Hemşirelik Öğrencilerinin İlaç Uygulama Hataları

Yıl 2010, Cilt: 18 Sayı: 3, 136 - 143, 02.02.2011

Gülden Ayık Süheyla Altuğ Özsoy Aynur Çetinkaya

Öz

Amaç: Araştırma, hemşirelik öğrencilerinin, eğitimleri sırasında yaptıkları ilaç uygulama hatalarının incelenmesi amacıyla
planlandı.
Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan araştırmanın evrenini, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 2., 3., 4. sınıf öğrencileri
(N=510) oluşturdu. Araştırmanın örneklemini ise tabakalı rasgele örnekleme yöntemiyle seçilen 224 öğrenci oluşturdu
(n=224). Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından literatür bilgilerinden yararlanarak hazırlanan anket formu
kullanıldı. Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde dağılımları kullanıldı.
Bulgular: Çalışmanın sonucunda en fazla yapılan hataların; oral ilaç uygulama esnasında hasta ilacı içene dek yanında
beklememe (%73.7), oral ilacı hastanın yanına bırakma (%71.9) ve başka birinin hazırladığı ilacı hastaya uygulama
(%70.1) hatalarının oranının fazla olduğu saptandı. En az yapılan hataların ise, yanlış yoldan ilaç uygulama (%2.7),
yanlış hastaya ilaç uygulama (%4.4) ve göze ve kulağa yanlış teknikte ilaç uygulama (%4.4) olduğu belirlendi.
Sonuç: Çalışmanın sonucunda, öğrencilerin en fazla oral ilaç uygulama esnasında hasta ilacı içene dek yanında beklememe,
oral ilacı hastanın yanına bırakma ve başka birinin hazırladığı ilacı hastaya uygulama hatalarını yaptıklarını
ifade ettikleri belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, ilaç, ilaç uygulama hatası

Kaynakça

• Alparslan, Ö., Erdemir, F. (1997). Pediatri servislerinde kullanılan antibiyotiklerin sulandırılması, saklanması ve hastaya verilmesi konusunda hemşirelerin bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1 (1): 41-52.
• Aştı, T., Acaroğlu, R. (2000). Hemşirelikte sık karşılaşılan hatalı uygulamalar. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 4(2): 22-26.
• Aştı, T., Kıvanç, M. M. (2003). Ağız yolu ile ilaç verilmesine ilişkin hemşirelerin bilgi ve uygulamaları. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6(3): 1-9.
• Baş, A. (1990). Enjeksiyon uygulamaları sıklığının beceri kazanmaya etkisi. Türk Hemşireler Dergisi, 3(1): 34-36.
• Cesur, S. (1988). İlaç uygulamalarında hemşirelerin hata olarak görmedikleri durumların saptanmasına yönelik bir çalışma. Türk Hemşireler Dergisi, 38 (1): 2-25.
• Çalışkan, T., Akgöz, S. (2006). Temel ilke ve uygulamalar dersinin uygulanmasında kullanılan farklı yaklaşımların dersin hedeflerine katkısı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 1(3): 2-13.
• Erdal, E. (1994). Öğrencilerin kas içi enjeksiyon konusundaki bilgi ve uygulamalarında deneyim süresinin etkinliğine ilişkin karşılaştırmalı bir çalışma. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(2), 29-39.
• Fuerst, E. V., Wolff, L., Weitzel, M. H. (1976). Hemşireliğin Temel İlkeleri. 2. Basım, Vehbi Koç Vakfı Yayınları, İstanbul, 316-342.
• Grandell-Niemi, H., Hupli, M., Leino-Kilpi, H., Puukka, P. (2005) Finnish nurses’ and nursing students’ pharmacological skills. Journal of Clinical Nursing, 14: 685–694.
• Karaöz, S. (1997). Hemşirelik Esasları dersi alan öğrencilerin klinik uygulamaya ilişkin değerlendirmeleri. Cumhuriyet Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(1):23-30.
• O’shea, E. (1999). Factors contributing to medication errors: a literature review. Journal of Clinical Nursing, 8: 496-504.
• Özkan, S., Kocaman, G., Öztürk, C. (2008). Pediatrik ilaç uygulama hatalarının sıklığı, tipleri, nedenleri ve önleme girişimleri: Literatür incelemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 1(1): 51-65.
• Suzuki, K., Ohida, T., Kaneita, Y., Yokoyama, E., Uchiyama, M. (2005). Daytime sleepiness, sleep habits and occupational accidents among hospital nurses. J Adv Nurs., 52(4): 445-53.
• Şalk, S. (1998). GATA Sağlık Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin intravenöz (IV) yol ile kullanılan antibiyotik grubu ilaçların hazırlanması ve uygulanmasına yönelik bilgi düzeylerinin ve uygulamalarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Genelkurmay Başkanlığı, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Programı, Ankara, 1-3.
• Türk Dil Kurumu (TDK) (2008), Güncel Sözlük, http://www.tdk. gov.tr/TR/SozBul, 12.10.2008.
• Tosun, N., Oflaz, F., Akyüz, A., Kaya, T., Yava, A., Yıldız, D., Akbayrak, N. (2008). Hemşirelik Yüksekokulu öğrencilerinin intörn eğitim programından beklentileri ile program sonunda kazanım ve önerilerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi,50: 164-171.
• Ulufer, F. (1985). Hemşirelerin ağız ve kas içi yoluyla ilaç verilmesine ilişkin bilgi düzeylerinin saptanması ve uygulamadaki hatalar ve bunların nedenlerinin belirtilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1(3): 13-29.
• Uzun, M. (1991). Hemşirelerin ven içi sıvı uygulamalarında yaptıkları hataların ve sıklıklarının saptanması. Hemşirelik Bülteni, 1(19): 83-91.
• Uzun, Ş., Arslan, F. (2008). İlaç uygulama hataları, Türkiye Klinikleri, 28: 217-223.
• World Health Organization (WHO) (1995). Hemşirelikte Etkinliğe Doğru Eylem. Ülker S (Ed) Avrupa Bölge Bürosu, Yayın No:48, T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Hemşirelik Hizmetleri Daire Başkanlığı, Ankara.
• Wolf, Z. R. (1989). Medication errors and nursing responsibility. Holist Nurs Pract., Nov 4(1): 8-17.
• Wolf, Z. R., Goldrick, T., Flynn, E. R., Warwick, F. (1996). Factors associated with a perceived harmful outcome from medication errors a pilot study. The Journal of Continuing Education in Nursing, 27(2): 65-72.
• Wolf, Z. R., Hicks, R., Serembus, J. F. (2006). Characteristics of medication errors made by students during the administration phase: A descriptive study. J Prof Nurs., 22(1): 39-51.
• Yaraş, G. (2007). Hemşirelik öğrencilerinin ilaç dozu hesaplama becerilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Sivas, 14-15.