Bir Kadın Sağlığı Sorunu: Töre ve Namus Cinayetleri

Yıl 2009, Cilt: 17 Sayı: 2, 123 - 132, 17.09.2014

Nevin Hotun Şahin , Hüsniye Dinç

Öz

Kökeninde kural, kanun ve de sahiplenme yatan namus ve töre kavramları kadın sağlığını yakından ilgilendirmektedir. Toplum içinde insanların davranış, tutum, hatta algılama sınırları ve referans noktalarını da belirleyen törelerin, toplumsal düzeni sağlayıcı, bireyleri kaynaştırıcı, hayatı kolaylaştırıcı özelliklerinin yanı sıra kısıtlayıcı, baskıcı ve bazen acımasız ve hatta kişileri yasalara aykırı davranmaya zorlayan yönleri de vardır. Töreler toplumdaki tüm insanları etkilemesine rağmen genellikle mağdur olan, sağlığını ve hayatını kaybedenler kadınlardır. BM Nüfus Fonu’nun tahminlerine göre her yıl dünyada 5 binden fazla kadın namus gerekçesi ile öldürülmektedir. Özellikle feodal yapının gücünü koruduğu bölgelerde yaygın olan töre ve namus cinayetleri, toplumda kökleri çok derinlere uzanan cinsiyet ayrımcılığının en trajik sonucudur. Namus cinayetlerini oluşturan kültürel yapı, örf ve adetlere dayanmakta ve aile içindeki erkek egemen yapının sürdürülmesine hizmet etmektedir. Kadın bedeni üzerinden şekillenen, kadınlara daha pasif erkeklere daha aktif bir rol biçilen namus anlayışının Türkiye’de kadına yönelik şiddetin ve namus cinayetlerinin nedeni olarak gösterilebilir. Temel insan hak ve özgürlüklerinin bile bulunmadığı ortamlarda kadın sağlığından da söz etmek mümkün değildir. Mevzuatımızda yapılan son düzenlemelerle bu konuda önemli gelişmeler olsa da, uygulamada toplumsal zihniyet dönüşümünün tam olarak sağlanması için ulusal, uluslararası ve sivil toplum kuruluşlarının koordineli çalışması gerekir. Bu derlemenin amacı gerçekte bir kadın sağlığı sorunu olan töre ve namus cinayetleri konusunda durumu objektif olarak göz önüne sermek ve bu konu ile ilgili farkındalık kazandırmaktır.

Anahtar Kelimeler

Kadın sağlığı, namus, şiddet, töre, toplumsal cinsiyet

Kaynakça

• Altan, T. (1981). Kadın erkek eşitsizliği sorunu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Yayınları, 475.
• Binbir, S. (2006). Hukuki mücadeleye devam. Şahmaran Kadın Da(ya)nışma ve Araştırma Bülteni. 2, 21–22.
• Birleşmiş Milletler- Nüfus Bilim Derneği Yayını. (2005). Türkiye’de Namus Cinayetlerinin Dinamikleri. 1. baskı, Koza Yayınları, Ankara.
• Eken, A. (1996). Bir olgu olarak Türkiye’ de şiddet. Co- gito Üç Aylık Düşünce Dergisi, S.6–7. Kış- Bahar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 408.
• Faraç, M. (2006). Töre Kıskacında Kadın. 4. Basım, Gü- nizi Yayıncılık, İstanbul.
• Faraç, M. (2007). Söyleyin Anama Ağlamasın. 1. Baskı, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul.
• Genç, S. (2001). Namus cinayetlerinin yazılı basına yan- sıması. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniver- sitesi Adli Tıp Enstitüsü Sosyal Bilimler Anabilim Dalı, İs- tanbul, 1–19.
• Köknel, Ö. (1996). Bireysel ve Toplumsal Şiddet. Özcan Köknel Dizisi: 9, 1.baskı, Altın Kitaplar Yayınevi, İstan- bul, 20–22, 90–92.
• Pervizad, L. (2005). TBMM Töre ve Namus Araştırması Özeti. 22. Dönem. 4. Yasama Yılı. http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss1140m.htm (03.10.08).
• Şimşek, S. (1998). Törelerin Aynasında Doğu İle Batı- Kan Davası ve Düello Gelenekleri. Asa Kitabevi, Bursa, 143–153.
• Taşkın, L. (2007). Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşire- liği. 8. baskı, Sistem Ofset Matbaacılık, Ankara, 9-11.
• Yirmibeşoğlu, V. (2007). Töre ve Namus Gerekçesiyle İş- lenen Cinayetler- Toprağa Düşen Sevdalar. 1. baskı, Mega Basım, İstanbul.
• ICPD (International Conference on Population and Deve- lopment - Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı) (1994)
• men.html (03.05.08).
• TDK (Türk Dil Kurumu) (2008). www.tdk.gov.tr
• h t t p : / / w w w . c e z a - b b . a d a l e t . g o v . t r / m e v z u a t / 5 2 3 7 . h t m (02.03.08)
• http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=8905 (11.01.08).
• http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=3165&pa- ge=3 (06.05.08).
• http://www.bmkadinhaklari.org/unjp/web/gozlem.aspx?sayfa- No=71 (06.05.08).
• http://www.ntvmsnbc.com/news/439158.asp (14.03.08).
• http://www.tbmm.gov.tr/tutanak/donem22/yil4/bas/b110m.htm (22.04.08).
• http://www.voanews.com/turkish/archive/2005-12/2005-12-05- voa25.cfm (22.04.08).
• http://www.lpghaber.com/Tore-Gerekcesiyle-Islenen-Cinayet- ler--haberi-210463.html (24.07.2009).
• http://arsiv.sabah.com.tr/2005/02/10/siy107.html (17.05.08).
• http://www.kssgm.gov.tr/8eylulsonuc.doc (02.03.08).