Yatan Hastalarda Umutsuzluk ve Sosyal Destek Düzeyi ve Bunları Etkileyen Faktörler

Yıl 2010, Cilt: 18 Sayı: 2, 87 - 97, 11.10.2010

Hülya Arslantaş Filiz Adana Fadime Kaya Dilek Turan

Öz

Amaç: Bu çalışma, Kars Devlet Hastanesinde yatan hastalarda umutsuzluk ve sosyal destek düzeyi ve bunları etkileyen faktörleri
belirlemek amacıyla tanımlayıcı türde planlandı.
Yöntem: Araştırmanın örneklemini çalışmaya katılmayı kabul eden ve Ekim 2005-Şubat 2006 tarihleri arasında Kars Devlet Hastanesinin
dahili ve cerrahi kliniklerinde yatan 93 hasta oluşturmuştur. Veriler hastaların bireysel özelliklerini, tanı ve tedavi sürecine
ilişkin bilgileri içeren anket formu, Beck Umutsuzluk Ölçeği ve Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ile elde edilerek SPSS programında
değerlendirildi. İstatistiksel değerlendirme yüzde, ortalama ± standart sapma, Student’s t, Mann Whitney-U Test, Kruskal Wallis ve
Pearson Correlation testleri ile yapıldı.
Bulgular: Hastaların Beck Umutsuzluk Ölçeği puan ortalaması 8.76 ± 5.10; Algılanan Sosyal Destek Ölçeği puan ortalamaları ise
53.49 ± 21.31’dir. Medeni durumun, eğitim ve çalışma durumunun, çocuk sayısının, eşlik eden hastalığa sahip olma durumunun umutsuzluk
puanı ile; ekonomik durumun ve yatılan kliniğin algılanan sosyal destek puanı ile ilişkili olduğu bulundu. Yaş, hastalık ve yatış
süresi arttıkça umutsuzluğun arttığı; hastalık süresi arttıkça algılanan sosyal desteğin azaldığı; sosyal destek azaldıkça umutsuzluğun
arttığı görüldü.
Sonuç: Eğitim seviyesinin düşük, ekonomik durumun kötü, çocuk sayısının fazla olması umutsuzluk puanını arttırmaktadır. Ekonomik
durumun iyi olması algılanan sosyal desteği arttırmaktadır. Yaşın artması ile umutsuzluk puanının arttığı; hastalık ve yatış süresi
arttıkça umutsuzluğun arttığı; hastalık süresi arttıkça algılanan sosyal destek puanının azaldığı; umutsuzluk arttıkça algılanan sosyal
destek puanının azaldığı görülmektedir

Anahtar Kelimeler

Yatan hasta, umutsuzluk, sosyal destek

Kaynakça

• Abramson, I., Metalsky, G. L., Alloy, L. B. (1989). Hopelessness depression: A theory-based subtype of depression. Psychological Review, 96: 358-372.
• American Nurses Association (ANA) (1998). American Nurses Association: Standards of Clinical Nursing Practice, 2 nd Ed., American Nurses Publishing, Washington, DC.
• Argon, G. (2002). Kronik hastalıklara uyum. Kronik Hastalıklarda Bakım. İntertıp Tıbbi Yayıncılık. İzmir.
• Aslan, Ö., Sekmen, K., Kömürcü, Ş., Özet, A. (2007). Kanserli hastalarda umut. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(2): 18-24.
• Bayram, M., Çam, O. (2002). Kronik obstriktif akciğer hastalığı olan hastalarda umutsuzluk ve umutsuzluğun öz bakım gücüne etkisinin incelenmesi. VI. Ulusal Konsültasyon Liyezon Psikiyatri Kongresi, 14-16 Kasım, İstanbul.
• Bayramova, N., Karadakovan, A. (2004). Kronik hastalığı olan bireylerin umutsuzluk durumlarının incelenmesi. Atatürk Ü. H.Y.O. Derg., 7(2): 39–47.
• Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D., Trexler, L. (1971). The measurement of pessimism. The hopelessness scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 12(6): 861–865.
• Birol, L. (1997). Hemşirelik Süreci, Hemşirelik Bakımında Sistematik Yaklaşım. 3. Basım, Etki Matbaacılık, İzmir, 116-142.
• Bruhn, J. (1984). Therapeutic value of hope. Sauthern Med J, 77: 215-219.
• Chalise, H.N., Saito, T., Takahashi, M., Kai, I. (2007). Relationship specialization amongst sources and receivers of social support and its correlations with loneliness and subjective well-being: A cross sectional study of Nepalese older adults. Archives of Gerontology and Geriatrics, 44: 299–314.
• Chochinov, H. M., Wilson, K. G., Enss, M., Lander, S. (1998). Depression, Hopelessness, and Suicidal Ideation in the Terminally III. Psychosomatics., 39: 366-370.
• Crothers, M. K., Tomter, H. D., Garske, J. P. (2005). The relationships between satisfaction with social support, affect balance, and hope in cancer patients. J Psychosoc Oncol, 23(4): 103-118.
• Çelikel, F. Ç., Erkorkmaz, Ü. (2008). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkili etmenler. Nöropsikiyatri Arşivi, 45: 122-9.
• Dilbaz, N., Seber, G. (1993). Umutsuzluk kavramı: Depresyon ve intiharda önemi. Kriz Dergisi, 1: 134- 138.
• Doğan, S., Kelleci, M. (2004). Fiziksel hastalık nedeniyle hastanede yatan bireylerin bazı tanı gruplarına göre umutsuzluk düzeyleri. Hemşirelik Dergisi, 13(52): 23-37.
• Durak, A. (1994). Beck umutsuzluk ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31): 1-11.
• Eker, D., Arkar, H. (1995). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi, 34: 45-55.
• Erdem, N., Karabulutlu, E., Okanlı, A., Tan, M. (2004). Hemodiyaliz Hastalarında Umutsuzluk ve Yaşam Doyumu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi (06.01.2006).
• Fadıloğlu, Ç., Cantilav, Ş., Yıldırım, Y. K., Tokem, Y. (2005). Meme kanserli kadınlarda umutsuzluk düzeyi ve baş etme davranışları arasındaki ilişki. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 22(2): 147-160.
• Haatainen, K. M. ve ark. (2003). Stable hopelessness and its predictors in a general population: A 2-year follow-up study. Suicide Life Threat Behav, 33(4): 373-80.
• Holmen, K., Furukawa, H. (2002). Loneliness, health and social network among elderly people-a follow up study. Archives of Gerontology and Geriatrics, 35: 261-274.
• Hupcey, J. E. (1998). Social support: Assessing conceptual coherence. Qual Health Res, 8: 304-318.
• Husaini, B. A., Moore, S. T., Cain, V. A. (1994). Psychiatric symptoms and help seeking behaviour among the elderly:An analysis of racial and gender differences. Journal of Gerontological Social Work, 21(3/4): 177-195.
• Irving, L. M., Telfer, L., Blake, D. D. (1997). Hope, coping, and social support in combat-related posttraumatic stress disorder. J Trauma Stress, 10(3):465-479.
• Kaçmaz, N. (1998). Konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği ve psikososyal bakım. V. Ulusal Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Kongresi Kitabı, İ.Ü. Matbaası, İstanbul, 198–206.
• Kelleci, M. (1998). Bedensel hastalıkla birlikte depresyonu olan hastalara hemşirelerin yaklaşımlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Loscalzo, M. (1996). Psychological approaches to the management of pain in patients with advanced cancer. Hematol Oncol Clin North Am, 10(1): 139-155.
• Mattioli, J. L., Repinski, R., Chappy, S. L. (2008). The meaning of hope and social support in patients receiving chemotherapy. Oncol Nurs Forum, 35(5): 822-829.
• North America Nursing Diagnosis Association (NANDA) (2009). Nursing Diagnosis: Definitions and Classificasion, Wiley Blackwell publication, Indianapolis.
• Oxman, T., Berkman, L. F., Kasl, S., Freeman, D. H., Barrett, J. (1999). Social support and depressive symptoms in the elderly. Am J Epidemiol, 135: 356-368.
• Öngider, N. (1997). Kronik fiziksel hastalığı olan kişilerde umutsuzluk ve yaşamı sürdürme nedenlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Öz, F. (2004). Sağlık Alanında Temel Kavramlar. İmaj İç ve Dış Ticaret A.Ş., Ankara, 229-268.
• Özmen, E. (1997). Genel Tıpta Depresyon. Genel Tıpta Psikiyatrik Sendromlar. Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 16–117.
• Özmen, D., Dündar, P. E., Çetinkaya, A. Ç., Taşkın, O., Özmen, E. (2008). Lise öğrencilerinde umutsuzluk ve umutsuzluk düzeyini etkileyen etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9: 8-15.
• Piazza, D. ve ark. (1991). Hope, social support and self-esteem of patients with spinal cord injuries. J Neurosci Nurs, 23(4): 224-230.
• Prince, M. J., Harwood, R. H., Blizard, R. A., Thomas, A., Mann A. H. (1997). Social support deficits, loneliness and life events as risk factors for depression in old age. The Gospel Oak Project VI. Psychol Med, 27(2): 323-332.
• Rustoen, T. (1995). Hope and quality of life, two central issues for cancer patients: A theoretical analysis. Cancer Nursing, 18(5): 355-361.
• Seber, G., Dilbaz, N., Kaptanoğlu, C., Tekin, D. (1993). Umutsuzluk Ölçeği: Geçerlilik ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 1: 139–142.
• Sezer, M. T. (2001). Psikiyatrik sorunlar. Akpolat, T., Utaş, C. (Ed.), Hemodiyaliz Hekimi El Kitabı. 2. Baskı, Anadolu Yayıncılık, Kayseri.
• Soares, J. F., Macassa, G., Grossi, G., Viitasara, E. (2008). Psychosocial correlates of hopelessness among men. Cognitive Behaviour Therapy, 37(1): 50–61.
• Solak, M., Başer, G. (2003). Meme ve meme dışı kanserli kadın hastaların umutsuzluk ve yasam kalitesi düzeylerinin incelenmesi. Hemsirelik Forumu, 6(6): 38–47.
• Şahin, Z. A., Köse, S. (2008). Kronik obstrüktif akciğer hastalarında (KOAH) umutsuzluk ve sosyal destek düzeyleri. Dahili Tıp Bilimleri, 164–171, http://www.medicalnetwork.com.tr/2008/ konu.asp (23.07.2009).
• Tan, M., Okanlı, A., Karabulutlu, E., Erdem, N. (2005). Hemodiyaliz hastalarında sosyal destek ve umutsuzluk arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(2): 32-39.
• Yıldırım, Y., Sertöz, O. O., Uyar, M., Fadıloğlu, C., Uslu, R. (2009). Hopelessness in Turkish cancer inpatients: The relation of hopelessness with psychological and disease-related outcomes. Eur J Oncol Nurs, 13(2): 81-86.
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G., Farley, G. K. (1988). The Multidimensional Scale Of Perceived Social Support. J Pers Assess, 52(1): 30–41.
• Wang, L. Y., Chang, P. C., Shih, F. J., Sun, C. C., Jeng, C. (2006). Self-care behavior, hope, and social support in Taiwanese patients awaiting heart transplantation. J Psychosom Res, 61(4): 485-491.
• Whitton, A., Warner, R., Appleby, L. (1996). The pathway to care in post natal depression: Women’s attitudes to post natal depression and its treatment. British Journal of General Practice, 46: 427-428.
• http://www.tdk.gov.tr/TR/SozBul (13.06.2007).
• http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=39&ust_id=11 (09.01.2009).