Kıbrıs Türk Halk Bilgisi Ürünleri Hakkında Türkiye’de Yapılmış Lisansüstü Tez Çalışmalarının Analizi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 88 - 99, 24.03.2025

Orkun Özaşık

https://doi.org/10.55666/folklor.1622477

Öz

Belli bir konu üzerine hazırlanan lisansüstü tez çalışmalarının niceliği; o
konuya ne oranda önem verildiği, konunun çalışılma ihtiyacı, konuya olan
yönelim ve yine o konunun hangi yönlerden incelenip incelenmediği hususlarında
araştırmacılara ipucu vermektedir. Kıbrıs Türk halk bilgisi ürünleri, hakkında
yapılan çalışmalar bakımından değerlendirildiğinde, dolaylı da olsa Kıbrıs
Türklerinin halk bilgisi ürünleri üzerine ilk Türkçe ve Latin harfli çalışma, İsmet
Konur’un Kıbrıs Türkleri adlı kitabıdır. 1938’de basılan bu kitabı, Fikret
Alasya’nın Kıbrıs Tarihi ve Belli Başlı Antikiteler (1939) çalışması ve Ilgaz
Hasene’nin Kıbrıs Notları (1949) adlı kitabı takip eder. Özellikle 1950’li yıllar
itibarıyla Türkiye’de eğitim almaya başlayan Kıbrıslı Türk öğrenciler ve Kıbrıs
meselesinin Türkiye kamuoyundaki etkisi nedenleriyle Kıbrıs Türkleri üzerine
yapılan çalışmalarda belli oranda artışın ortaya çıktığı gözlemlenmektedir. Lisans,
yüksek lisans ve doktora tezleri, Kıbrıs Türkleri ve kültürü üzerine Türkiye’de
yapılmış çalışmaların önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bu makale, Türkiye’de
yapılmış lisansüstü tezlerden Kıbrıs Türk halk bilgisiyle doğrudan ilgili olanlar ile
farklı alanlarda yapılmış ve kısmen de olsa halk bilgisiyle ilgili olan tez
çalışmalarını konu edinmektedir. Çalışmaya konu olan tezler, türlerine (doktora
ve yüksek lisans), yapıldıkları üniversiteler ve anabilim dallarına göre grafiklere
dökülerek analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, Kıbrıs halk bilgisi ürünleri
hakkındaki çalışmaların belli üniversiteler ve anabilim dallarında yoğunlaştığı
tespit edilmiştir. Bununla beraber tezlerin yapıldığı anabilim dalı çeşitliliği dikkat
çekmektedir, çalışmamızda bu durumun nedenleri tartışılmıştır. Tezlerin yıllara
göre dağılımı gösterilerek Kıbrıs halk bilgisi hakkındaki çalışmaların sürekliliği
konusu üzerinde durulmuştur. Bunlara ek olarak söz konusu lisansüstü çalışmalar,
ele aldıkları konu ve tez yazarının konuyu tercih sebebi gibi yönlerden de
değerlendirilmiştir. Çalışmanın konusunu oluşturan tezler arasında bazı ortaklıklar
tespit edilmiş ve buna bağlı olarak Kıbrıs Türk halk bilgisi ürünleri üzerine
yapılmış çalışmaların artarak devam etmesi için birtakım öneriler sunulmuştur.
Makalemizin kapsamı dışında bırakılan Türkiye’de yapılmış lisans tezlerine ek
olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Güney Kıbrıs Rum Kesimi ve dünyadaki
diğer Türkoloji merkezlerinde Kıbrıs Türk halk bilgisi hakkında yapılmış
çalışmaların bibliyografyalarının ortaya konması gerekliliği üzerinde durulmuş ve
bu konuda birtakım önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs Türkleri, halk bilimi, halk bilgisi, lisansüstü tez çalışmaları.

Kaynakça

• ACAR, F. (1994). “Sosyal Bilimlerin Gelişiminde İstatistik Yöntembiliminin Rolü”. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: XV, S. 1, ss. 235-243.
• AKÇAM, Z. (2007). Kıbrıs Türk Halkbilimi Bibliyografyası (1928-2002). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• ASLANER, S. Gül (2017). KKTC Üniversiteleri Tez Bibliyografisi (GAÜ, DAÜ, LAÜ, YDÜ) Tezsiz Yüksek Lisans, Yüksek Lisans, Doktora Tezleri. (Editör: Zeki Akçam). İstanbul: Hiperyayın, Baskı: 1.
• BORATAV, P. N. (1982). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi, baskı:4.
• ÇOBANOĞLU, Ö. (2018). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• DUMAN, M. (2013). “Türkiye’de 2000-2012 Yılları Arasında Halk Bilimi Alanında Hazırlanan Doktora Tezleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Millî Folklor, S. 99, ss. 159-174.
• ERGİN, M. (1959). “Türkoloji Bölümü Çalışmaları I”. Journal of Turkish Language and Literature, S. 9, ss. 119-149.
• ERGİN, M. (1960). “Türkoloji Bölümü Çalışmaları II – Tez Çalışmaları”. Journal of Turkish Language and Literature, S. 10, ss. 133-160.
• KARA, A. (2014). Yunan Yükseköğretim Kurumlarında Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi̇, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• KARADAĞ, M. (2007). Kıbrıs Türk Halk Kültürü ve Halk Edebiyatı Kaynakçası. Lefkoşa: Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Yayınları.
• TAVKUL, U. vd. (2000). Kıbrıs Türkleri Bibliyografyası. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı Yayınları. Cilt I.
• TAN, N. (1985). Folklor (Halkbilimi) -Genel Bilgiler-. İstanbul: Halk Kültürü Yayınları.