Bir Sağlık Ocağına Başvuran Erişkinlerde Metabolik Sendrom Risk Düzeyleri ve İlişkili Faktörler

Yıl 2010, Cilt: 18 Sayı: 2, 72 - 79, 11.10.2010

Mukadder Mollaoğlu , Tülay Kars Fertelli Fatma Özkan Tuncay

Öz

Amaç: Metabolik sendrom (MS) tüm dünyada giderek yaygınlaşan bir halk sağlığı sorunudur ve bireyde bir grup metabolik risk
faktörünün varlığı ile karekterizedir. Çalışmada, erişkinler arasındaki metabolik sendrom risk düzeyleri ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi
amaçlandı.
Yöntem: Toplum bazlı, kesitsel nitelikte olan bu çalışmaya 20 yaş ve üzerinde 300 erişkin birey alındı. 78 erkek ve 222 kadından oluşan
örneklem Ekim 2008 - Ocak 2009 tarihleri arasında bir Sağlık Ocağı’na herhangi bir sağlık sorunu nedeniyle başvuran bireylerden
oluşturdu. Örneklemin sosyo-demografik özellikleri Kişisel Bilgi Formu (KBF), metabolik sendrom tanısı NCEP ATP-III tanı kriterleri,
metabolik sendrom düzeyi ise Metabolik Sendrom Araştırma Formu (MSAF) ile belirlendi.
Bulgular: NCEP ATP-III kriterlerine göre örneklemin %28.6’sının Metabolik sendroma ilişkin üç ve üçten fazla kriter taşıdığı belirlendi.
Örneklemin tümü metabolik sendrom açısından farklı düzeylerde riskli bulunmakla birlikte; %17.3’ü yüksek risk, %44’ü orta risk,
%38.6’sının düşük risk taşımaktadır. MSAF ortalamasına göre ise, örneklemin orta dereceli risk grubunda yer aldığı saptandı (5.58 +
2.62). Ayrıca çalışmada yer alan bireylerin cinsiyet, yaş ve eğitim gibi demografik özelliklerinin metabolik sendromla ilişkili olduğu
belirlendi.
Sonuç: Çalışmada erişkinler arasında metabolik sendrom görülme risk düzeyi orta derecede bulunmuş ve sonucun Türkiye geneli ile
benzerlik taşıdığı belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Metabolik sendrom, metabolik risk düzeyi, metabolik sendromla ilişkili faktörler, hemşirelik

Kaynakça

• American College of Endocrinology (ACE). (2003). ACE. Position Statement on the Insulin Resistance Syndrome. Endoc Pract, 9(3): 240-52.
• Ardern, C., Katzmarzyk, P. (2007). Geographic and demographic variation in the prevalence of the metabolic syndrome in Canada. Can J Diabet, 31(1): 34-46.
• Baltalı, M. ve ark. (2004). Koroner baypas sonrası hastalarda metabolik sendrom sıklığı ve tedaviye uyum oranları. Anadolu Kardiyol Derg, 4: 10-16.
• Brunner, E. J., Marmot, M. G., Nanchahal, K. (1997). Social inequality in coronary risk: Central obesity and the metabolic syndrome: Evidence from the Whitehall II study. Diabetologica, 40: 1341-1349.
• Cruz, M. L., Goran, M. I. (2004). The metabolic syndrome in child- ren and adolescents. Can J Diabet, 4: 53-62.
• Çömlekçi, A. (2006). Metabolik sendromda kardiyovasküler risk değerlendirmesi ve koroner arter hastalığı. Türkiye Klinikleri J Int Med Sci., 2(3): 55-59.
• Ford, E. S., Giles, W. H., Dietz, W. H. (2002). Prevalence of the me- tabolic syndrome among US adults. Findings from the third Natio- nal Health and Nutrition Examination Survey. JAMA, 287: 356-359. Gemalmaz, A., Aydın, S., Başak, O., Dişçigil, G., Karul, A. (2008). Prevalence of the metabolic syndrome in a rural turkish population: Comparison and concordance of two diagnostic criteria. Turk J Med Sci, 38(2): 159-165.
• Gülcü, F., Parmaksız, A., Kıdır, M., Gürsu, F., (2006). Metabolik sendrom. F.S.H.D., 1(3): 24-32.
• Haffner, S. M., ve ark. (1992). Prospective analysis of the insulin resistance syndrome (Syndrome X). Diabetes, 41(6): 715–722.
• Isomaa, B., ve ark. (2001). Cardiovascular morbidity and mortality associated with the metabolic syndrome. Diabetes Care, 24: 683- 689.
• Işıldak, M., Güven, G. S., Gürlek, A. (2004). Metabolik sendrom ve insülin direnci. H.Ü. Tıp Dergisi, 35: 96-99.
• Kang, H. S. ve ark. (2002). Low-density lipoprotein particle size, central obesity, cardiovascular Ştness, and insulin resistance syndrome markers in obese youths. Int J Obes Relat Metab Disord., 26: 1030-1035.
• Karadeniz, G. ve ark. (2007). Manisa İli Sağlık Çalışanlarında Metabolik Sendrom Riski. FSHD, 2(6): 13-24.
• Katzmarzyk, P. T. ve ark. (2003). Targeting the metabolic syndrome with exercise: evidence from the HERITAGE Family Study. Med Sci Sports Exerc., 35: 1703–1709.
• Knopf, H., Ellert, U., Melchert, H. U. (1999). Social class and health. Gesundheitswesen, 61: 169-177.
• Kozan, Ö. ve ark. (2005) Türkiye Metabolik Sendrom Prevelans Çalışması (METSAR) sonuçları. II. Metabolik Sendrom Sempoz- yumu. İstanbul, 2005.
• Macchia, A. ve ark. (2006). A clinically practicable diagnostic score for metabolic syndrome improves its predictivity of diabetes melli- tus: The Gruppo Italiano per lo Studio della Sopravvivenza nell’In- farto miocardico (GISSI)-Prevenzione scoring. Am Heart J, 151:754-775.
• Metabolik Sendrom Araştırma Grubu (2004). METSAR sonuçları. XX. Ulusal Kardiyoloji Kongresi, 27-30 Kasım, Antalya.
• Oğuz, A. (2008a). Metabolik sendrom. Psychopharmacol Bull., 18(2): 57-59.
• Oğuz, A. (2008b). Metabolik sendrom tanımı nedir? Oğuz, A. (Ed.). Soru ve Cevaplarla Metabolik Sendrom. Medya Tower Yayıncılık, İstanbul, 8-13.
• Onat, A., Hergenç, G., Can, G. (2007). Prospective validation in identical Turkish cohort of two metabolic syndrome deŞnitions for predicting cardiometabolic risk and selection of most appropriate deŞnition. Anadolu Kardiyol Derg., 7: 29-34.
• Onat, A., Sansoy, V. (2002). Halkımızda koroner hastalığın baş suç- lusu metabolik sendrom: Sıklığı, unsurları, koroner risk ile ilişkisi ve yüksek risk kriterleri. Türk Kardiyol Dern Arv, 30: 8-15.
• Pannier, B. ve ark. (2006). Cardiovascular risk markers associated with the metabolic syndrome in a large French population: The “SYMFONIE” study. Diabetes Metab, 32: 467-474.
• Regitz-Zagrosek, V., Lehmkuhl, E., Mahmoodzadeh, S. (2007). Gender aspects of the role of the metabolic syndrome as a risk factor for cardiovascular disease. Gender Med, 4: 162-177.
• Remsberg, K. E. ve ark. (2007). Sex differences in young adulthood metabolic syndrome and physical activity: The fels longitudinal study. Am J Hum Biol., 19: 544–550.
• Rendell, M., Gurwitz, D. (2006). Metabolic Syndrome: A Wake-Up Call. Drug Dev. Res., 67: 535–538.
• Sanisoglu, S. Y, Oktenli, C., Hasimi, A. (2006). Prevalence of metabolic syndrome related disorders in large adult population in Turkey. BMC Public Health., 6: 92.
• Sarti, C., Gallagher, J. (2006). Metabolik sendrom Prevalansı, KKH riski ve tedavisi. J Diabet. Comp.2: 106-120.
• Soysal, A. ve ark. (2005). İzmir ilinde genç erişkinlerde metabolik sendrom prevalansı. Ana. Kar. Der., 5(3): 196-201.
• Third Report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) (2001). Expert Panel on detection, evaluation and treatment of high blood cholesterol in adults (Adult Treatment Panel III). National Heart, Lung, and Blood Institute, NIH Publication No. 01-3670.
• Trevisan, M., Liu, J., Bahsas, F.B., Menotti, A. (1998). Syndrome X and mortality: A population-based study. Risk Factor and Life Expectancy Research Group. Am J Epidemiol., 148: 958–966.
• Wamala, S. P., Lynch, J., Horsten M. (1999). Education and the metabolic syndrome. Diabetes Care, 22: 1999-2003.
• Weiss, R. ve ark. (2004). Obesity and the Metabolic Syndrome in Children and Adolescents. N Engl J Med., 350: 2362-2374.
• Yang, W. S. ve ark. (2002). Plasma adiponectin levels in overweight and obese Asians. Obes Rev., 10: 1104-1110.
• http://www.memorial.com.tr/tr/rehber.phd?id=Sağlıktabirsalgınu- yarısı:metaboliksendrom (06.12.2008).
• http://www.taylankumeli.com/makale_detay.asp?id=44&tip=2&me nu_id=2 (27. 11.2009)