Bir Ölçek Geliştirme Çalışması: İzolasyon Önlemlerine Uyum Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği

Yıl 2011, Cilt: 19 Sayı: 2, 89 - 98, 13.07.2011

Sevim Ulupınar Nurgül Tayran Sevim Ulupınar

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı izolasyon önlemlerine uyumu değerlendirebilecek geçerli ve güvenilir bir araç geliştirmektir.
Yöntem: Metodolojik bir çalışma olan araştırmanın örneklemini, bir üniversite hastanesinin İç Hastalıkları, Genel Cerrahi,
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları servislerinde çalışan 430 hemşire ve hekim oluşturdu. Ölçek geliştirilirken, ilgili literatür
taranarak madde havuzu oluşturuldu, uzman görüşü alındı, içerik ve yapı geçerliği, madde güvenirliği analizleri
yapıldı.
Bulgular: Araştırmada, 41 maddeden oluşan taslak ölçek, uzman görüşleri ve ön uygulama doğrultusunda yeniden dü-
zenlendi. Otuz beş maddeye inen ölçeğin madde toplam korelasyon değerleri 0.60 ile 0.34 arasında değişmekteydi. Testtekrar
test güvenirliği sonucunda iki ölçüm arasında korelasyon katsayısı 0.84 idi, ölçümler arasında doğrusal ve güçlü
bir ilişki vardı. Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değeri 0.87 olup örneklemin yeterli olduğu, Barlett testi sonucuna göre (p <
0.05) maddeler arasında korelasyon olduğu görüldü. Ölçeğin yapı geçerliliğinde açıklayıcı faktör analizi uygulandı; bulaşma
yolu, çalışan-hasta güvenliği, çevre kontrolü, el hijyeni-eldiven kullanımı olmak üzere dört faktör elde edildi. Analizler
sonucunda madde sayısı 18’e inen 5’li likert tipte izolasyon önlemlerine uyum ölçeğinin Cronbach alfa değeri 0.85
olarak bulundu.
Sonuç: Geliştirilen ölçeğin, izolasyon önlemlerine uyumu değerlendirmede güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı olduğu
sonucuna ulaşıldı.

Anahtar Kelimeler

İzolasyon önlemleri, uyum, ölçek, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Aker, S., Dündar, C., Pekşen, Y. (2005). Ölçme araçlarında iki ya- şamsal kavram: Geçerlik ve güvenirlik. Ondokuz Mayıs Üniversi- tesi Tıp Dergisi, 22(1): 50-60.
• Arısoy, Y. (2009). Sağlık çalışanlarının hukuki sorumlulukları. DE- UHYO ED, 2(4): 183-187.
• Askarian, M., Aramesh, K., Palenik, J. C. (2006a). Knowledge, at- titude and practices toward contact isolation precautions among me- dical students in Shiraz, Iran. Infection Control and Hospital Epidemiology, 34: 593-596.
• Askarian, M., Shiraly, R., Aramesh, K., McLaws, M. L. (2006b). Knowledge, attitude and practices regarding contact precautions among Iranian Physicians. Infection Control and Hospital Epide- miology, 27(8): 868-872.
• Aştı, T., Kaya, N. (2008). Sağlık bakımında bilgisayar kullanımına yönelik tutum ölçeğinin güvenirlik ve geçerliği. İ.Ü.F.N. Hem. Derg., 16(61): 24-32.
• Ayaz, H., Diklitaş, Y., Yedikardaşlar, C., Sönmez, M., Özcan, S. (2009). Hastane Çalışanlarının El Yıkama Bilgi ve Davranışlarının Etkililiği. 6. Ulusal Sterilizasyon-Dezenfeksiyon Kongre Kitabı. Perçin D, Günaydın M, Zenciroğlu D, Esen Ş, Aydın F. (Ed.). Bi- limsel Tıp Yayınevi, 463.
• Boyce, J., Pittet, D. (2002). Guideline for Hand Hygiene in Health- Care Settings Recommendations of the Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee and the HICPAC/SHEA/APIC/IDSA Hand Hygiene Task Force. Centers for Disease Control and Preven- tion. MMWR 51: No. RR-16.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akademi. 9. Baskı. Ankara.
• Centers for Disease Control and Prevention. (2003). Guidelines For Environmental İnfection Control in Healthcare Facilities: Recom- mendations of CDC and the Healthcare İnfection Control Practices Advisory Committee (HICPAC). MMWR. 52 (No. RR-10):1-48
• Çetinkaya-Şardan, Y. (2007). Yoğun Bakım Ünitelerinde Enfeksi- yon Kontrolünde Sık Yapılan Hatalar. İçinde: Yoğun Bakım Ünite- sinde İnfeksiyon Kontrolü. Arman D. (Ed.). Bilimsel Tıp Yayınevi, Ankara, 73-80.
• Çimen, S., Bahar, Z., Öztürk, C., Bektas, M. (2005). AIDS Tutum Ölçeği’ nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Zonguldak Sağlık Yük- sekokulu Sağlık Eğitim Araştırma Dergisi, 1: 111.
• Ercan, İ., Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3): 211-216.
• Erefe, İ. (2002). Veri Toplama Araçlarının Niteliği. Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç ve Yöntemleri. Erefe İ. (Ed.). Odak Ofset, İs- tanbul, 169-188.
• Ergül, Ş., Bayık Temel, A. (2007). Maneviyat ve Manevi Bakım De- receleme Ölçeği’nin Türkçe Formu’nun geçerlik ve güvenirliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 23(1): 75-87.
• İnce, S. B. (2008). Hemşire güvenliği: Çalışma ortamı ve riskler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 24(3): 61-71.
• Kurt, İ. (2000). Yetişkin Eğitimi. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• McGartland, R. D, Berg, W. M, Tebb, S., Lee, E. S, Rauch, S. (2003). Objectifying content validity: Conducting a content vali- dity study in social work research. Social Work Research, 27(2): 94-104.
• Namal, A. (2004). Tıp Etiği ve Hastane İnfeksiyonları. Hastane İn- feksiyonları Kontrolü El Kitabı. Türkyılmaz R. (Ed.). Hastane İn- feksiyonları Derneği Yayını No:2, Bilimsel Tıp Yayınevi, Ankara, 19-66.
• Noe, A. R. (1999). İnsan Kaynaklarının Eğitim ve Gelişimi. Çetin C. (Ed.). Beta Basım Yayım, 1. Baskı, İstanbul.
• Örsal Ö, Kubilay G. (2007). Aile planlaması Tutum Ölçeği’ nin ge- liştirilmesi. İ.Ü.F.N. Hem. Derg., 15(60): 155-64.
• Öztürk, R. (2009). Hastane enfeksiyonlarında risk yönetimi, Kalite ve akreditasyon. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Platformu,11: 11. Parlar, S. (2008). Sağlık çalışanlarında göz ardı edilen bir durum: sağlıklı çalışma ortamı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 7(6): 547-554.
• Punch, F. K. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş. Z. Etöz. (Ed.). Si- yasal Kitabevi, Ankara, 92-100.
• Rutala, W. A, Weber, D. J., the Healthcare Infection Control Prac- tices Advisory Committee (HICPAC). (2008). Centers for Disease Control Guideline for Disinfection and Sterilization in Healthcare Facilities. Atlanta-GA,1-158.
• Samastı, M. (2007). Kliniklerde dezenfeksiyon ve sterilizasyon uy- gulaması. klinik gelişim. Klinik Mikrobiyoloji Özel Sayısı, 20(4): 5-17.
• Siegel, J., Rhinehart, E., Jachson, M. (2007). Guideline for isolation: Preventing Transmission of Infectious Agents in Healthcare Settings CDC.
• Sümbüloğlu, K., Sümbüloğlu, V. (2007). Biyoistatistik. 12. Baskı, Hatiboğlu Yayınevi, Ankara.
• Şahin, H., Akıncı, G. (2004). İzolasyon Yöntemleri. Hastane İnfek- siyonları Kontrolü El Kitabı. Türkyılmaz R. (Ed.). Hastane İnfek- siyonları Derneği Yayını No:2, Bilimsel Tıp Yayınevi, Ankara, 309-316.
• Şencan, H. (2005). Sosyal davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Seçkin Yayıncılık. Birinci Baskı, Ankara, 746.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 3. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul.
• Tezbaşaran, A. A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme klavuzu. Psi- kologlar Derneği Yayınları, Özyurt Matbaası, Ankara.
• Türk Hastane İnfeksiyonları ve Kontrolü Derneği İzolasyon Önlem- leri Çalışma Grubu (2006). İzolasyon Önlemleri Klavuzu. Hastane İnfeksiyonları Dergisi,10: Ek 2.
• Türköz, Y. (2000). İşe ve kuruma yönelik tutum hangi boyutlarda ölçülmektedir? Modern Hastane Yönetimi Dergisi, 4(1): 4-6.
• Watson, R., Thompson, D. R. (2006). Use of factor analysis in Jo- urnal of Advanced Nursing: Literature review, 55(3): 330-341.
• Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete, Sayı: 25903, 11 Ağustos 2005.
• Yurdagül H. (2005). Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Ge- çerliği İçin Kapsam Geçerlik İndeksleri’nin Kullanılması. XIV. Ulu- sal Eğitim Bilimleri Kongre Kitabı, Denizli, 1-6.