Tasarrufların Yatırıma Dönüşümünde Banka Kredilerinin Rolü

Yıl 2016, Sayı: 622, 9 - 32, 01.12.2016

Gökhan Işıl Başak Taninmiş Yücememiş Ufuk Alkan

Öz

Ülkelerde tasarrufların yatırımlara dönüşümünde bankalar aktif rol alırlar. Literatürde banka faiz oranlarında görülen değişikliklerin tasarruf birikiminin yanı sıra kredi mekanizması ile yatırım düzeylerinde değişikliğe yol açtığı öne sürülür. Ekonomik büyümenin ve refah artışının sağlanmasında büyük önem arz eden yatırımların en önemli kaynağı ise ulusal tasarruflardır. Ulusal tasarruflardaki yetersizlik yatırımlar için yeterli sermaye birikiminin oluşmadığı anlamına gelir. Türk mali piyasalarında da tasarrufların krediye dönüşümünde ve yatırımlara yönlendirilmesinde özellikle bankacılık sektörü ve kredi mekanizmasının etkin işleyişi önem arz eder. Çalışmamızda da görüldüğü üzere Türk bankacılık sektörü finansal açıdan sağlam göstergelere sahip olmasına karşın, ülkemizde tasarrufların gelişmiş ülkelerin gerisinde kaldığı ve tasarruf açığının bulunduğu bilinmektedir. Ülkede sermaye birikiminin yetersizliği, mevduat yetersizliği, değişken faiz oranları, tahsili gecikmiş alacakların yarattığı risk algısı ve mevcut tasarrufların bankalar aracılığı ile krediye dönüştürülmesinde karşılaşılan zorluklar kredi hacmini ve arzını etkilemekte, bankaların kredi mekanizmasının işleyişindeki etkinliği azaltmaktadır. Türkiye’de bu problemlerin aşılabilmesi durumunda tasarruf hacminin genişleyebileceği ve tasarrufların yatırımlara dönüşümünün hızlanacağı öngörülebilir. Böylece ekonomik büyüme genişlerken, istihdam ve refah artışına da katkı sağlanabilecektir. Bu çalışma, Türkiye’de 2008:1-2016:7 dönem aralığında tasarrufların yatırıma dönüştürülmesinde banka kredilerinin rolünü basit regresyon yöntemi ile ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede krediler ve kredi arzı literatür doğrultusunda bağımlı değişkenler olarak seçilmiş ve iki ayrı model kurgulanmıştır. Birinci modelde krediler ile mevduat, ticari kredi faiz oranı, öz kaynaklar, sanayi üretim endeksi, tahsili gecikmiş alacaklar ve banka karlılığının ilişkilendirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. İkinci modelde ise kredi arzı ile mevduat, öz kaynaklar, sanayi üretim endeksi, tahsili gecikmiş alacaklar ve banka karlılığının ilişkilendirilebileceği sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Tasarruf, Yatırım, Kredi, Kredi Arzı, Basit Regresyon

Doç. Dr., Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü

Öz

Banks take an active role in converting savings into investments. The literature suggests that changes in interest rates lead to changes in investment and loan mechanism as well as saving deposits. National savings are resources used to fund investments, they have great importance if governments would like to achieve economic growth and improve welfare. Insufficient national savings are an indication of insufficiency in capital stock for investments. Particularly, effective functioning of banking sector and loan mechanism are important in converting savings into loans and channelling them to investments in Turkish finance markets. As is explained in this study, it is a widelyknown fact that the level of savings in Turkey is below the levels in developed countries and there is a saving deficit in our country despite the solid financial indicators in connection with Turkish banking sector. Insufficiency of the capital stock, limited level of deposit funds, variable interest rates, risk perception created by overdue receivables and difficulties experienced in converting current savings into loans via banks affect the loan volume and supply and reduce the efficiency in the functioning of loan mechanisms operated by banks. It would not be wrong to expect that savings volume will expand and conversion of savings into investment will be accelerated when these problems are overcome in Turkey. Increased economic growth in this waywould also contribute to the employment rates and improve welfare. The objective of this study is to measure the role of bank loans in converting savings into investments in the period 2008:1-2016:7 in Turkey, using simple regression method. Accordingly, loans and loan supply have been selected as dependent variables as suggested in the literature in order to develop two different models. The first model reveals that loans and deposits, interest rate for commercial loans, equities, industrial production index, overdue receivables and profitability of banks can be correlated. The second model indicates possibility to establish a correlation between loan supply and deposit, equities, industrial production index, overdue receivables and profitability of banks

Anahtar Kelimeler

Saving, Investment, Loan, Loan Supply, Simple Regression

Kaynakça

• ALTUNÇ, Ö. F. (2008). “Türkiye’de Finansal Gelişme ve İktisadi
• Büyüme Arasındaki Nedenselliğin Ampirik Bir Analizi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi. 3(2),ss. 113-127. BARAJAS, A. ve R. Steiner (2002). Credit Stagnation in Latin
• America. IMF Working Paper. No. 02/53. BARAJAS, A., R. Steiner ve N. Salazar (2000). “The Impact of
• Liberalization and Foreign Investment in Colombia's Financial Sector”. Journal of Development Economics, 63(1), ss.157- BAXTER, M. ve M. J. Crucini (1993). “Explaining Saving-In- vestment Correlations”. The American Economic Review. Vol. No.3, ss.434-436.
• BAYOUMİ, T. (1990). Saving-Investment Correlations. IMF Staff Papers. Vol.37. No:2.
• BDDK (2005). Türk Bankacılık Sektöründe Aracılık Maliy- etlerinin Azaltılması. Ankara. ARD Çalışma Raporları.
• BDDK (2012). Türk Bankacılık Sektörü Genel Görünümü. Sayı.2012/1.
• BDDK (2014). Türk Bankacılık Sektörü Genel Görünümü. Sayı.2014/1.
• BDDK (2016). Türk Bankacılık Sektörü Temel Göstergeleri. Sayı.2016/2.
• BIKKER, J.A. ve H. Hu (2002). “Cyclical Patterns in Profits
• Provisioning and Lending of Banks and Procyclicality of New Basel Capital Requirements”. BNL Quarterly Review. No. 221. June 2002, ss. 143-175.
• BLANO, R., S. Brennan ve I. W. Marsh (2005). “An Empirical Analysis of the Dynamic Relation between Investment-Grade Bonds and Credit Default Swaps”. The Journal of Finance. Vol.60. Issue 5, ss.2279-2281.
• BLUNDELL-WİGNALL, A. ve M. Gizycki (1992). Credit Supply and Demand and the Australian Economy. Reserve Bank of Australia. Research Discussion Paper. No. 9208.
• BOCUTOĞLU, E. (2012). İktisadi Düşünceler Tarihi. Trabzon. Murathan Yayınevi.
• CATAO, L. (1997). Bank Credit in Argentina in the Aftermath of the Mexican Crisis: Supply or Demand Constrained? IMF
• Working Paper. March. No. 97/32. CEYLAN, S. ve M. Durkaya (2010). “Türkiye’de Kredi Kullanımı
• Ekonomik Büyüme İlişkisi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), ss. 21-35. CHEN, N. (2008). “Identifying the Demand and Supply Effects of Financial Crisis on Bank Credit-Evidence from Taiwan”.
• Southern Economic Journal. 75(1), ss.26-49. CLAESSENS, S., A. Demirgüç-Kunt ve H. Huizinga (2000).
• “The Role of Foreign Banks in Domestic Banking Systems”. The Internationalization of Financial Services: Issues and Les- sons for Developing Countries, ss. 117-138. CLARKE, G., R. Cull, L. d’Amato ve A. Molinari (2000). “On the Kindness of Strangers? The Impact of Foreign Entry on Do- mestic Banks in Argentina”. The Internationalization of Finan- cial Services: Issues and Lessons For Developing Countries, ss. 331-354.
• DE BONDT, G., A. Maddaloni, J.L. Peydró ve S. Scopel (2010).
• The Euro Area Bank Lending Survey Matters: Empirical Evi- dence for Credit and Output Growth. European Central Bank Working Paper Series. No. 1160.
• DOĞRU, C. (2011). “Karlılığın Belirleyicileri Analizi: Teori ve Orta Ölçekli Bir Banka Uygulaması”. Maliye Finans Yazıları. Yıl. 25. Sayı. 91. Nisan, ss.47-75.
• FELDSTEİN, M. ve C. Horioka (1980). “Domestic Saving and International Capital Flows”. The Economic Journal. Vol. 90. Issue. 358, ss.327-329.
• GHOSH, S.R. ve A.R. Ghosh (1999). East Asia in the After- math: Was There a Church”. IMF Working Paper. No. 99/28.
• GOLDBERG, L., B. G. Dages ve D. Kinney (2000). “Foreign and Domestic Bank Participation in Emerging Markets: Les- sons from Mexico and Argentina”. National Bureau of Econom- ic Research. No. w7714.
• GÖÇER, İ., M. Mercan ve M. Bölükbaş (2015). “Bankacılık
• Sektörü Kredilerinin İstihdam ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Ekonomisi İçin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eş Bütünleşme Analizi”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), ss. 65-84. GREENWOOD, J. ve B. Jovanovic (1990). “Financial Devel- opment and Economic Development”. Economic Development and Cultural Change, 15, ss.257-268.
• GURLEY, J. G. ve E. S. Shaw (1956). “Financial Intermedio- ries and the Saving-Investment Process”. Journal of Finance. Vol.11, ss.274-276.
• Http://siteresources.worldbank.org/TURKEYINTURK- ISHEXTN/Resources/455687-1331626580764/CEM_Yurtici Tasarruflar_Bolum5.pdf, (Erişim Tarihi:14.11.2016.).
• HURLIN, C. ve R. Kierzenkowski. (2007). “Credit Market Dis- equilibrium in Poland: Can We Find What We Expect? Non
• Stationarity and the Short-side Rule”. Economic Systems. Vol. , ss. 157-183. IMF Data Source. IMF (2016). World Economic Outlook.
• JENSEN, Michael C. ve William H. Meckling (1976). “Theory of the Firm, Managerial Behaviour, Agency Costs and Ownership
• Structure”. Journal of Financial Economics. 3(4), ss. 305-360. KEYNES, J.M. (2006) The General Theory of Employment
• Interest, and Money. The University of Adelaide Library. Elec- tronic Texts Collection. KIM, H. E. (1999). Was Credit Channel a Key Monetary Trans- mission Mechanism Following the Recent Financial Crisis in the Republic of Korea? The World Bank Policy Research Work- ing Paper. No. 3003.
• KUIJS, L. (2006). How Will China’s Saving-Investment Balance Evolce? World Bank Policy Research Working Paper. No.3958.
• KURUL, D. M. (2011). “Türkiye’de Kredi Arzı: Kredi Eğilim An- keti Göstergeleri Kredi Büyümesi ve Ekonomik Faaliyet İçin
• Bilgi Verici Mi?” İktisat İşletme ve Finans. Cilt. 26. Sayı. 307, ss.9-30. KÜÇÜKKALAY, A. M. (2011). İktisadi Düşünce Tarihi. İstanbul. Beta Yayınevi.
• LEVINE, R. (2005). “Finance and Growth: Theory And Evi- dence”. Handbook of Economic Growth, 1, ss.865-934.
• LEVINE, R., N. Loayza ve T. Beck (2000). “Financial Intermedi- ation and Growth: Causality and Causes”. Journal of Monetary Economics, 46(1), ss.31-77.
• MALTHUS, T. (1798). An Essay on the Principle of Population.
• Orjinally Published by J. Johnson, in St. Paul’s Church-Yard. London. New Ed. Librarry of Congress Cataloging in Publica- tion Data. 2005.
• MERCAN, M. (2013). “Kredi Hacmindeki Değişimlerin Eko- nomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Ekonomisi İçin Sınır Testi Yaklaşımı”. TBB Bankacılar Dergisi. 84, ss.54-71.
• MIHAI, S. Ve M. Altar (2003). “The Bank Lending Channel in Romania: Solving the Supply Versus Demand Puzzle”. (Doc- torate Thesis. Bucuresti. Doctoral School of Finance and Bank- ing).
• NALİN, H. T. ve S. Taşdelen (2016). “Bankalarda Kredi Arzını Etkileyen Faktörler”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar. (615), ss.65-75.
• NOREYAN, P. K. (2005). “The Saving and Investment Nexus for China: Evidence from Cointegration Test”. Applied Econom- ics. Vol. 37. Issue 17, ss.1988-1990.
• ÖZGÜR, E. “Türk Bankacılık Sektörünün Kredi Arzını Etkileyen Unsurlar: Türk Bankacılık Sektöründe “Kredi Çöküşü””. (Anka- ra Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İktisat Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi).
• ÖZTÜRKLER, H. ve A. H. Çermikli (2007). “Türkiye’de Bir Parasal Aktarım Kanalı Olarak Banka Kredileri. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar. Cilt 44. Sayı 514, ss.57-68.
• PAVLA, V. (2008). Credit Market and M. C Prediction of its Fu- ture Development. Munich Personel RePEc Archive. 11904.
• REAUX, A., M. C. Fournie-Zaluski, C. David, S. Zini, B. P. Roques, P. Corvol ve C. Llorens-Cortes, (1999). “Aminopepti- dase a Inhibitors as Potential Central Antihypertensive Agents”.
• Proceedings of the National Academy of Sciences, 96(23), ss.13415-13420.
• SAY, J.B. (1971). Treatise On Political Economy. New York. Au- gustus M. Kelley Publishers.
• SINN, S. (1992). “Saving-Investment Correlations and Capital
• Mobility: On the Evidence from Annual Data”. The Economic Journal. I02, ss.1167-1170.
• SMITH, A. (2005). An Inquiry Into The Nature and Causes of
• The Wealth of Nations, Ed. Jim Manis. The Pennsylvania State University. The Electronic Classics Series. STARK, W. (New Ed.). (2004). Jeremy Bentham's Economic
• Writings (Originally. 1804) Routledge.
• TBB, İstatistiki Raporlar, İllere ve Bölgelere Göre Mevduat ve Kredi Dağılımı, https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve- sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59, (Erişim Tarihi: 13/10/2016).
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2016). Temel Ekonomik Göstergeler.
• TCMB (2010). Finansal İstikrar Raporu.
• Tiryaki, G. “Türkiye’de Bireysel Kredilerin Ekonomik Büyüme ve Cari Açık ile İlişkisi”. TBB Bankalar Dergisi. Aralık 2014. Sayı 91, ss.55-74.
• TSURU, K. (2000). Finance and Growth: Some Theoretical
• Considerations and a Review Of The Empirical Literature. OECD Publishing. No. 228. TUNÇ, B. (2012). “Kredi Hacmini Etkileyen Faktörler: Banka
• Kredileri Eğilim Anketi Analizi”. TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi. WICKSELL, K. (1962). Interest and Prices. New York. Origi- nally Published 1936 Reprinted by Arrangement with the Royal Economic Society.
• YÜKSELTÜRK, O.F. (2010). “Kredi Piyasalarında Arz ve Talep Dengesizlikleri: Türkiye İçin Uygulamalı Bir Ararştırma”. TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi.