BURHAN CAHİT MORKAYA’NIN COŞKUN GÖNÜL ROMANINDA MEKÂN OLARAK BÜYÜKADA

Yıl 2023, , 208 - 219, 30.04.2023

Ali Sait Yağar

https://doi.org/10.55666/folklor.1247057

Öz

İstanbul Adaları edebiyatçıların şehrin karmaşası ve gürültüsünden uzaklaşıp sakinlik buldukları bir mekân olması, bazı edebiyatçıların Adalar’a yerleşmesi veya yılın belli dönemlerini burada geçirmeleri yönleriyle ikamet veya ziyaret edilen bir yer olmuştur. Adalar, tabiatı, sosyal hayatı, aşk hikâyelerine zemin teşkil edecek bir dünya olması gibi yönleriyle edebî eserlere de konu olur. Eserlerinde Adalar’a sıkça yer vermelerinden ötürü edebiyat tarihinde “ada şairi” olarak anılan Mehmet Celal ve Tahsin Nahit gibi isimler de bulunmaktadır. Döneminin popüler yazarlarından biri olarak nitelenen Burhan Cahit Morkaya, eserlerinde İstanbul Adaları’ndan biri olan Büyükada’ya yer veren bir diğer yazardır. Yazarın ilk romanlarından biri olan Coşkun Gönül’de bir mekân olarak Büyükada’nın geniş yer kapladığı görülür. Romanda Birinci Dünya Savaşı yıllarında İstanbul’da yaşayan üç genç kızın hikâyesi konu edilir. Olay örgüsü Serap, Serap’ın çocukluk arkadaşı Asuman ve Serap’ın mektepten arkadaşı Vildan etrafında gelişir. Burhan Cahit, bu üç genç kızın başından geçen aşk hikâyelerini dönemin sosyal ve kültürel şartlarını da aksettirecek bir şekilde sunmaktadır. Romanda olaylar Kadıköy, Şişli, Beyoğlu gibi semtler başta olmak üzere İstanbul’da geçer. Vildan’ın Büyükada’da oturan zengin bir ailenin tek kızı olması münasebetiyle Büyükada, sokakları, caddeleri, otelleri ve mesire yerleriyle romanda büyük yer kaplar. Makalede Büyükada’nın hangi unsurlarıyla romanda yer aldığı incelenecek, bu mekânların kurgu içindeki işlevleri değerlendirilecektir. Söz konusu mekânların gerçeklikle ilgisi ise araştırmanın bir diğer boyutunu oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Burhan Cahit Morkaya, Coşkun Gönül, Roman, Mekân, Büyükada

Kaynakça

• AKTAŞ, Ş. (2022). Anlatma Esasına Bağlı Edebî Metinlerin Tahlili: Teori ve Uygulama. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• AYKUT, P. (1994). “Splendid Oteli”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C.7, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yay., 40.
• AYVERDİ, İ. (2005). Kubbealtı Lügati: Misalli Büyük Türkçe Sözlük, C.1, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• ERDENEN, O. (1962). İstanbul Adaları: Büyükada, Heybeli, Burgaz, Kınalı, Kaşık, İstanbul: Belediye Matbaası.
• GENİM, S. (1993). “Anadolu Kulübü”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C.1, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yay., 253-254.
• GÖKTÜRK, A. (2012). Ada: İngiliz Yazınında Ada Kavramı, 3.bs., İstanbul: YKY.
• KARACA, Ş. (2019). “Bilge Karasu’nun “Ada” Hikâyesinde Arayış”, Söylem Filoloji Dergisi, (S.4/2), 205-215.
• KILIÇ, E. (2004). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Edebi Ütopyalara Bir Bakış”, Kitap-lık, S.76, İstanbul, 73-88.
• KOÇ, M. (2010). Yeni Türk Edebiyatı’nda İstanbul Adaları, (yay. haz. Muhittin Salih Eren), İstanbul: Eren Yay.
• MORKAYA, B. C. (2022). Coşkun Gönül, (haz. Ali Sait Yağar), İstanbul: Kırmızı Kedi Yay.
• ÖCAL, O. (2006). “Burhan Cahit Morkaya’nın 1925-1928 Yılları Arasında Neşrettiği Yedi Romanı”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S.20, 165-183
• SARGENT, L.T. (2004). “Ütopya Gelenekleri: İzlekler ve Varyasyonlar”, Kitap-lık, (S.76), İstanbul, 91-100.
• SÖNMEZ, S. (2011). Adalar Yazarlar Şairler…Mitostan Edebiyata, İstanbul: Adalı Yay.
• TANER, H. (1984). “Tarihte Adalar” Adaların Türk Turizmindeki ve Edebiyatındaki Yeri ve Önemi, İstanbul: Burgazada Lions Kulübü Derneği Yay., 1-5.
• TAŞTAN, Z. (2023). “Sait Faik’in Öykülerinde Adalara ve Adalılara Dair”, Hece (Sait Faik Özel Sayı), (S.313), Ankara, 310-331.
• TEKİN, M. (2014). Roman Sanatı I: Romanın Unsurları, 12.bs., İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• TUĞLACI, P. (1995). Tarih Boyunca İstanbul Adaları, C.1, İstanbul: Say Yay.
• (2010). Belgelerde İstanbul Adaları, (ed. Cevat Ekici), İstanbul: Adalar Kültür Derneği Yay.
• İnternet Kaynakları:
• URL-1: Sönmez, S. (2021). “Bir Edebiyat Mahfeli Olarak Adalar, İstanbul Dergi, S.006, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (https://www.istdergi.com/tarih-belge/bir-edebiyat-mahfeli-olarak-adalar) (Erişim: 15.01.2023)
• URL-2: Durukan, Ş. (2017). “Burhan Cahit Morkaya”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. (https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/morkaya-burhan-cahit) (Erişim: 12.01.2023)