Birinci Dünya Savaşı Dönemi Kırım Tatar Türküleri

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 15, 30.04.2020

Niyar Kurtbilal

Öz

1 Ağustos 1914 tarihinde Rusya İmparatorluğunun Birinci Dünya Savaşına girmesiyle İmparatorluk sınırları içinde yaşayan diğer Türk-Müslümanlarla birlikte pek çok Kırım Tatar genci de savaşa gönderilmiştir. Birinci Dünya Savaşı boyunca cephedeki Kırım Tatar askerlerinin çoğunluğu Kırım Süvari Alayı’nda görev yapmışlar ve çoğunlukla Avusturya-Macaristan ordularına karşı savaşmışlardır. Bu savaş esnasında Rusya Ordusunda savaşan Müslüman askerlerin yüz binlercesi ölmüş, yaralanmış veya esir düşmüştü. Birinci Dünya Savaşı döneminde yaşanan bu olaylar Kırım Tatar halk edebiyatı ürünlerine, özellikle türkülere konu olmuştur. Bu türküler ilk kez Aleksandr Samoyloviç, Ignác Kúnos, Robert Lach, Herbert Janski gibi bilginlerin eserlerinde yer almıştır. “Birinci Dünya Savaşı Dönemi Kırım Tatar Türküleri” başlıklı çalışmamızda bu bilginlerin eserlerinden ve daha sonraki dönemlerde yayınlanmış Kırım Tatar türkü kitaplarından faydalanarak Birinci Dünya Savaşı dönemi ile ilgili Kırım Tatar türküleri bir sözlü edebiyat vesikası olarak tarihi açıdan değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kırım Tatar Türküleri

Kaynakça

• DEVLET, N. (1999). Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi (1905-1917). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. KAKUK, Z. (1993). Kırım Tatar Şarkıları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. KIRIMLI, H. (2010). Kırım Tatarlarında Milli Kimlik ve Milli Hareketler (1905-1916). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. LACH, R. (1930). Gesänge russischer Kriegsgefangener. II. Band: Turktatarische Völker. 1. Abteilung: Krimtatarische Gesänge, Transkription und Übersetzung von Dr. Herbert Jansky. Hölder-Pichler-Tempsky A.-G. Wien und Leipzig. SAMOYLOVİÇ, A. (1915). “Pesni Krımskih Tatar Pro Vtoruyu Oteçestvennuyu Voynu”, İzbrannıye Trudı o Krıme kitabından. (2000). Simferopol’: Dolya, 81-93. VELİYEV, A. ve KAKURA, S. (2007). Qırımtatar Muacir Türküleri. Simferopol’: QCİ Qırımdevoquvpedneşir neşriyatı.