KEÇEDE KÖKBOYA KULLANIMI

Yıl 2020, PROF. DR. H. FERİHA AKPINARLI ARMAĞAN SAYISI, 33 - 52, 25.12.2020

Mustafa Genç

Öz

Bir toplumun üretim ve tüketim biçimi, o toplumun geleneksel sanat ve zanaatlarını dolayısıyla kültürel mirasını oluştururlar. Geleneksel üretimler iki nedenle yapılırlar. Bunlardan ilki gündelik kullanım için ikincisi de kültürel bir devamlılık içindir. Türk kültüründe önemli bir tutan ve kadim uygarlığımızın yapıtaşlarından olan bu örnekler, Türk boylarının doğal yaşam biçimi, sosyal ve ekonomik değerleri ile keçelerde anlam bulmuştur. Bu üretim biçimini ise yaşam tarzı ve geçim kaynakları belirler. Küçükbaş hayvancılıkla uğraşan Yörük gruplarının en önemli uğraşlarından biri de keçe üretimidir. İlk örneklerinde tek renk keçeler ve farklı renkteki yünden yapılan keçeler görülür. Bitkilerin boyarmadde kaynağı olarak kullanılmasıyla renkli keçelerin üretimi başlamıştır.
Dokumalardan önce kullanılan keçeler, konar-göçer grupların çadırı, yaygısı, kıyafeti ve örtüsü olmuştur. Hafif, fonksiyonel ve mevsimsel kullanıma uygun olmasından dolayı tercih edilmiştir. Günümüzde keçe yapımına yeniden önem verilmiş ve birçok kurslar açılmıştır. Daha çok dekoratif amaçla yapılan keçelerin malzemeleri de tamamen değişmiştir. İthal yün ve kimyasal boyalar kullanılmaktadır.
Makalede nicel ve nitel araştırma teknikleri birlikte kullanılmıştır. 2018’de Macaristan Budapeşte’de yapılan doğal boya atölye çalışmaları sırasında doğal boyalarla boyanan liflerle Macar keçe sanatçısı Istvan Vidak’ın yaptığı keçe örnekleri ve keçe elyafının doğal boyalarla boyama süreçleri anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kökboya, Geleneksel, Keçe

Kaynakça

• Deveoğlu, Ozan, Karadağ, Recep (2011). Genel Bir Bakış: Doğal Boyarmaddeler, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, 23(1), 21‐32.