Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimi Ölçeğinin Güvenilirlik ve Geçerliği

Yıl 2012, Cilt: 20 Sayı: 2, 129 - 139, 13.09.2012

Nurdan Yalçın Atar , Türkinaz Atabek Aştı

Öz

Amaç: Bu çalışma, Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimi Ölçeğinin (Caring Nurse Patient Interaction Scale-CNPI-70) Türkçe eşdeğerliğini sağlamak, güvenirliğini ve geçerliğini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimi Ölçeği ile bakım odaklı hemşire-hasta etkileşiminin “önemliliği”, “yeterliliği” ve “uygulanabilirliği” ayrı ayrı değerlendirilebilmekte ve bu çalışmada “önemlilik”, “yeterlilik” ve “uygulanabilirlik” ölçeğin boyutları olarak ifade edilmektedir.
Yöntem: Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimi Ölçeğinin (BOHHEÖ) dil eşdeğerliği geri-çeviri yöntemi; içerik geçerliği (content validity) uzman görüşüne başvurularak; güvenirliği, zamana göre değişmezliği (test-tekrar test güvenirlik/test-retest reliability) ve iç tutarlılığı (internal consistency) test edilerek; geçerliği ise yapı geçerliği (doğrulayıcı faktör analizi) ile sınanmıştır. Ölçeğin test tekrar test güvenirliği 75, iç tutarlılığı ve yapı geçerliği ise 350 hemşirelik öğrencisinden toplanan veriler ile belirlenmiştir.
Bulgular: Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimi Ölçeğinin önemlilik, yeterlilik ve uygulanabilirlik boyutlarının maddelerinin test-tekrar test korelasyon katsayılarının (boyut sırasıyla) 0.75, 0.86, 0.76 olduğu görülmüştür. Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimi Ölçeğinin üç boyutunun iç tutarlılığının belirlenmesinde madde-toplam puan korelasyonuna bakılmış ve bu değerin önemlilik boyutu için 0.56-0.81, yeterlilik boyutu için 0.56- 0.79, uygulanabilirlik boyutu için 0.56 -0.80 arasında olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin Cronbach α değerleri ise boyut sırasıyla 0.99, 0.98, 0.99 olarak bulunmuştur. Ölçeğin tüm boyutlarında, doğrulayıcı faktör analizinde elde edilen madde yükleri 0.30'un üzerinde bulunmuştur.
Sonuç: Elde edilen sonuçlar, Türkçeleştirilen Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimi Ölçeğinin hemşirelik öğrencilerinin bakım odaklı hemşire-hasta etkileşimine yönelik tutum ve davranışlarının değerlendirilmesinde geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Bakım Odaklı Hemşire-Hasta Etkileşimi Ölçeği, güvenirlik, geçerlik

Kaynakça

• Ay, F. (2011). Mesleki temel kavramlar. Ay, F. (Ed.). Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler. 3. basım, İstanbul Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 2-25.
• Akgül, A., Çevik, O. (2005). İstatistiksel Analiz Teknikleri. Emek Ofset, Ankara.
• Cossette, S., Caraa, C., Ricarda, N., Pepin, J. (2005). Assessing nurse–patient interactions from a caring perspective: Report of the development and preliminary psychometric testing of the Caring Nurse–Patient Interactions Scale. International Journal of Nursing Studies, 42: 673–686.
• Cossette, S., Cote, J. K., Pepin, J., Ricard, N., D’Aoust, L. X. (2006). A dimensional structure of nurse-patient interactions from a caring perspective: Refinement of the Caring Nurse–Patient Interaction Scale (CNPI-Short Scale). Journal of Advanced Nursing, 55(2): 198–214.
• Cossette, S., Pepin, J., Cote´, J. K., De Courval, F. P. (2008). The multidimensionality of caring: A confirmatory factor analysis of the Caring Nurse–Patient Interaction Short Scale. Journal of Advanced Nursing, 61(6): 699–710.
• Çimen, S., Bahar, Z., Öztürk, C., Bektaş, M. (2005). AIDS Tutum Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Zonguldak Sağlık Yüksekokulu Sağlık Eğitim Araştırma Dergisi, 1(1): 1-11.
• Erefe, İ. (2002). Veri toplama araçlarının niteliği. Erefe, İ. (Ed.). Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç ve Yöntemleri. Odak ofset, Ankara, 171-187.
• Gözüm, S., Aksayan, S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: Psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 4(2): 9-19.
• Harrington, D. (2009). Confirmatory Factor Analysis. Oxford University Press, New york, USA.
• İncirkuş, K., Nahcivan, N. (2011). Kronik Hastalık Bakımını Değerlendirme Ölçeği-Hasta Formu’nun Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirliği. DEUHYO ED 2011, 4(1): 102-109.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 7. basım, 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık, Ankara.
• Kaya, N., Aştı, T. (2008). Sağlık bakımında bilgisayar kullanımına yönelik tutum ölçeğinin güvenirlik ve geçerliği. İ.U.F.N. Hem. Derg., 16(61): 24-32.
• Larson, P. J. (1981). Oncology patients’ and professional nurses’ perceptions of important nurse caring behaviors. Doctoral Dissertation, University of California, San Francisco.
• Nunnally, J. C., Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory. 3rd ed., McGraw-Hill Inc., New York, 315–395.
• Öner, N. (1987). Kültürlerarası ölçek uyarlamasında bir yöntembilim modeli. Psikoloji Dergisi IV. Ulusal Psikoloji Kongresi Özel Sayısı, 6(21): 80–82.
• Özcan, A. (2006). Hemşire- Hasta İlişkisi ve İletişim. 2. basım, Sistem Ofset, Ankara.
• Potter, P. A., Perry, A. G. (2005). Fundamentals of Nursing. 6th ed., Mosby, St. Louis.
• Shattell, M. (2004). Nurse–patient interaction: A review of the literature. Journal of Clinical Nursing, 13: 714–722.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. Cem Web Ofset, Ankara.
• Talbot, L. A. (1995). Principles and Practice of Nursing Research. Mosby Year Book, USA.
• Tutuk, A., Al, D., Doğan, S. (2002). Hemşirelik öğrencilerinin iletişim becerisi ve empati düzeylerinin belirlenmesi. C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 6(2): 36-41.
• Üstün, B. (2005). Çünkü iletişim çok şeyi değiştirir. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(2): 88-94.
• Velioğlu, P., Pektekin, Ç., Şanlı, T. (1991). Hemşirelikte kişilerarası ilişkiler. Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir.
• Watson, J. (2005). Jean Watson’s theory of Human Caring, http://www.innovativecaremodels.com/uploads/File/caring%20model/Overview%20JW%20Theory.pdf. (23.04.2010).
• Watson, J. (2010). Caring Science, www.watsoncaringscience.org/j_watson/index.html (03.05.2010).
• Yalçın, N., Aştı, T. (2011). Hemşire-hasta etkileşimi. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 19(1): 54-59.
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalısmalarında kapsam geçerligi için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması, http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/PamukkaleBildiri.pdf (02.06.2009)