Phoenix theophrasti Greuter türünün Türkiye’de tanımlanan yeni bir alttürü (Phoenix theophrasti Greuter subsp. golkoyana Boydak)

Yıl 2019, Cilt 69, Sayı 2, 133 - 144, 01.07.2019

Melih BOYDAK

Öz

DOI: 10.26650/forestist.2019.19016

Bu makale kapsamında Türkiye’de yeni bir alttür tanımlanmıştır (Phoenix theophrasti Greuter subsp. golkoyana Boydak). Ege Bölgesi, Bodrum-Gölköy’de doğal olarak bulunan ve “Gölköy Phoenix populasyonu” olarak adlandırılan tanımlanmamış bu takson, Gölköy halkı tarafından yüzlerce yıldan beri bilinmekteydi. Gölköy Phoenix populasyonu Phoenix theophrasti türünün bir temsilcisi olarak kabul ediliyordu. Bu makalenin yazarı, Gölköy’e yaptığı çok sayıdaki bilimsel gezinin, 1990 yılının erken yazında yaptığı ilkinde, Gölköy Phoenix populasyonu, P. theophrasti Greuter and P. dactylifera L. arasında önemli farklılıklar olduğunu gözlemledi. Yazar konuyu aydınlatmak için uzun yıllar bu takson ile ilgili çalışmalara devam etti. 2015 ve 2018 yıllarında, ülkemizde doğal olarak bulunan üç P. theophrsti populasyonu ile Gölköy Phoenix populayonuna iki bilimsel gezi daha yaptı. Gölköy Phoenix populasyonu, P. theophrasti, ve P. dactylifera arasında belirgin farklılıklar gösteren morfolojik özellikler üzerinde ölçmeler ve gözlemler yapıldı. Bunlar erkek çiçek sapları ve meyva saplarının uzunlukları ile bazı meyva ve tohum özelliklerini kapsamaktadır. Sonuçlar, “Gölköy Phoenix populayonu”nun bazı özgün ve farklı morfolojik özellikleri nedeniyle, onun yeni bir alttür olarak tanımlanmaya layık olduğunu ortaya koydu. “Phoenix theophrasti Greuter subsp. golkoyana Boydak”, P. theophrasti Greuter türünden daha uzun meyva sapları ve daha uzun erkek çiçek sapları,  meyva saplarının marjinal olarak daha fazla meyva tutmaları, tohumlarının çok az belirli olan tohum kabuğu dokusu, daha derin ve daha geniş tohum oluğu ile ayrılmaktadır.

Cite this paper as: Boydak, M., 2019. A new subspecies of Phoenix theophrasti Greuter (Phoenix theophrasti Greuter subsp. golkoyana Boydak) from Turkey. Forestist 69(2): 133-144.

Anahtar Kelimeler

Bodrum-Gölköy, Phoenix theophrasti, yeni bir alttür

A new subspecies of Phoenix theophrasti Greuter (Phoenix theophrasti Greuter subsp. golkoyana Boydak) from Turkey

Öz

DOI: 10.26650/forestist.2019.19016

In the present study, a new subspecies (Phoenix theophrasti Greuter subsp. golkoyana Boydak) is described in Turkey. The unidentified Phoenix taxon native to Bodrum–Gölköy, Aegean Turkey and named as the “Gölköy Phoenix population” has been known to Gölköy’s inhabitants for centuries. The Gölköy Phoenix population was considered to be representative of P. theophrasti. Boydak made the first of a number of trips to Gölköy and immediately noticed some distinct differences between the Gölköy Phoenix population, P. theophrasti Greuter, and Phoenix dactylifera L in the early summer of 1990. He continued his investigations on this taxon for many years to shed light on the subject. He made two new trips to the three native stands of P. theophrasti and the Gölköy Phoenix populations in 2015 and 2018. Measurements and observations were made on the morphological characteristics that showed distinct differences among the Gölköy Phoenix population, P. theophrasti, and P. dactylifera. These were related to the length of male stalks and female inflorescences and some fruit and seed characteristics. The results indicate that some distinctive morphological characteristics of the “Gölköy Phoenix population” merit its being described as a new subspecies. “Phoenix theophrasti Greuter subsp. golkoyana Boydak” differs from P. theophrasti Greuter with respect to its longer fruiting-female stalk length and longer male stalk length, its fruiting stalks hold fruits marginally higher, and its having seeds with slightly visible striate surface crust structures and deeper-wider grooves. 

Cite this paper as: Boydak, M., 2019. A new subspecies of Phoenix theophrasti Greuter (Phoenix theophrasti Greuter subsp. golkoyana Boydak) from Turkey. Forestist 69(2): 133-144.

Anahtar Kelimeler

A new subspecies, Bodrum–Gölköy, Phoenix theophrasti

Kaynakça

• Akkemik, Ü., Arslan, M., Poole, I., Tosun, S., Köse, N., Karlioğlu, Kiliç, N., Aydin A., 2016. Silicified woods from two previously undescribed early Miocene forest sites near Seben, northwest Turkey. Review of Palaeobotany and Palynology 235: 31-50. Anon., 1983. Phoenix theophrasti Greuter. Red data sheet (1983 version). IUCN Threatened Plants Committee, Kew. Anon., 2013. Muğla Orman Bölge Müdürlüğü, Milas Orman İşletme Müdürlüğü, Bodrum Orman İşletme Şefliği, Fonksiyonel Orman Amenajman Planı (2013-2032), OGM, Ankara. Barclay, C., 1974. A new locality of wild Phoenix in Crete. Ann Musei Goulandris 2: 23-29. Barrow, S., 1998. A monograph of Phoenix L. (Palmae: Coryphoideae). Kew Bulletin 53: 513-575. Boydak, M., Yaka, M., 1983. Datça Hurması (Phoenix theophrasti) ve Datça Yarımadasında saptanan doğal yayılışı. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi 33(1): 73-92. Boydak, M., 1985. The distribution of Phoenix theophrasti in the Datça Peninsula, Turkey. Biological Conservation 32: 129-135. Boydak, M., 1987. A new accurrence of Phoenix theophrasti in Kumlaca-Karaöz, Turkey. Principes 31(2): 89- 95. Boydak, M., Barrow, S., 1994. Bodrum-Gölköy’de saptanan yeni bir Phoenix yayılışı. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi 44(2): 35-45. Boydak, M., Barrow, S., 1995. A new locality for Phoenix in Turkey: Gölköy-Bodrum. Principes 39(3): 117-122. Boydak, M., Çalışkan, S., 2014. Ağaçlandırma. CTA Press, Ankara. Çalışkan, S., Boydak, M., 2017. Afforestation in Arid and Semiarid ecosystems in Turkey. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 41: 317-330. Byfield, A., Özhatay, N., 2005. Gölköy. In: Özhatay, N., Byfield, A., Atay, N. (Eds.), Türkiye’nin 122 önemli bitki alanı, WWF Türkiye, İstanbul, pp. 159-160. Esener, R., 1999. Palmiyeler. Palmiye Merkezi Yayını, Ankara. Flora of China, 2019. Available from: http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id= 200027092 Phoenix dactylifera Linnaeus, Sp. Pl. 2:1188.1753. (Accessed: 3 May 2019). Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T., 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul. Greuter, W.,1967. Beiträge zur Flora der Südägäis 8-9. Bauhinia 3: 243-250. Hazir, A. and Buyukozturk, H. D., 2013. Phoenix spp. and others ornamental palms in Turkey: The threat from red palms weevil and red palm scale insects. Emirates Journal of Food Agriculture 25(11): 843-853. Iamandei, S., Iamandei, E., Akkemik, Ü., 2018. Neogene Palmoxylon from Turkey. Acta Palaeobotanica Romaniae 14(1): 31-45. Pintaud, J-C. Zehdi, S. Couvreur, T. Barrow, S. Henderson, S. Aberlenc-Bertossi, F. Tregear, J. and Billotte, N., 2010. Species delimitation in the genus Phoenix (Arecaceae) based on SSR markers, with emphasis on the identity of the Date palm (Phoenix dactylifera). In: Seberg, O., Petersen, G., Barfod, A., Davis, J. (Eds.) Taxonomy of Phoenix Diversity, phylogeny, and evolution in the Monocotyledons. Aarhus University Press, Denmark, pp. 267-286, Turland, N. L., Chilton, L., Press, J. R., 1993. Flora of the Cretan area: an annotated checklist and atlas. HMSO, London. Uhl, N. W., Dransfield, J. 1987. Genera Palmarum: A classification of palms based on the work of Harold E. Moore, Jr., Allen Press, Kansas. Zohary, M., 1973. Geobotanical foundations of the Middle East. Second volume, Gustav Fisher, Verlag-Stuttgart.