Uluslararası Finansal Piyasaların Ekonomik Büyüme ve İstikrar Üzerine Etkisi: Dönemsel Bir Karşılaştırma

Yıl 2015, Sayı: 608, 23 - 33, 01.10.2015

S. Cem Karaman

Öz

1980’li yıllardaki teknolojik gelişmeler uluslararası finansal piyasalardaki hareketliliği hızlandırmış, ülkelerin kendi iç tasarruflarına mahkum kalmadan uluslararası finansal piyasalarından yararlanmalarını kolaylaşmıştır. Bu gelişmelere rağmen borç alma maliyetinin, küresel faiz oranlarının düşmesi ve küresel likidite bolluğunun oluşması 2000’li yıllardan sonra gerçekleşmiştir. Bu makalenin amacı dönemsellik kriteri çerçevesinde ve global bir perspektifle Özal dönemini kapsayan 1983-1993 dönemi ile 2003-2013 dönemini uluslararası finansal piyasalar ve ekonomik büyüme/istikrar ilişkisi çerçevesinde ele almaktır. Özal döneminin finansal piyasalarını 2000’li yılların finansal piyasalarından ayıran en önemli özellik, günümüzde yurt dışından düşük maliyetle fon bulabilme olanaklarının çok daha geniş olmasıdır. Bu durum sadece Türkiye için değil, diğer gelişme yolunda olan ülkeler için de geçerlidir. Bu gelişmelerin sonucu olarak, Türkiye’nin 2000’li yıllarda istikrarlı bir büyüme sergileyebilmesinin en önemli nedenlerinden birisi, zannedildiği gibi iç faktörlerden ziyade, bir dış faktör olan yurt dışından düzenli ve düşük maliyetle borç alabilmiş olmasıdır. Bu dönemde Türkiye’nin dış borcu da reel büyüme oranlarının üstünde katlanarak artmış ve bir dış borç krizine doğru gidildiğinin belirtileri ortaya çıkmıştır

Anahtar Kelimeler

Özal dönemi, uluslararası finansal piyasalar, borç, Türkiye’nin dış borcu, küresel likidite bolluğu

The Impact of International Financial Markets on Economic Growth and Stability: A Comparison of Özal Period and the Last Decade

Öz

The advances in technology in the 1980’s allowed easier capital transfers across the globe and for developing countries, low domestic savings rates became less of a constraint on their development with the utilization of global markets. Despite these improvements, it was only in the 2000’s when rock-bottom interest rates together with so-called global liquidity glut lowered the cost of borrowing from international markets. The aim of this article is to compare the 1983-1993 period of the former statesman Turgut Ozal and the 2003-2013 period with regards to the relationship between international financial markets and economic growth/stability. The distinguishing features of the international financial markets in the current period from the Ozal period are the low interest rates and excess capital of the world which are at the service of developing countries including Turkey. As a result of these developments, one of the most important reasons why Turkey was able to achieve sustained growth in 2000’s was the availability of steady and low-cost international financing. In the same period Turkey’s external debt grew faster than its real growth rate; this on the other hand, signals an upcoming financial crisis due to excessive debt in foreign currency

Anahtar Kelimeler

Özal period, international financial markets, debt, Turkish foreign debt, global liquidity avalibility

Kaynakça

• ATAMAN, M. (2014). Türk Siyaset Tarihi. Atatürk Üni- versitesi. ATA-AÖF. Alıntı: http://lms.atauni.edu.tr/FileU- ploads/Src/2aa459e6-475b-4bc6-9934-88cec9b855bb/
• POL%C4%B0TAM-POL%C4%B0TAM1010-%C3%9Cnite%20 pdf
• AZARIADIS, C. (1993). Intertemporal macroeconomics: Black- well Oxford.
• BERNANKE, B. S. (2005). The global saving glut and the US current account deficit. Board of Governors of the Federal Re- serve System (US) Speech(Mar 10).
• BRENNER, P., JIMÉNEZ, M. R., KIRK, J. M., & LEOGRANDE, 2008 finansal krizinden sonra düşük faiz uygulamasına ek olarak Amerikan Merkez Bankası “Quantitative Easing” denilen parasal genişleme politikasını uygulamaya koymuştur. Japon- ya başbakanı Shinzo Abe ikinci kez seçildikten hemen sonra kendi isminden türetilen ve “Abenomics” denilen parasal geniş- leme politikaları uygulamaya başlamıştır. En son Avrupa Birliği
• Ocak 2015’te parasal genişleme politikasına direnmekten vaz- geçerek bu kervana katılmıştır.
• LIBOR (London Interbank Offered Rate, Londra Banka- lararası Faiz Oranı) dünya çapında kısa vadeli borçların faiz oranlarının hesaplanmasında en çok kullanılan gösterge. %0.69 oranı 21 Mayıs 2015 tarihinde geçerli olan, Amerikan dolarına uygulanan 12 aylık nominal faiz oranı.
• W. M. (2014). A contemporary Cuba reader: the revolution un- der Raúl Castro: Rowman & Littlefield.
• ÇÖĞÜRCÜ, İ. (2012). Türkiye’nin İç Borç Genel Yapısı Üzerine
• Geçmişten Günümüze Bir Değerlendirme. DUNNING, T. (2008). Crude democracy: Natural resource wealth and political regimes (Vol. 37): Cambridge University Press Cambridge.
• KAR, M., & TATLISÖZ, F. (2008). Türkiye’de Doğrudan Yabancı
• Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Ana- lizi. KARAMAN, S. C. (2015). Effective Use of Foreign Debt, the Case for Turkey. International Journal of Social Science Re- search, 3(2), 107-124.
• KARAMAN, S. C., & Can, N. (2014). The Effects of World Fi- nancial Integration on Financing Current Account Deficits: The Case for Turkey. International Journal of Academic Research in
• Business and Social Sciences, 4(10), 144-157. KARLUK, R. (2014). Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• LANDSBURG, S. E. (2007). The Armchair Economist (revised and updated May 2012): Economics & Everyday Life: Simon and Schuster.
• LIM, E.-G. (2001). Determinants of, and the relation between, foreign direct investment and growth: a summary of the recent literature: International Monetary Fund.
• LUCAS, R. E. (1990). Why doesn't capital flow from rich to poor countries? The American Economic Review, 92-96.
• PRASAD, E. S. (2014). The Dollar Trap: How the US Dollar
• Tightened Its Grip on Global Finance: Princeton University Press. PRASAD, E., RAJAN, R. G., & SUBRAMANIAN, A. (2006).
• Patterns of international capital flows and their implications for economic development. Bildiri. SANCAK, E. (1995). 1980-1994 Yılları Arasında Türkiye'de
• Döviz Kuru ve Faiz Oranları Arasındaki İlişkilerin Finans Kesi- mine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Uluslararası Türk-Türkmen Üniversitesi, Aşgabat. SANCAK, E., & DEMIRCI, N. (2012). Ulusal Tasarruflar ve Türkiye’de Sürdürülebilir Büyüme İçin Tasarrufların Önemi.
• AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. ŞANLI, F. B., & AKSÖZ, H. (2014). 1980 Sonrasi Türkiye’de
• Diş Borçlanma Üzerinde Yurtiçi Tasarruflarin Etkisinin Analizi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6(11), 83-98. TAYLOR, M. P., & SARNO, L. (1997). Capital flows to devel- oping countries: long-and short-term determinants. The World
• Bank Economic Review, 11(3), 451-470. ULFELDER, J. (2007). Natural-resource wealth and the surviv- al of autocracy. Comparative Political Studies, 40(8), 995-1018.
• ÜNAL, U. (2015). Özal Dönemi Ekonomisine Genel Bir Bakış.
• E. Ertosun & E. Demirbaş (Editörler), Turgut Özal Değişim, Dönüşüm. Ankara: Turgut Özal Üniversitesi Yayınları. WAPSHOTT, N. (2007). Ronald Reagan and Margaret Thatch- er: a political marriage: Penguin.
• WEİL, D. N. (2009). Economic Growth (Second Edition ed.): Prentice Hall.