Öz
Yerel basın yalnızca belli bir bölgede, özellikle büyük şehirlerin dışındaki yerleşim yerlerinde yayımlanan, ülke çapında satışı bulunmayan, yayımlandıkları yöreye ait haber ve konuların bulunduğu basın ortamı olarak tanımlanır. Sultan Abdülaziz’in 1864 yılında Vilayet Nizamnamesini kabul etmesi sonucunda neşredilmeye başlayan vilayet gazeteleri, yerel gazete ve dergilerin temellerini oluşturur. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra, yaygın basın organlarında olduğu gibi yerel gazete ve dergilerin sayısında da artış görülür. Kurtuluş Savaşı sırasında direnişin halka yayılmasına öncülük eden yerel basın organları, Cumhuriyet Dönemi’nde yenilikleri yöre halkına ulaştırma sorumluluğunu üstlenir.
Altın Işık, Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında Şevval 1343/Nisan 1925 ile Muharrem 1344/Ağustos 1925 tarihleri arasında, Siverek’te toplam yedi sayı olarak yayımlanan yerel bir dergidir. Adını Ziya Gökalp’in düşüncelerinden alan Altın Işık dergisi kendini başlık altında bulunan “İlmî, fennî, edebî, içtimaî Türk mecmuasıdır.” cümlesiyle tanımlar. On beş günde bir yayımlanmayı vadetse de yayım periyodunu istikrarlı bir şekilde sürdüremez. Bazı sayılar arasında yaklaşık bir aylık bir süre mevcuttur. Derginin yazar kadrosunda kuruculardan Mehmet Siret [Bayar] ve Acemzade Mahmut Fikret [Karakoyunlu]’nun dışında Gergerizade Mustafa Vasfi [Gerger], Mehmet Hilmi [Erenler] ile Hamid Zülfü [Tigrel] bulunur. Dergide yerel bir basın organı olması nedeniyle ülkenin tamamını ilgilendiren meseleler ile birlikte, Siverek ve çevresindeki problemleri dile getiren yazılar da bulunur. Ulusal ve yerel konularda yazılan düşünce yazılarının yanında şiir, metin şerhi, hatırat ve hikâye türünde edebî yazılara da yer verilmiştir. Altın Işık kısa ömürlü bir süreli yayın olmasına rağmen Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yerel dergilerinden biri olması, neşredildiği dönemde bölgenin sorunlarını yansıtması ve gerçekleştirilen inkılâpları taşrada yaşayan halka duyurması bakımından önemli bir yere sahiptir.
Bu çalışmada Altın Işık dergisinin mizanpaj özellikleri, tirajı, nüsha bedeli, abonelik şartları ile yazar kadrosunda bulunan isimlerin biyografik bilgilerine yer verilmiş ve derginin muhtevası “Edebî Yazılar”, “Sosyal ve Siyasi Konulu Yazılar”, “Siverek ve Çevresi Hakkındaki Yazılar”, “İlanlar, Diğer Yazılar ve Görsel İçerikler” alt başlıklarında incelenmiştir. Çalışmanın sonunda derginin ulaşılabilen sayılarının kronolojik dizini bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ARSLAN, Z. (t.y). Türk Parlamento Tarihi TBMM – XI. Dönem (1957-1960). Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
- BULUT, H. (1999). İrfan Gazetesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- ÇIKLA, S. (2009). “Tanzimat’tan Günümüze Gazete-Edebiyat İlişkisi”. Türkbilig, S. 18, 34-63.
- GEZGİN, S. (2007). Türkiye’de Yerel Basın. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
- GÖKALP, Z. (1996). Türkçülüğün Esasları. (Haz. Mehmet Kaplan), Ankara: MEB Yayınları.
- GÖZCÜ, A. ve ÇAKMAK, F. (2020). “Türk Basın Hayatında Demirkırat Gazetesi ve Fikret Karakoyunlu”. Atatürk Yolu Dergisi, S. 66, 153-181.
- MARDİN, Ş. (1994). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İstanbul: İletişim Yayınları.
- SAN, S. (1947). Dün ve Bugün Muş. Kayseri: Erciyes Matbaası.
- Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi 1925-1926. (1926). İstanbul: Matbaa-i Âmire.
- VARLIK, B. (1985). “Yerel Basının Öncüsü: Vilâyet Gazeteleri”. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, C. 1, 99-102, İstanbul: İletişim Yayınları.
- YOUNG, R. J. (2016). Postkolonyalizm Tarihsel Bir Giriş. (Çev. Burcu Toksabay Köprülü ve Sertaç Şen), İstanbul: Matbu Kitap.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |