ÇAĞDAŞ AZERBAYCAN ÇOCUK EDEBİYATI YAZARI EYVAZ ZEYNALOV’UN ‟BAYRAM PAYI” ADLI HİKÂYESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 44 - 63, 24.03.2025

Yaşar Sözen , Soner Sağlam

https://doi.org/10.55666/folklor.1543055

Öz

Eyvaz Zeynalov, Bağımsızlık Dönemi Azerbaycan edebiyatının önde gelen çağdaş isimlerinden biridir. Zeynalov, Azerbaycan edebiyatında yetişkinlerin yanı sıra çocuklar için de eser veren önemli bir yazardır. Azerbaycan çocuk edebiyatında özellikle çocuklara yönelik kaleme aldığı hikâye ve masal türündeki eserleriyle tanınır. Yazar, çocuklara özgü kaleme aldığı hikâye ve masal metinlerinde millî, ahlaki, dinî, toplumsal ve evrensel değerleri başarıyla işler ve çocuk okura aktarır. Bu bağlamda Eyvaz Zeynalov’un temsil ettiği çocuk edebiyatı, misyonu ve işlevi olan bir edebiyattır. Çocuk edebiyatının misyonunu ve işlevini ortaya koyan temel bileşenlerden biri de çocuğa görelik ilkesidir. Çalışmaya konu olan ve yazarın çocuklara yönelik kaleme aldığı Bayram Payı adlı hikâye metni, çocuğa görelik ilkesinin iç yapı unsurları (konu, kahramanlar, dil ve anlatım, ileti) bakımından ele alınmış ve incelenmiştir. Hikâye metni üzerinde, çocuk hikâye ve masal incelemelerinde de kullanılan metin merkezli yapısal yöntem çerçevesinde inceleme yapılmıştır. Bu yöntem eşliğinde metni oluşturan iç yapı unsurlarının özellikleri ayrıntılı olarak ortaya konulmuştur. Çalışmanın kavramsal çerçevesinin daha iyi anlaşılması için Bayram Payı adlı hikâye metni hem orijinal şekliyle yani Azerbaycan Türkçesiyle hem de Türkiye Türkçesine aktarılmış şekliyle incelemenin sonunda verilmiştir. İnceleme neticesinde hikâye metninin Azerbaycan çocuk edebiyatının önemli sanatsal ve edebî verimleri arasında yer aldığı görülmüştür. Bunun yanında çalışmaya konu olan hikâyenin sahip olduğu tüm özellikleriyle çocuğa uygun edebî bir ürün olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın yapılmasındaki temel amaç, çok yönlü bir sanatsal kişiliğe sahip olan Eyvaz Zeynalov’u ve çocuk edebiyatı alanındaki eserlerini tanıtmaktır. Bu bağlamda çalışmada yazarın hayatı, edebî şahsiyeti ve eserleri hakkında ayrıntılı olarak bilgi verilmiştir. Özellikle çocuk edebiyatı alanında meydana getirdiği eserleri üzerinde önemle durulmuştur. İncelemiş olduğumuz hikâye metninin tahlili sonucunda yazarın çocuk eserlerinin sanatsal, edebî ve bilimsel yönden incelemeye değer olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Eyvaz Zeynalov, Bayram Payı, hikâye, çocuğa görelik ilkesi, iç yapı unsurları.

Teşekkür

Yaptığınız hizmetler ve ilginizden dolayı teşekkür ederiz.

Kaynakça

• ALTAYLI, S. (2005). Azerbaycan Türkçesi Deyimler Sözlüğü. Ankara: Prestij Matbaası.
• ÇER. E. (2016). Çocuk Edebiyatı (0-6 Yaş Çocuk Kitaplarında Çocuk Gerçekliği ve Çocuğa Görelik). Ankara: Eğiten Kitap.
• DİLİDÜZGÜN. S. (2004). Çağdaş Çocuk Yazını (Yazın Eğitimine Atılan İlk Adım). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• KOMİSYON. (2010). Seçme Hikâyeler (Edebî Azadlık Müsabakası). Bakü: RFE/RL İNC Neşriyatı.
• SAĞLAM. S. (2020). Türkmenistan Çocuk Edebiyatı (Dönemler-Temsilcileri-Türler). Ankara: Bengü Yayınları.
• SEVER. S. (2019). Çocuk ve Edebiyat, İzmir: Tudem.
• SEVİM, P. (2018). Mircevat Ahıskalı ve Eyvaz Zeynelov’un Hikâyelerinde Göç ve Sürgün. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SÖZEN. Y. (2022). ‟Melike Günyüz’ün ‟Nasrettin Hoca ve Cimri Komşusu” Adlı Hikâyesinin Çocuk Edebiyatını Yapılandıran Temel Ögeler Bağlamında İncelenmesi”. Folklor Akademi Dergisi, C. 5, S. 3, 778-793.
• ŞİRİN. M. R. (2000). 99 Soruda Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• ZEYNALOV, E. (2011). Kara(b)ağlayan Hikâyeler. Ankara: Bengü Yayınları.
• ZEYNALOV, E. (2016). ‟Hâl Tercümesi”. Köroğlu Aylık Dil, Kültür ve Edebiyat Dergisi Azerbaycanlı Yazar Eyvaz Zeynalov Özel Sayısı, C. 2, S. 11, 5-6.
• ZEYNALOV, E. (2017). ‟Hâl Tercümesi”. Temrin İki Aylık Düşünce ve Edebiyat Dergisi Eyvaz Zeynalov Özel Sayısı, S. 81, 3-5.
• ZEYNALOV, E. (2018). Bahalı Şokolad Kutusu (Uşak Hikâyeleri ve Nağıllar). Bakü: Han Neşriyatı.
• YURTTAŞ. H. (1997). ‟Çocuk ve Kitap”, Ana Dili Eğitimi ve Çocuk Kitapları Sempozyumu. (Ed.: Didem Güneri Öztaşbaşı), 56-64, Ankara Ankara Üniversitesi Tömer Dil Eğitim Merkezi.