SSCB DÖNEMİ KÜLTÜR POLİTİKALARINA GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 105 - 114, 30.04.2023

Sonnur Aktay , Zulfikar Bayraktar

https://doi.org/10.55666/folklor.1194932

Öz

Sovyetler Birliği, içinde farklı inanç, dil ve kültürden halkların bir arada yaşadığı ve bu halkların yıllar içinde birbirini benimseyip, kabullendiği ya da kabullenmeye mecbur bırakıldığı bir coğrafyadır. Yüzlerce yıllık Çarlık Rusya İmparatorluğu’nun yıkılarak yerine Sovyetler Birliği’nin inşa edilmesi dil, din, eğitim, sanat gibi birçok alanda farklılık yaratmıştır. Çarlık Rusya’nın uyguladığı sömürge faaliyetleri, SSCB ile “halkların kardeşliği, eşitlik, özgürlük, demokrasi, komünizm, sosyalizm” sloganları başlığı altında, farklı yöntemlerle uygulanmaya devam edegelmiştir. SSCB dönemi kültür ve dil politikaları, alfabe değişikliği, eğitim, din, sinema, tiyatro, kültür ve sanat alanında yapılan faaliyetler bu çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada Ekim Devrimi’yle birlikte kurulan Sovyetler Birliği’nin iki ana karakteri olan Vladimir Lenin (1870-1924) ve Josef Stalin’in (1878-1953) geliştirdiği kültür politikalarına, uygulanan yaptırımlara, dil, eğitim, sinema ve tiyatro alanında gerçekleştirilen faaliyetlere değinilmiştir. Sovyetler Birliği’nde uygulanan kültür politikalarının çok yönlü bir konu olması ve içinde farklı birçok kavramı barındırması sebebiyle bu çalışma sözü edilen alt başlıklarla sınırlandırılmış ve genel hatlarıyla değerlendirilmiştir. Çalışmada ayrıca kültür politikasının tanımına, Rusya’da kültür politikası alanında yapılan çalışmalara, geliştirilen kuramlar ve kuramcılara yer verilmiştir. Makalede bunun yanında, yeni hükümetle birlikte toplumun yeniden yapılandırılma sürecinde etkili olan fikirler, Sovyetler Birliği’ne bağımlı olma maksadıyla yerel kültürlerin etkisini azaltmaya yönelik yaptırımlar ve halkın kültürel dokusunu tahrip edecek türdeki asimilasyon faaliyetleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sovyetler Birliği, kültür politikası, V. Lenin, J. Stalin.

Kaynakça

• Kaynakça: 1. Abdihakimoviç, A. B. (2016). Ekonomiçeskaya politika rossiyskoy imperii v turkestanskom general-gubernatorstve (vtoraya polovina XIX-naçalo XX vv.). Dissertatsiya na soiskaniye uçenoy stepeni kandidata istoriçeskih nauk. Sankt-Peterburg.
• 2. Aktay, Ş., Aktay, S. (2021). Rus Adbilimi. Ankara: Dorlion Yayınevi.
• 3. Aliyeva, G. (2005). SSCB Döneminde Azerbaycan’da Dil Planlaması. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı. Doktora Tezi. Ankara.
• 4. Brigadina, O. V., (2009). “Kulturnaya Revolyutsiya v Sovetskoy Rossii: Tseli, Metodı, Rezultatı”. Pradı gistarıçnaga fakulteta BGU: Navuk. Zb. Vıp. 4. s. 87-95.
• 5. Brigadina, O. V., (2002). İstoriya kulturı Rossii noveyşego vremeni. 1917-2000 gg. Minsk: BGU.
• 6. Genova, N. M. (2011). Osnovı kulturnoy politiki. Uçebno-metodiçeskoye posobiye. Omsk: FKİİ OMGU.
• 7. Glagolyev, N. A. (1939). “Vospitaniye novogo çeloveka – osnovnaya naşa zadaça”. Literatura v şkole. № 3. s. 1-6.
• 8. Ilıca, S. (2016). “Puşkin ve Dekabristler”. Avrasya İncelemeleri Dergisi - Journal of Eurasian Studies (AVİD), IV/2 (2015), 204-223.
• 9. Kalinin, M. İ. (1938). “Reç tovarişça M. İ. Kalinina na soveşçanii uçiteley-otliçnikov gorodskih i selskih şkol, sozdannom redaktsiyey “Uçitelskoy gazetı” 28 dekabrya 1938 g.” Literatura v şkole. № 1. s. 1-12.
• 10. Kastelskaya, Z. D. (1980). İz istorii Turkestanskogo kraya (1865-1917). Moskva: Nauka.
• 11. Kaşoğlu, A. (2004). 18. Yüzyıl Rus Aydınlanmacısı Radişçev. Ankara: Ürün yayınları.
• 12. Lenin, V. İ. (1944). O natsionalnoy gordosti velikorossov. OGİZ: Gospolidizdat. s. 1-8.
• 13. Mırzahmetulı, M. (2020). Kazakları Ruslaştırma Siyasetinin Bilinmeyen Yönleri. (Çev. S. Aktay). Ankara: Bengü Yayınları.
• 14. Özer, Z. B. (2017). “Sovyet Dönemi Alfabe Politikaları: Kazakistan Örneği”. Tamırı terets elipbi: jalpı turkilik biregeyliktin mızgımas negizi. Almatı. s. 297-306.
• 15. Paharevski, L. İ. (1939). “O tematike soçineniy v VIII-X klassah”. Literatura v şkole. № 6. s. 63-64.
• 16. Rusina, Yu. A. (2019). İstoriya sovetskogo kino. Uçebnoye posobiye. Yekaterinburg: İzdatelstvo Uralskogo universiteta.
• 17. Solovyev, O. (2008). Otrajeniye kommunistiçeskoy ideologiiy russkoy toponimike sovetskogo vremeni. Gent: Master in de Oost-Europese talen en culturen.
• 18. Sutormin, A. G. (1981). Yermak Timofeyeviç. İrkutsk: Vostoçno-Sibirskoye knijnoye izdatelstvo.
• 19. Tuhvatuliana, K. A. (2009). “Kulturnaya politika v sfere teatralnogo iskusstva v 1917-1932 gg.” Kultura. Sotsium i vlast. No:4 (24). s. 94-97.
• 20. Uçar, S. (2013). Vsevolod Meyerhold’un Tiyatro Sanatına Getirdiği Yenilikler. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Slav Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Rus Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• 21. Zolotnitskiy, D. İ. (1976). Zori teatralnogo Oktyabrya. L.: İskusstvo.
• 22. http://moscow.org/calendar/calendar_413.htm Erişim tarihi: 08.03.2022