. Araştırmaya katılan hastaların cinsiyet, medeni durum, meslek, sosyal güvence, hastalık durumu ve tüberküloz nedeniyle hastaneye yatış durumlarına göre damgalama durumları değişmediği görüldü. Son iki yıl içinde tüberküloz geçirenler ile tüberküloz olduğunu söylemeyenlerin toplam damgalama puanları diğerlerinden daha yüksekti. Ailesinde tüberküloz olanlar içselleştirilmiş damgalamayı daha fazla yaşarken, ilaçlarını bilerek aksatanların hissedilen damgalama alt boyutunun yüksek olduğu görüldü. İlkokul mezunları ve ekonomik durumu orta olanların ise aile/arkadaş ilişkilerinde daha fazla damgalama yaşadığı bulundu. Sonuç: Buna göre; akciğer tüberkülozlu hastalar orta düzeyde damgalama yaşamaktadır. Akciğer tüberkülozlu hastalarda damgalamayı etkileyen faktörlerin sağlık çalışanları ile birlikte toplum tarafından da bilinmesi gereklidir.

Anahtar Kelimeler: Akciğer, tüberküloz, damgalama.

Anahtar Kelimeler

Akciğer, tüberküloz, damgalama

Evaluating the Stigma on Patients with Tuberculosis

Öz

Aim: This study was conducted to evaluate stigmatization for patients with pulmonary tuberculosis as descriptive.

Method: Data was collected using Patient Identifi cation Form and Stigma Scale for Patients with Tuberculosis (SSPT) by face-to-face interview method. Sample of the study consisted of 150 patients applying to Yalova Tuberculosis Dispensary who accepted to participate in the study.

Results: Age average of patients was 42.14±17.31 years and 71.4% of them were male. It was found that stigmatization of patients participating in the study did not affected on gender, marital status, occupation, social security, sickness level and hospitalization conditions due to tuberculosis. Total stigmatization points of patients who suffered from tuberculosis in last two years and patients who did not tell that they had tuberculosis were higher than the others. While patients who had relatives with tuberculosis experienced more the interiorized stigmatization, sub dimension of stigmatization felt by patients who didn’t take their medication intentionally was higher. It was observed that primary school graduate and patient whose economic conditions had medium level experienced more stigmatization in their family/friend relationships than the others. Conclusion: Accordingly, patients with pulmonary tuberculosis experienced medium level stigmatization. Factors which affect stigmatization for patients with pulmonary tuberculosis should be known by healthcare staff as well as the society.

Key Words: Pulmonary tuberculosis, stigmatization.

Anahtar Kelimeler

Pulmonary tuberculosis, stigmatization

Kaynakça

• Ailinger, R. L., Moore, J. B., Nguyen, N., Lasus, H. (2006). Adhe- rence to latent tuberculosis infection therapy among Latino Immig- rants. Public Health Nurs, 23(4): 307-313.
• Arıkan, Z., Genç, Y., Etik, Ç., Aslan, S., Parlak, İ. (2004). Alkol ve diğer madde bağımlılıklarında hastalar ve yakınlarında etiketleme.
• Bağımlılık Dergisi, 5(2): 2-7. Aslan, D. (2007). Halk sağlığı bakış açısıyla sosyal açıdan damga- layıcı bir hastalık: Tüberküloz. Klinik Gelişim, 20(1): 86-89.
• Aslan, D. ve ark. (2004). Self-evaluations of tuberculosis patients about their illnesses at Ankara Atatürk Sanatorium Training and Research Hospital, Turkey. Respiratory Medicine, 98: 626–631.
• Arslan, H., Konuk-Şener D. (2009). Stigma spiritüalite ve kon- for kavramlarının Meleis’in kavram geliştirme sürecine göre irde- lenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergi- si, 2(1): 51-58.
• Barış, Y. İ. (2010). Dünyada tüberkülozun tarihi. Konuralp Tıp Dergisi, 3(2): 1-4.
• Bilge, A., Çam, O. (2010). Ruhsal hastalığa yönelik damgalama ile mücadele. TAF Prev Med Bull, 9(1): 71-78.
• Bozkurt, H. (2010). Türkiye’de Verem Savaşı 2010 Raporu, Ankara.
• Bozkurt, H. (2011). Başkandan. Türkiye’de Verem Savaşı Dergisi, 2(2): 1-4.
• Buseh, A. G., Kelber, S. T., Hewitt, J. B., Stevens, P. E., Park, C. G. (2006). Perceived stigma and life satisfaction: Experiences of
• Urban African American men living with HIV/AIDS. İnternational Journal of Men’s Health, 5(1): 35-51. Crofton, S. C., Horne, N., Miller, F. (2001). Klinik Tüberküloz. Çe- virenler: E. Koçyiğit, E. Dağlı, 2. basım, Yüce Yayınları, İstanbul.
• Corrigan, P. W., Edwars, A. B., Gren, A., Diwan, S. L., Penn, D. D. (2001). Prejudice, social distance and familiarity with mental illness. Schizopherinia Bulletin, 27(2): 219-225.
• Çil, A., Olgun, N. (2005). Tüberküloz algısı ve tedaviye uyum. Ege
• Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 21(2): 209-218. Dhingra, V. K., Khan, S. A. (2010). Sociological study on stima among TB patients in Delhi. Indian J Tuberc, 57(1): 12-18.
• Erdem, M., Taşcı, N. (2003). Tüberküloz hastalarında benlik saygı- sı düzeylerinin belirlenmesi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 51(2): 171-1
• Golden, J., Conroy, R. M., O’dwyer, A. M., Golden, D., Hardou- in, J. B. (2006). Illness-related stigmanmoof and adjustment to il- nessin with hepatitis C. Social Science& Medicine, 63: 3188-3198.
• Hoa, N. P., Chuc, N. T. K., Thorson, A. (2008). Knowledge, attiu- des and pratices abouth tuberculosis and choci of communnication channels in rural community in Vietnam. Health Policy, 90(1): 8-12.
• Iseman, M. D. (2002). Klinisyenler İçin Tüberküloz Kılavuzu.
• Çeviren: Ş. Özkara, 1. basım, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul. Kara, B. (2009). Tüberküloz kontrolünde başlıca sorunlardan biri:
• Tedaviye uyum. Tav Preventive Medicine Bulletin, 8(1): 75-82. Kılıçaslan, Z. (2007). Dünyada ve Türkiye’de tüberküloz. Ankem Dergisi, 21(2): 76-80.
• Kocabaşoğlu, N., Aliustaoğlu, S. (2003). Stigmatizasyon. Yeni Symposium, 41(4): 190-192.
• Kocagöz, T. (2007). Etkin tüberküloz tanısı için nerede, ne zaman, hangi inceleme? Akem Dergisi, 21(2): 261-265.
• Macq, J., Solis, A., Martinez, G., Martiny, P., Dujardin, B. (2005). An exploration of social stigma of tuberculosis in fi ve municipios of Ni- caragua to refl ect on local interventions. Health Policy,74: 205-217.
• Macq, J., Solis, A., Martinez, G. (2006). Assessing the stigma of tuberculosis. Psychology Health & Medicine, 11(3): 346-352.
• Mak, W. W. S. ve ark. (2006). Comparative stigma of HIV/AIDS,
• SARS and tuberculosis in Hong Kong. Social Science and Medicine, 63(7): 1912-1922.
• Nağıyev, A. (2003). Dünyada tüberküloz ve DOTS uygulaması.
• TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2(7): 130-134. Oban, G., Küçük, L. (2011). Ergenlerde ruhsal hastalıklara yönelik damgalanmayı etkileyen etmenler. Journal of Pscyhiatric Nursing, 2(1): 31-39.
• Öngen, H. G. (2008). Akciğer tüberkülozu epidemiyoloji. Umut, S.
• (Ed.). Göğüs Hastalıkları Ders Kitabı. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, İstanbul, 205-227. Özkara, Ş., Aktaş, Z., Özkan, S., Ecevit, H. (2003). Türkiye’de
• Tüberkülozun Kontrolü için Başvuru Kitabı. 1. basım, T.C. Sağlık Bakanlığı Verem Savaş Daire Başkanlığı Yayını, Ankara. Özşeker, F., Akaya, E., Dilek, İ., Damadoğlu, E. (2004). Tüberküloz hastalarının tedaviye uyumu (hasta kompliyansı). Solunum Hasta- lıkları, 15: 109-115.
• Öztop, A. ve ark. (2005). 1999-2002 yılları arasında Kahraman- lar Verem Savaşı Dispanseri’ne yapılan tüberkülozlu hasta bildi- rimlerinin değerlendirilmesi. Tüberküloz ve Toraks, 6(3): 243-250.
• Öztürk, F. Ö. (2013). Ankara ilindeki VSD tedavi alan tüberkülozlu hastaların damgalanma durumu. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üni- versitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özyardımcı, N. (2008). Tüberkülozun Tarihçesi ve Epidemiyolojisi:
• Akciğer ve Akciğer Dışı Organ Tüberkülozu. Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa. Pratt, R. J., vanWijgerden, J. (2009). Nursing care of patients with
• TB. Schaaf, H. S., Zumla, A. (Eds.). Tuberculosis: A Comprehen- sive Clnical Reference. Saunders Elsevier, Philadelphia, 711-717. Rajeswari, R., Manuyandi, M., Balasubramanian, R., Narayanan, P. R. (2005). Perceptions of tuberculosis patients about their physical mental and social well-being: A fi eld report from South India.
• Social Science & Medicine, 60: 1845-1853.
• Sert, H. (2010). Tüberkülozlu hastalarda stigma düzeyleri ve etki- leyen faktörlerin belirlenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi
• Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Sukhova, E. V., Sukhov, U. M. İ., Kornev, A. V. (2006). The Spe- cifc features of on attuude of patients wiht pulmonary tuberculosis towards diseasa. Probl Tuberk Bolezn Legk, 5: 20-23.
• Taşkın, F., Nermin, O. (2010). Akciğer tüberkülozlu hastalarda yaşam kalitesi. Türk Toraks Dergisi, 11(1): 19-25.
• Thomas, B. E. ve ark. (2005). How stigmatizing is stigma in the life of people living with HIV: A study on HIV positive individuals from Chennai. South India, 17(7): 795-801.
• Ünalan, D., Baştürk, M., Ceylan, O. (2008). Tüberkülozun yaşam olayları ile ilişkisi ve hastalığın anlaşılması. İnönü Üniversitesi Tıp
• Fakültesi Dergisi. 15(4): 249-255. Yüce, A. (2005). Ülkemizde tüberkülozun durumu. Klinik Dergisi, 18(1): 3-5.
• Zhang, T., Liu, X., Bromley, H., Tang, S. (2007). Perceptions of tu- berculosis and health seeking behaviour in rual Inner Mongolia,
• China. Health Policy, 81: 155-165.