Mahtumkulu'nun Yaşnâme Türünde Yazılmış Şiirlerinde İnsanoğlunun Yaş Yılları

Yıl 2024, , 30 - 46, 07.06.2024

G. Selcan Sağlık Şahin

https://doi.org/10.55666/folklor.1468033

Öz

Büyük Türkmen şairi Mahtumkulu Firakî, insana dair şiirlerinde, bazen kendi yaş yıllarında nasıl gelişmeler gösterdiğini bazen de genel olarak insanların temelde çocukluk, gençlik, yaşlılık şeklinde sıralanabilecek olan çağlarında nasıl gelişmeler gösterdiğini dile getirmiştir. Mahtumkulu’nun âşık edebiyatında yaşnâme, yaş/ömür destanı, yaş türküsü, vücudnâme olarak anılan türde yazılmış bu şiirlerinden ilk defa Âmil Çelebioğlu’nun, 1985 yılında Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi yayınlarından çıkan Türklük Araştırmaları Dergisi’nde yayımlanan, “Türk Edebiyatında Yaşnâmeler” adlı makalesinde bahsedilir. Adı geçen makalede Çelebioğlu, Mahtumkulu’nun 4 yaşnâmesini paylaşır. Bunlar “Dördünde ya Beşinde” (Mânâ Bilmez Yaşında), “Mekâna Geldin” (Nihana Geldin), “Coşa Yetdin” ve “Düşen Günlerim”dir. Görüldüğü üzere Çelebioğlu’nun çalışmasında geçen şiirlerin adları ile bugün aynı şiirler için kullanılan adların bazıları farklılık göstermektedir. Mahtumkulu’nun burada yer alan şiirlerinin dışında da çeşitli yaşlara girdiğini bildiren (“Yetişti Yılım” gibi) şiirleri vardır. Ancak bunlar yaşnâme özellikleri sergilemediklerinden çalışmaya dahil edilmemişlerdir. Bu çalışmada Mahtumkulu’nun, Çelebioğlu’nun çalışması ile 4’ü ortak 2’si farklı (Sana Geldin, Kana Geldim) olmak üzere, toplam 6 yaşnâme şiiri ele alınıp incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mahtumkulu Firakî, Hoca Ahmet Yesevî, Türkmen Edebiyatı, âşık edebiyatı, yaşnâme

Kaynakça

• Kaynakça 1