OSMANLI ARŞİV BELGELERİNDE KAYIT ALTINA ALINAN TOPLUMSAL MERÂSİMLER VE BU MERÂSİMLERDE İCRA EDİLEN DİNÎ MÛSİKÎ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 784 - 812, 25.09.2025

Mesut Engin

https://doi.org/10.55666/folklor.1625342

Öz

Türk-İslam kültür geleneğinin önemli bir temsilcisi ve bu geleneğin devamlılığını sağlayan önemli bir devlet olan Osmanlı Devleti, üç kıtaya hükmetmiştir. Ancak Osmanlının bu hükümranlığı sanıldığı gibi sadece silah gücüyle olmamış onlar bunun yanında bilime ve kültüre de büyük önem vererek güçlerine güç katmışlardır. Bu bağlamda güçlerini hem içeride hem de dışarıda göstermek için birçok araç kullanmışlardır. Bu araçlardan biri, eski Türklerden beri var olan ve hayatın hemen hemen her alanında ortaya konulan merâsimler olmuştur. Gerek resmî gerek dinî ve gerekse toplumsal alanda olsun merâsimler, kendisine eşlik eden mûsikî ile birlikte devleti temsil etme noktasında büyük öneme sahip olmuşlardır. Bununla birlikte geçmişten getirilen bu gelenek, kültürel bir öğe olarak daha da geliştirilerek sonraki nesillere aktarılmıştır. Hemen hemen bütün toplumlarda bir şekilde var olan merâsim kültürü, tarih sahnesine çıktıkları ilk andan itibaren aynı şekilde Türk toplumlarında da kendini göstermiştir. İlk zamanlarda genellikle hayatın olağan akışına göre daha çok dinî özellikler taşıyan merâsim kültürü, Türklerin yerleşik hayata geçmeleri ve buna paralel olarak medenî hayatın da gelişim göstermesiyle birlikte bu medenî hayatın birçok alanında uygulanmaya başlanmıştır. Bu gelenek ilk Türk devletinden tarihi süreç içerisinde dünya tarihinin birçok alanında önemli bir yere sahip olan Osmanlı Devleti’ne kadar gelişerek devam etmiştir. Bununla birlikte aynı zamanda Müslüman bir devlet olması hasebiyle Osmanlılar, kendilerine tevârüs eden bu önemli geleneği, İslâm dininin inanç esaslarına ve dinin gerekli gördüğü yaşayış tarzına da uygun bir hale getirerek daha da geliştirmişlerdir. Bu çalışmada, Osmanlı arşiv belgelerinde kayıt altına alınan sosyal alanla ilgili merâsimler ele alınmaya çalışılmıştır. Merâsimlerin, kendisine eşlik eden mûsikî ile birlikte toplumlarda ve devletlerde vazgeçilmez bir konumda olduğu gerçeğinden yola çıkılarak Osmanlı Devleti’ndeki uygulanışı ve bununla birlikte merâsimlere eşlik eden dini mûsikî inceleme konusu yapılmıştır. Yukarıda da söz edildiği gibi resmî, dinî, toplumsal gibi pek çok alanda icra edilen merâsimler, çalışmanın sınırlarını aşacak derecede geniş bir alana sahiptir. Bu nedenle çalışmada sadece Osmanlı Devleti’nde diğer merâsimler gibi önemli bir yere sahip olan “toplumsal merâsimleri” ve bu merâsimlerde icra edilen dinî mûsikî değerlendirmeye tâbi tutulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı , Merâsim , Musikî , Merâsim Mûsikîsi , Dinî Mûsikî.

SOCIAL CEREMONIES RECORDED IN OTTOMAN ARCHIVE DOCUMENTS AND RELIGIOUS MUSIC PERFORMED IN THESE CEREMONIES

Öz

The Ottoman State, an important representative of the Turkish-Islamic cultural tradition and an important state that ensured the continuity of this tradition, ruled over three continents. However, this Ottoman rule was not only through force of arms as is thought, they also added to their power by attaching great importance to science and culture. In this context, they used many tools to show their power both domestically and abroad. One of these tools was the ceremonies that have existed since the ancient Turks and were exhibited in almost every area of life. Whether official, religious or social, ceremonies, together with the accompanying music, have had great importance in representing the state. However, this tradition brought from the past has been further developed as a cultural element and passed on to the next generations. The ceremonial culture, which exists in some way in almost all societies, has also manifested itself in Turkish societies from the moment they first appeared on the stage of history. In the early days, the ceremonial culture, which generally had more religious characteristics than the normal flow of life, began to be applied in many areas of this civil life with the Turks settling down and the development of civil life in parallel. This tradition continued to develop from the first Turkish state to the Ottoman State, which has an important place in many areas of world history throughout history. However, since the Ottomans were also a Muslim state, they developed this important tradition that they inherited by making it compatible with the principles of belief in Islam and the lifestyle that religion deemed necessary. This study attempts to address ceremonies related to the social sphere recorded in Ottoman archive documents. Based on the fact that ceremonies, together with the music that accompanies them, are indispensable in societies and states, the application of these ceremonies in the Ottoman State and the religious music that accompanies them have been the subject of study. As mentioned above, ceremonies performed in many areas such as official, religious and social have a wide area that exceeds the limits of the study. For this reason, only the “social ceremonies” that have an important place in the Ottoman State like other ceremonies and the religious music performed in these ceremonies have been evaluated in the study.

Anahtar Kelimeler

Ottoman , Ceremony , Music , Ceremonial Music

Kaynakça

• Referans11
• Referans22
• Referans11
• Referans22