Hipertansiyon Hastalarının Tedaviye Uyumunu ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 26 Sayı: 2, 79 - 92, 28.06.2018

Behice Erci Makbule Elibol Ümmühan Aktürk

Öz

Amaç: Bu araştırma, esansiyel hipertansiyon hastalarının tedaviye uyumunu, yaşam kalitesini ve etkileyen faktörleri belirlemek ve tedaviye uyum ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla ilişkisel tanımlayıcı olarak yapıldı.

Yöntem: Araştırmanın evrenini, bir devlet hastanesi iç hastalıkları polikliniğine kayıtlı 232 esansiyel hipertansiyon hastası oluşturdu. Araştırmanın örneklemini ise güç analizi ile belirlenen 197 hipertansiyon hastası oluşturdu. Örnekler basit rasgele örnekleme yöntemiyle araştırmaya alındı. Araştırmanın verileri hastaların sosyodemografik özellikleri ve hastalığa ilişkin özelliklerinin tanıtıldığı tanıtıcı bilgi formu, Yaşam Kalitesi Ölçeği ve İlaç Tedavisine Bağlılık/ Uyum Öz-Etkililik Ölçeği kullanılarak araştırmacılar tarafından yüz yüze görüşme yöntemiyle toplandı. Verilerin istatistiksel değerlendirmesinde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, Kruskall Wallis varyans analizi, pearson korelasyon ve t testi kullanıldı. 

Bulgular: Örneklem grubundaki kadınların fiziksel ve mental algı ortalamalarının ve toplam yaşam kalitelerinin erkeklerden daha yüksek olduğu bulundu. İlaç tedavisine bağlılık/ uyum öz-etkililiğin erkeklerde kadınlardan daha yüksek olduğu saptandı. Hipertansiyon hastalarının ilaç tedavisine bağlılık/ uyum öz-etkililik seviyesi arttıkça yaşam kalitelerinin de arttığı saptandı.

Sonuç: Araştırma sonucunda; hastaların sosyodemografik özelliklerinin ilaç tedavisine bağlılık/uyum öz-etkililikleri ve yaşam kalitelerini etkilediği belirlendi. Ayrıca ilaç tedavisine uyum gösteren hipertansiyon hastalarının yaşam kalitesinin yüksek olduğu saptandı.

Anahtar Kelimeler

Hipertansiyon, tedaviye uyum, yaşam kalitesi

Evaluation of Correlation Between Adherence to the Treatment of Hypertansive Patients and Their Life Quality

Öz

Aim: This relational descriptive study was conducted to evaluate the adherence of patients with esssential hypertension to their treatment and to identify the factors affecting the quality of their life and analyze the correlation between them.

Method: A total of 232 patients with essential hypertension who were registered at a state hospital, internal medicine clinic, were initially recruited in the study. The final study sample consisted of 197 patients selected by power analysis. Data were collected via face-to-face interviews by the researchers using the descriptive information form that contains sociodemographic characteristics of patients and the characteristics of the disease, quality of life scale, and medication dependence/adherence self-efficacy scale. Numbers, percentage, average, standard deviation, Kruskal–Wallis variance, and Pearson’s correlation were used for statistical analysis.

Results: Results showed that the average physical and mental perception scores and the total quality of life scores of female hypertensive patients were higher than those of males. Furthermore, The Medication Dependence/Adherence Self-Efficacy Scale score of males was higher than that of females. The level of quality of life increased as the level of adherence/adaptation self-efficacy of patients with hypertension increased.

Conclusion: As a result of the study, the socio-demographic characteristics of the patients were determined to affect adherence/adaptation to drug treatment, self-efficacy and quality of life. In addition, high quality of life of hypertension patients who comply with drug treatment was found to be.

Anahtar Kelimeler

Hypertension, adherence to treatment, life quality

Kaynakça

• Akdemir, N. ve Birol, L. (2005). Kronik hastalıklar ve hemşirelik bakımı. İç hastalıkları ve hemşirelik bakımı kitabı içinde (s. 193–199). Ankara: Sistem Ofset.
• Akgül, C. (2008). Hipertansiyon hastalarında antihipertansif uyumun değerlendirilmesi. (Tıpta Uzmanlık Tezi). İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, İstanbul.
• Altun, B., Arıcı, M., Nergizoğlu, G., Derici, Ü., Karatan, O., Turgan, C. … Turkish Society of Hypertension and Renal Diseases. (2005). Prevalence, awareness, treatment and control of hypertension in Turkey (the patent study). Journal of Hypertension, 23(10), 1817–1823.
• Arıcı, M., Altun, M., Erdem, Y., Derici, Ü., Nergizoğlu, G., Turgan, Ç. … Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği. (2003). PatenT çalışması. Türk Hipertansiyon Derneği, 1–27. Erişim adresi: http://www.turkhipertansiyon.org/pdf/Turk_Hipertansiyon_Prevalans_Calismasi_Ozeti-1.pdf
• Aydemir, O., Özdemir, C., & Köroğlu, E. (2005). The impact of comorbid conditions on the SF-36: Primary-care-based study among hypertensives. Archives of Medical Research, 36(2), 136–141.
• Bardage, C., & Isacson, D. G. L. (2001). Hypertension and health related quality of life: An epidemiological study in Sweden. Journal of Clinical Epidemiology, 54(2), 172–181.
• Chapman et al., (2005). Predictors of Adherence With Antihypertensive and Lipid-Lowering Therapy. Archives Internal Medicine, 165, 1147–1152.
• Dalak, H. (2010). Esansiyel hipertansiyonu olan bireylerde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile sosyal destek arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi) Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Demirbağ, C. B. ve Timur, M. (2012). Bir grup yaşlının ilaç kullanımı ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 11, 1–7.
• Erdem, E., Kaya, C., Sarı A., Özen, F., Aslan, M. S., Dilek, M. ... Akpolat, T. (2012). Hipertansiyon hastalarına ait kan basıncı takiplerinin ve tansiyon aletlerinin değerlendirilmesi. Anatollian Journal of Clinical Investigation, 6(2), 81–85.
• Eryoncu, B., Sayarlıoğlu, M., Bilge, M., Güler, N., Erkoç, R. ve Dilek İ. (1999). Van ili ve yöresindeki hipertansif hastaların hipertansiyon konusundaki bilgi düzeylerinin ve tedaviye uyumlarının değerlendirilmesi. Van Tıp Dergisi, 6(4), 11–14.
• Eski, S. ve Fesci, H. (2002). Miyokard enfaktüsü geçiren bireylerin yaşam kalitelerinin belirlenmesi. Hemar – G Hemşirelikte Araştırma Dergisi, 14(1), 15–28.
• Fesci, H. ve Eski, S. (2002). Koroner arter hastalığı olan bireylerde yaşam kalitesi ve hemşirelik. Medical Network Kardiyoloji Degisi, 9(5), 370–373.
• Gün, Y. ve Korkmaz, M. (2014). Hipertansif hastalarda tedaviye uyumu ve yaşam kalitesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(2), 98–108.
• Göçgeldi, E., Babayiğit, M. A., Hassoy, H., Açıkel, C. H., Taşçı, İ. ve Ceylan, S. (2008). Hipertansiyon tanısı almış hastaların algıladıkları yaşam kalitesi düzeyinin ve etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 50, 172–179.
• Gözüm, S., & Hacıhasanoglu, R. (2008). Reliability and validity of the Turkish adaptation of medication adherenee self-efficacy scale in hypertensive patients. European Journal of Cardiovascular Nursing, 8(2), 129–136.
• Krousel-Wood, M. A., Muntner, P., Islam, T., Morisky, D. E., & Webber, L. S. (2009). Barriers to and determinants of medication adherence in hypertension management: Perspective of the cohort study of medication adherence among older adults (CoSMO). Medical Clinics of North America, 93(3), 753–769.
• İçyeroğlu, D. (2012). Hipertansiyon hastaların tedaviye uyumu ve yaşam kalitesi. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Li, W., Liu, L., Puente, J. G., Li, Y., Jiang, X., Jin, S. … Chen, C. (2005). Hypertension and health related quality of life: An epidemiological study in patients attending hospital clinics in china. Journal of Hypertension, 23, 1667–1676.
• Ogedegbe, G., Mancus, C. A., Allegrante, J. P., & Charlson, M. E. (2003). Development and evaluation of Medication Adherence Self-Efficacy Scale in hypertensive African-American patients. Journal of Clinical Epidemiology, 56, 520–529.
• Özbayram, A (2008). Yeni hipertansiyon tanısı almış hastalarda tedavi uyumu ve etkileyen faktörler. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, İstanbul.
• Özdemir, Ö., Akyüz, A. ve Doruk, H. (2016). Geriatrik hipertansif hastaların ilaç tedavisine uyumları. Medical Journal of Bakırköy, 12(4), 195–201.
• Özpancar, N. ve Fesci, H. (2008). Hipertansiyon ve yaşam kalitesi. Üniversite ve Toplum Dergisi, 8(4), 4–7.
• Öztürk, A. (2011). Kronik hastalık epidemiyolojisi. Y. Öztürk & O. Günay (Ed.), Halk sağlığı genel bilgiler (s. 673–992). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Pınar, R. (1995). Sağlık araştırmalarında yeni bir kavram: Yaşam kalitesi, bir yaşam kalitesi ölçeğinin kronik hastalarda geçerlik ve güvenirliğinin sınanması. Hemşirelik Bülteni, 9, 85–95.
• Pınar, R. (1997). Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Sendrom Dergisi, 9(9), 117–124.
• Rijken, M., Kerkhof, M. V., Dekker, J., & Schellevis, G. İ. (2005). Comorbidity chronic diseases. Quality of Life Research, 14(1), 45–55.
• Şarlı, Ş. (2011). Hipertansiyon hastalığı olanlarda tedaviye uyum, etkileyen faktörler ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. (Uzmanlık Tezi). Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Kayseri.
• Tokem, Y., Taşçı, E. ve Yılmaz, M. (2013). Hipertansiyon tanısı olan bireylerin evde hastalık yönetimlerinin incelenmesi. Turkish Social Cardiology Turkish Journal of Cardiovascular Nursing, 4(5), 30–34.
• Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği (2012, Temmuz 27). PatenT 2 çalışması. Erişim adresi: http://www.turkhipertansiyon.org/prevelans_calismasi_2.php
• Vatansever, Ö. ve Ünsar, S. (2014). Esansiyel hipertansiyonlu hastaların ilaç tedavisine uyum/ öz-etkililik düzeylerinin ve etkileyen faktörlerinin belirlenmesi. Türk Kardiyoloji Derneği Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi, 5(8), 66–74.
• Ware, J. E., & Sherbourne, D. C. (1992). The MOS 36 Item Short Health Sevey. Medical Care, 30, 473–83.