Ahlaki Duygular Kuramı Üzerine Bir Değerlendirme: Ahlakın Zenginlikle Bitmeyen İmtihanı

Yıl 2023, , 1977 - 1989, 18.09.2023

O. İnan Şenses

https://doi.org/10.25295/fsecon.1262967

Öz

Bu çalışma Smith’in özgün metni olan Ahlaki Duygular Kuramı’nın, bir toplum kuramı, ahlaki bir yaşam tasarısı biçiminde okunabileceğine dönük bir çabanın ürünüdür. Smith’in bireyi her ne kadar kişisel çıkar motivasyonuna bağımlı görülse de durumunu iyileştirmeye, maddi zenginliğe yönelik etkinlikte bulunuyor olsa da aslında en başta ahlaki kaygılarla örülü, ötekini gözeten bir bireydir. Ötekini, başkasını sempati ve yansız gözlemci dolayımlarıyla tanıyan, bilen bu birey, saf bir zenginlik peşinde koşmazdan önce ya da bunun yanı sıra bir toplumsallık, uyumlu bir birliktelik adına yaşamını erdemli kılmaya çalışan sorumlu bir birey olarak Smith anlatısında karşımızda belirmektedir. Bu çalışmada genel kabul gören Smithçi “kişisel çıkar” peşinde koşan karikatürize edilmiş bireyin aksine görece göz ardı edilmiş olan Smithçi “ötekini” önemseyen bireyin varlığının altı çizilecektir. Smith’in bireyinin çok yönlülüğünün kanıtı, incelenen özgün metinde sergilenecek olup nihayetinde maddi çıkar motivasyonunun ötesinde başkasını tanıma, öteki tarafından bilinme kaygılarının da Smith anlatısının olmazsa olmazı olduğu gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

birey, toplum, iyi yaşam, zenginlik, sempati, yansız gözlemci

Teşekkür

İlginiz için teşekkür ediyorum.

Evaluation on The Theory of Moral Sentiments: Endless Challenge Between Morality and Wealth

Öz

This study is the conclusion of an effort to re-read and re-evaluate Smith's original text, The Theory of Moral Sentiments, as a social theory, a moral life projection. Even though Smith's description of an individual depicts him as dependent on self-interest, which motivates him, and who acts towards enrichment and increase of his material wealth, but in fact, Smith’s individual is primarily knitted of moral concerns and takes care of the other. In the context of Smith's writing, first appears the individual, who recognizes and feels the other through sympathy and impartial spectator’s mediation. He is a responsible individual who tries to make his life virtuous in the name of sociality and harmonious unity, but in the end, we see him as someone pursuing pure wealth. In this study, will be accentuated the existence of an individual, who cares about the Smithian "other" and is relatively ignored by scientists, compared to the generally acknowledged caricatured Smithian individual, who pursues "self-interest". Will be exhibited the proofs of multidimensional character of Smith's individual discovered in the original text, and in conclusion will be shown that beyond the motivation of material interest, the concerns of knowing and being known by the other are an indispensable and necessary part of the Smith narrative.

Anahtar Kelimeler

individual, society, well-being, wealth, sympathy, impartial spectator

Kaynakça

• Aristoteles. (2012a). Politika. Mete Tunçay (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aristoteles. (2012b). Nikomakhos’a Etik. Saffet Babür (Çev.). Ankara: BilgeSu Yayınları.
• Bittermann, H. J. (1940). Adam Smith’s Empricisim and the Law of Nature I. Journal of Political Economy, 48(4), 487-520.
• Dwyer, J. (2005). Ethics and Economics: Bridging Adam Smith’s Theory of Moral Sentiments and Wealth of Nations. The Journal of British Studies, 44(4), 662-687.
• Denis, H. (1997). Ekonomik Doktrinler Tarihi (I). Attila Tokatlı (Çev.). İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Ege, R. (2010). Adam Smith’in François Quesnay Eleştirisi Üzerine. Mine Kara & N. Emrah Aydınonat (Ed.), Görünmez Adam Smith. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Fleischacker, S. (1991). Philosophy in Moral Practice: Kant and Adam Smith. Kant-Studien, 82(3), 249-269.
• Heilbroner, R. L. (1982). The Socialization of the Individual in Adam Smith. History of Political Economy, 14(3), 427-439.
• Heilbroner, R. L. (2019). İktisat Düşünürleri. Ali Tartanoğlu (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Khalil, E. L. (2000). Beyond Natural Selection and Divine Intervention: The Lamarckian Implication of Adam Smith’s Invisible Hand. Journal of Evolutionary Economics, 10, 373-393.
• Montes, L. (2003). Das Adam Smith Problem: Its Origins, the State of the Current Debate, and One Implication for Our Understanding of Symphaty. Journal of the History of Economic Thought, 25(1), 63-90.
• Morrow, G. R. (1927). Adam Smith: Moralist and Philosopher. Journal of Political Economy, 35(3), 321-342.
• Pack, S. J. (1995). Theological (and Hence Economic) Implications of Adam Smith’s “Principles which Lead and Direct Philosophical Enquiries”. History of Political Economy, 27(2), 289-307.
• Persky, J. (1989). Retrospectives: Adam Smith’s Invisible Hand. Journal of Economic Perspectives, 3(4), 195-201.
• Phillipson, N. (1985). Adam Smith as Civic Moralist. Istvan Hont & Michael Ignatieff (Ed.), Wealth and Virtue. Chicago: University of Chicago Press.
• Platon. (2012). Yasalar. Candan Şentuna & Saffet Babür (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Raphael, D. D. (1978). Adam Smith: Philosophy, Science, and Social Science. Royal Institute of Philosophy Lectures, 12, 77-93.
• Raphael, D. D. (2014). Adam Smith. Ekrem Erdem & Aslıhan Çelenk (Çev.). Ankara: Liberte Yayınları.
• Raphael, D. D. & Macfie, A. L. (1982). Introduction. The Theory of Moral Sentimets. Indianapolis: Liberty Fund.
• Selik, M. (1988). İktisadi Doktrinler Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Smith, A. (2018). Ahlaki Duygular Kuramı. Derman Kızılay (Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Smith, A. (2010). Milletlerin Zenginliği. Haldun Derin (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.