Video İle Eğitimin Kadınların Kendi Kendine Meme Muayenesine Yönelik İnanç, Bilgi ve Uygulamalarına Etkisi

Yıl 2007, Cilt: 15 Sayı: 60, 119 - 128, 18.09.2014

İlknur Aydın Avcı , Ahmet Atasoy Eda Sabah

Öz

Bu araştırma, kadınlara video ile verilen meme muayenesi eğitiminin kendi kendine meme muayenesi (KKMM) inanç, bilgi ve uygulamaları üzerine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır Bu araştırma tek grupta ön test-son test araştırma ilkelerine uygun olarak yapılmıştır. Champion tarafından meme kanseri taramalarına uyarlanan ve pek çok çalışmada geçerliliği ve güvenilirliği sınanan sağlık inanç modeli bu araştırmanın kuramsal çatısını oluşturmuştur. Araştırmaya katılmayı kabul eden ve Ordu Sağlık Müdürlüğünde çalışan 32 kadın araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veriler tanıtıcı özellikler formu, Champion'un Meme Kanseri Taramalarında Sağlık İnanç Ölçeği ve kendi kendine meme muayenesi basamaklarını gösteren kontrol listesi ile toplanmıştır. Gruba 20 dakika süren ve meme kanseri ile meme kanseri taramalarını anlatan video filmi bir kez izlettirilmiş, broşür dağıtılmış ve telefonla ayda bir olmak üzere toplam 3 kez hatırlatma yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, Mann-Whitney U, t testi ve Ki kare testleri kullanılmıştır. Sonuçta algılanan yararlar, öz-etkililik ve sağlık motivasyonu boyutunda verilen eğitimle birlikte artma olmuş, ancak bu artış istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Bununla birlikte eğitim sonrasında meme muayenesini bilme ve yapma durumunda artma saptanmıştır. Sonuç; Bu çalışma video ile verilen eğitimin meme kanserine yönelik sağlık inançlarını, kendi kendine meme muayenesi bilme ve yapma durumunu olumlu yönde etkilediğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Kendi kendine meme muayenesi, Sağlık inançları, Video ile eğitim

Kaynakça

• Attia, A.K., Rahman. DAMA., Kamel LI. (1997) Effect of an educational film on Health Belief Model and breast self examination practice. East Med Health J; 3 (3): 435-443.
• Aydın, İ. (2004) Üniversite öğrencilerinin kendi kendine me- me muayenesi hakkındaki bilgileri ve uygulamaları. Atatürk Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu Dergisi. 7 (3); 26-34.
• Aydın, I., Gozum, S. (2005) The effect on teachers' beliefs and behaviors at breast cancer screening of two different edu- cational methods intention of early detection of breast can- cer. European Journal of Cancer Supplements. 3 (2); 452.
• Bahar, Z., Özsoy. S.A. (1995) Determination of self breast examination of married women over fifteen years old. The European Cancer Conference. Paris-France.
• Bahar, Z., Türkistanlı, E., Ömercikoğlu, Ö. (1997) The de- termination of the knowledge levels of married women bet- ween the ages 15-49 about the self-breast examination met- hod. The European Cancer Conference ECCO 9. Hamburg. Baulch, Y.S., Larson, P.J., Dodd, M.J., Deitrich, C. (1992) The relationship of visual activity, tactile sensitivity, and mo- bility of the upper extremities of proficient breast self-exa- ination in women 65 and older. Onc Nurs For; 19 (9): 1367- 72.
• Çavdar, İ., Akyolcu, N., Özbafl, A., Atilla, T., Akyüz, N., Öztekin, D., Çelikel, A..I. (2003) Hekim ve hemflirelerin ken- di kendine meme muayenesi konusunda duyarlılıklarının sap- tanması. 2. Uluslararası-9. Ulusal Hemflirelik Kongresi Bildi- ri Özet Kitabı. 7-11 Eylül, Antalya: 63.
• Demirhan, H., Özen, İ., Bostancı, M., Zencir, M. (2002) Pa- mukkale Üniversitesi Kredi ve Yurtlar Kurumu kız öğrenci- lerinde kendi kendine meme muayenesi ile ilgili bir arafltır- ma. Sağlık ve Toplum; 12 (3): 81-84.
• Emiroğlu, O.N. (2002) Deneysel tasarımlar. Hemflirelikte Arafltırma. (İnci Erefe, ed). İstanbul. Odak Ofset; 2002: 99. Gao, D.L., Hu, Y.W., Wang, W.W., Chen, F.L., Pan, L.D., Yuan, Y., Yu, L.D., Qian, F. (2006) Evaluation on the ef- fect of intervention regarding breast self-examination for dec- reasing breast cancer mortality. Zhonghua Liu Xing Bing Xu- e Za Zhi. 27 (11); 985-90.
• Gözüm, S., Aydın, I. (2004) Validation Evidence For Tur- kish Adaptation Of Champion's Health Belief Model Scales. Cancer Nurs. 27 (6); 491-498.
• Güllüoğlu, M.G., İplikçi, A. (2003) Meme anatomisi. In To- puz E. Aydıner A. Dinçer M, eds. Meme Kanseri. İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi: 1-13.
• Janda, M., Stanek, C., Newman, B., Obermair, A., Trimmel .M. (2002) Impact of videotaped information on frequency and confidence of breast self-examination. Breast Cancer Resc Treatment; 73 (1): 37-43.
• Jane, L.u., Z. (2001) Effectiveness of breast self examinati- on nursing interventions for Taiwanese community target gro- ups. J Adv Nurs; 34 (2): 163-170.
• Karayurt, O., Dramalı, A. (2007) Adaptation of Champion's Health Belief Model Scale for Turkish women and evaluati- on of the selected variables associated with breast self exa- mination. Cancer Nursing; 30 (1): 69-77.
• Kosters, J.P., Gotzsche, P.C. (2003) Regular self-examination or clinical examination for early detection of breast cancer. Cochr Database Syst Rev; 2: CD003373.
• Leight, S.B., Deiriggi, P., Hursh, D., Miller, D., Leight, V. (2000) The effect of structured training on breast self-exami- nation search behaviors as measured using biomedical instru- mentation. Nurs Res; 49 (5): 283-289.
• Ministry of Health.. Türkiye'de kadınlarda en sık görülen on kanser türü-1999 (The most frequency apperent ten cancer type at women in Turkey) Retrieved November 24, 2006: http://www.saglik.gov.tr/extras/istatistikler/apk2001/092.htm
• Nahçıvan, N.Ö., Seçginli, S. (2003) Meme kanserinde erken tanıya yönelik tutum ve davranıfllar: bir rehber olarak sağlık inanç modelinin kullanımı. Cumhuriyet Üniversitesi Hemflire- lik Yüksekokulu Dergisi; 7 (1): 33-38.
• Ortega-Altamirano, D., Lopez-Carrillo., L., Lopez-Cervantez .M. (2000) Strategies for teaching self examination of the breast to women reproductive age. Salud Publica Mexican; 42 (1): 17-25.
• Öztürk, M., Engin, V.S., Kisioglu, A.N., Yılmazer, G. (2000) Effects of education on knowledge and attitude of breast self examination among 25 + years old women. East J Med; 5 (1): 13-17.
• Seçginli, S. (2002) Kadınlarda meme kanseri tarama davra- nıflları. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yük- sek Lisans Tezi (Danıflman Doç. Dr. Nursen Nahçivan).
• Self Efficacy (Ubdate retrieved 2005) http://www.emory.edu/EDU- CATION/mfp/BanEncy.html
• Thomas, B., Stamler, L.L:, Lafreniere, K.D., Delahunt, T.D. (2002) Breast health educational interventions. Changes in beliefs and prac- tices of working women. AAOHN J; 50 (10): 460-7.
• Wood, R.Y. (1996) Breast-self examination proficiency in ol- der women: measuring the efficacy of video self instruction kits. Cancer Nurs; 19 (6): 429-436.
• Wood, R.Y., Duffy, M.E., Morris, S.J., Carnes, J.E. (2002) The effect of an educational intervention on promoting bre- ast self-examination in older African American and Caucasi- an women. Onc Nurs For; 29 (7): 1081-90.
• Zhu., K., Hunter, S., Bernard, L.J. (2002) Payne-wilks K. Roland, CL., Elam, L.C., Feng, Z, Levine, R., An interven- tion study on screening for breast cancer among single Af- rican-American women aged 65 and older. Prev Med; 34: 536-545.