FOLKLOR VE KÜLTÜREL GÜVENLİK (II): TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI 2040 VİZYON BELGESİ’NİN SUNDUĞU İMKÂNLAR

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 1260 - 1275, 27.12.2024

Cevdet Avcı

https://doi.org/10.55666/folklor.1553027

Öz

Batı merkezli olarak dünyada 19. yüzyılda üretim-tüketim araçlarındaki hızlı ve yaygın değişim, küreselleşmenin alt yapısını oluşturmuştur. Buna bağlı olarak ulaşım ve iletişim teknolojilerinin de gelişmesiyle dünyada insan nüfusu hareketlilikleri, mal ve hizmetler ile kültürel ürün ve içeriklerin dolaşımı artmıştır. Bu değişimin hızı 20. yüzyılda da devam etmiştir. Bu yüzyılda yaşanan Dünya Savaşları ve sonrasındaki soğuk savaş sürecinde ortaya çıkan iki kutuplu dünya düzeni bütün bilgi sistemlerinin askerî, siyasi, ekonomik ve kültürel değişkenlere bağlı olarak sürekli güncellenmesini zorunlu kılmıştır. Bu sürecin ortaya çıkardığı insani, toplumsal ve kültürel problemler; değişimler ve dönüşümler sosyal ve beşeri bilimlerin temel gündemlerini teşkil etmiştir. Bu gündemlerden birisi olan güvenlik ve onun alt dallarından olan kültürel güvenlik kavramı, farklı sosyal bilim alanları tarafından kendi cephelerinde ele alınmaktadır. Kültürel güvenlik, halk bilimi çalışmalarıyla içerik itibariyle yakından ilişkilidir. Dünyada soğuk savaşın bitmesi sürecinden çok yönlü etkilenen en önemli coğrafyalardan birisi Türk dünyası olmuştur.
Bu bildirinin konusunu yukarıda ortaya konulan kavramlar ve yaklaşımlar çerçevesinde Türk Devletler Teşkilatının ilan etmiş olduğu 2040 Vizyon Belgesi’nin kültürel güvenlik kapsamında sunduğu imkânlar ve konuyla ilgili öneriler teşkil etmektedir. Bildiride halk bilimi disiplininin bakış açısıyla Vizyon Belgesi’nde belirlenmiş olan kültürel başlıkların Türk dünyasının kültürel güvenliği ve bunun evrensel kültüre katkılarını değerlendirmek amaçlanmıştır. Bildiride doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Geniş bir çerçeveye sahip olan Türk dünyası ve kültürel güvenlik meselesi, bildiride 2040 Vizyon Belgesi ile sınırlandırılarak ele alınmıştır. Buna göre 2040 Vizyon Belgesi’nde geçen ulusal kültür, eğitim ve gençlik politikaları, üye devletlerarasında alfabe ve terminoloji birliği, turizm, akademi ortaklıkları başta olmak üzere dijital ortamlar ve TV, haber ajansları ve medya kuruluşları arasında kurumsallaşmış birliktelikler Türk kültürünün müşterek temel metinlerinden başlamak üzere ortak geçmiş ve kültürel belleğin yeni kuşaklara aktarmak ve sosyal bağları güçlendirmek açısından kültürel güvenliğe sağlayacağı katkılar ortaya konulacaktır. Ortak geçmişten ortak geleceğe gidiş yolunda kendi kültürel birikim ve tecrübelerini Türk dünyasının geleceği adına kullanmanın yanı sıra insanllığın da faydalanacağı biçimde çağın ihtiyaçlarına göre yeniden üretmek dünyanın kültürel, insani, ekonomik ve ekoloik güvenliğine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel güvenlik, folklor, Türk dünyası, kültürel bellek, kültürel miras

Kaynakça

• ABALI, İ. (2018). “Türk Kültürünün Genetik Kodları ve Canış-Bayış Destanı”. The Journal of Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 81, 329-343.
• ARSLAN, S. (2016). “Türk Dünyasının Birlikteliğinde Kültürün Rolü”. Turkish Studies, 11/2, 149-216.
• ASSMANN, J. (2003). Kültürel Bellek. (Çev.: Ay¬şe Tekin), İstanbul: Ayrıntı.
• BUZAN, B., Waever, O., De Wilde J. (1998). Security: A New Framework for Analysis. Boulder, Londra: Lynne Rienner Publishers.
• BARTHOLD, V. V. (2013). Orta-Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler. (Çev.: Râgıp Hulusi Özdem), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• BAYAT, F. (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• BAYKARA, T. (2009). Türk Kültür Tarihine Bakışlar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• BAYSAL, B. ve Lüleci Ç. (2015). “Kopenhag Okulu ve Güvenlikleştirme Teorisi”. Güvenlik Stratejileri, 11(22), 61-96.
• BÉLANGER, L. (1999). “Redefining Cultural Diplomacy: Cultural Security and Foreign Policy in Canada”. Political Psychology, 20(4), 677-699.
• BEŞİRLİ, H. (2016). “Türk Dünyasının Kültürel Etkileşiminde Sosyal Hareketliliğin Önemi”. Akademik Bakış Dergisi, 56, 53-60.
• BURAN, A. (2007). Kurşunlanan Türkoloji. Elazığ: Manas Yayıncılık.
• CAFEROĞLU, A. (1983). Türk Kavimleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• CHAMBERS, I. (2005). Göç, Kültür, Kimlik. (Çev.: İsmail Türkmen ve Mehmet Beşikçi), İstanbul: Ayrıntı.
• CONNERTON, P. (1999). Toplumlar Nasıl Anımsar. (Çev.: Alaaddin Şenel), İstanbul: Ayrıntı.
• ÇOBANOĞLU, Ö. (2010). “Kültürel Güvenlik ve Kültürel Diplomasi Kavramsallaştırmaları Bağlamında Dil ve Ekonomi İlişkisi Üzerine Tespitler”, 9. Türk Dünyası Ekonomi, Bilişim ve Kültür Forumu Bildiriler Kitabı. 51-56, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• ÇOBANOĞLU, Ö. (2023). “Cumhuriyetimizin Yüzüncü Yılında Türk Halk Bilimi Çalışmalarının Genel Bir Değerlendirmesi”. Türk Dili, 72(862), 41-77.
• ERSOY R. (2018). “Avrupa Türklüğü Bağlamında “Türk Dünyası” Kavramını Yeniden Düşünmek.” Gazi Türkiyat, Güz, 23, 9-18.
• ERSOY R. (2007). “Ortak Gelecek Oluşturma Bağlamında Türk Dünyası Folklorunu Uygulamalı Çalışmak Üzerine Bazı Görüş ve Düşünceler”, Ortak Türk Geçmişi’nden Ortak Türk Geleceği’ne 5. Uluslararası Folklor Kongresi (17-19 Ekim 2007), Bakü-Azerbaycan.
• GOLDEN, P.B. (2013). Türk Halkları Tarihine Giriş. (Çev.: O. Karatay). İstanbul: Ötüken.
• GÖKALP, Z. (1987). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Toker Yayınları.
• GÖKDAĞ, .B.A. (2014). “2023’e Doğru Türkiye-Türk Dünyası Bütünleşmesi”. Yeni Türkiye, 56 (10), 1009-1034.
• GÜNAY, Ü. ve Güngör, H. (1998). Türk Din Tarihi. Kayseri: Laçin Yayınları.
• GÜNGÖR, H. (1998). Türk Bodun Bilimi Araştırmaları. Kayseri: Kıvılcım Yayınları. HORATA, O. (2017). “Türk Dünyası’nın Kültürel Ufukları: Tarihsel Bağlam İçinde Genel Bir Değerlendirme”. bilig ,82, 117-131.
• İSİNA, A. (2014). Türk Diasporası ve Türk Dünyası Vizyon 2023. İstanbul: TASAM Yayınları.
• JOHANSON L. (2001). “Türk Dünyasın’nın Sınırları: Türk Topluluklarının Gelişmesinde Bağlayıcı ve Ayırıcı Unsurlar”, (Çev.: Nurettin Demir). Türkbilig, 2, 168-177.
• KAFESOĞLU, İ. (2014). Umumi Türk Tarihi Hakkında Tespitler. İstanbul: Ötüken.
• KAFESOĞLU, İ. (2005). Türk Millî Kültürü. İstanbul: Ötüken.
• KÖSEOĞLU, N. (1996). Türk Kimliği ve Türk Dünyası. İstanbul: Ötüken.
• OĞUZ, M. Ö. (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• ÖGEL, B. (1984). İslamiyetten Önceki Türk Kültür Tarihi. Ankara: TTK.
• ÖNCÜL, K. (2017) “Türkiye’nin Türk Dünyası Kültür Politikasında Problemler ve Çözüm Yolları”, Türk Dünyası Stratejik Araştırmalar Kongresi. (Ed.: Eray Musayev), 479-482, Antalya.
• ÖNER, M. (2014). “Türk Dünyası ve Türkoloji, “Selefler ve Helefler” I”, Beynelhalg Simpozuimunun Materialları, 17-20, Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası Bakı.
• ÖZAKPINAR, Y. (1997). Kültür ve Medeniyet Anlayışları ve Bir Medeniyet Teorisi. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• ÖZDEMİR, N. (2019). “Kuşaklararasılık ve Kültürel Değişme”. Çocuk ve Medeniyet. C.4, S. 7, 125-149.
• ÖZTÜRKMEN, A. (2006). Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik. İstanbul: İletişim.
• ROUX, J. P. (2007). Türklerin Tarihi, Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl. İstanbul: Kabalcı Yay.
• SOLMAZ, E. (2021). “Kültürel Aktarım Bağlamında Yunus Emre ve Şiirleri” Gelecek Vizyonlar Dergisi, 5(3), 1-16. doi: 10.29345/futvis.177
• TALDYBAYEVA, D. (2019). “Türk Konseyi Bünyesindeki Ulaşım Stratejilerinin Türk Dünyasına Katkısı”, II. Uluslararası Türk Dünyası Strateji Araştırmaları Kongresi, Antalya.
• TEMUR, N. (2011). Folklor ve İdeoloji Sovyetler Bir¬liği Döneminde Kırgızistan’da Folklor Politikaları ve Çalışmaları 1917-1958. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• TURHAN, M. (1997). Kültür Değişmeleri. İstanbul: MÜİFV. Yayınları.
• TÜRKDOĞAN, O. (2004). Türk Tarihinin Sosyolojisi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları.
• TÜRKER, Ö. (2021) “Çağdaş Türk Dünyası (Tarih-Coğrafya-Oluşum)”. 20. Yüzyılda Türkiye-Türk Dünyası İlişkileri, (Ed.: Yıldırım, C. vd.) Ankara: Pegem Akademi.
• VURUCU, İ. (2010). Türk Kimliğinin Yeni Boyutları. Konya: Serhat Kitabevi.
• WAEVER, O. (1995). “Securitization and Desecuritization”, On Security. (edited by Ronnie D. Lipschutz), 46-86, New York: Columbia University Press.
• WAEVER, O. (2008). “Toplumsal Güvenliğin Değişen Gündemi”. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5(18), 151-178.
• YILDIRIM, D. (1998). Türk Bitiği. Ankara: Akçağ.
• YILDIRIM, D. (2000). “Türk Sözel Kültüründe Süreklilik <Osmanlı Hanedanlığı Dönemi’nden Cumhuriyete>”. Türkbilig, 1, 32-45.
• YURDADOĞ V., Çiftçi H. ve Albayrak M. (2019). “Türk (Turan) Birliği Yolunda Enerji Politikaları”, II. Uluslararası Türk Dünyası Strateji Araştırmaları Kongresi, Antalya.