ORTA ANADOLU TÜRKÜLERİNDE KADIN GÜZELLİĞİNİN TEMATİK ANALİZİ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 141 - 157, 24.03.2025

Büşra Baysal

https://doi.org/10.55666/folklor.1620478

Öz

Güzellik kavramı tarih boyunca pek çok bilim dalının ilgisini çekmiş bu sebeple farklı bakış açılarıyla ele alınmıştır. Türk kültüründe güzellik kavramı fiziki durumu tanımlayan kaş, göz, boy gibi unsurlarla veya ahlak, huy, erdem, zarafet gibi manevi değerler üzerinden değerlendirilmiştir. Türk kültüründe kendisine has ezgiyle söylenen halk şiiri olan türküler, oluşturulduğu toplumun duygu, düşünce, değer gibi pek çok özelliğini yansıtır. Bu anlamda türkülerde toplumun değer yargılarının ipuçlarını bulmak mümkündür. Türkülerde insan yaşamına dair sevgi, aşk, hüzün, özlem, sevinç, öfke gibi pek çok konu şahıslar üzerinden işlenebilir. Kadın, türkülerde konu olarak sıkça yer alır. O türkülerde bazen aşk temasının öznesi ve eş, sevgili, karşılık alınamamış bir aşkın temsili; bazen anne, kardeş, evlat gibi bir alanda kan bağıyla bağlı olunandır.
Güzellik temasına ait düşünceler de türküler üzerinden değerlendirilebilmektedir. Türkülerde ele alınan güzellik unsuru yahut güzelliğe dair tutum münferit bir beğeni olarak değerlendirilmekten ziyade halkın görüşünü yansıtması açısından önem arz eder. Türkülerde güzellik tasvir edilirken coğrafi bölgenin yapısından, doğa ve doğaya dair gerçekleşen olaylardan, belli bir konuda güzelliğiyle bilinen hayvanlar gibi pek çok benzetim unsurundan yararlanılmıştır. Türkülerde ele alınan güzellik görünen bir estetikten ibaret değildir. Türk kültürü güzelliği görünen ve görünmeyen, manevi alandaki tüm değerleri dikkate alarak tanımlamıştır.
Bu çalışmada kadınlar için söylenmiş türkülerde güzelliğe dair sözler incelenmiştir. Bu amaçla “güzel” kelimesi Türküpedia Türkü Ansiklopedisi’nde aratılmış olup toplam 1771 kayıta ulaşılmıştır. Bu çalışmadaki örnekler Orta Anadolu yöresiyle sınırlandırılmıştır. Makalede sınırı belirlenmiş alanda yer alan türkülerde kadın güzelliğine dair yaklaşımlar boy, kaş, göz, huy, soy, süslenme ve denklik başlıkları altında ele alınmıştır. Bu çalışmanın amacı, Orta Anadolu yöresine ait türkülerde kadına dair güzellik tanımlarını incelemektir. Çalışmada, kadınla ilgili güzellik algısının Orta Anadolu türküleri içinde nasıl şekillendiği incelenmiştir. Ayrıca, kadınların beden ve manevi alandaki güzelliklerine yönelik kullanılan ifadeler, kültürel açıdan araştırılmıştır. Sonuç olarak bu çalışmada Orta Anadolu bölgesinin kadın güzelliğine dair yaklaşımı ortaya konmuş ve güzelliğin sadece fiziki görünümün ötesinde huy, ahlak, soy gibi kavramlarla da değişebildiği ya da desteklenebildiği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

türkü, güzellik, boy-soy-huy, kaş-göz, denklik

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Referans11
• Referans22