Kamu-Özel İşbirliklerinin Kurumsal Boyutu: Yönetişim

Yıl 2023, , 1907 - 1928, 18.09.2023

Eda Ünalan Karakuş

https://doi.org/10.25295/fsecon.1268748

Öz

Yönetişim hedeflerinin gerçekleştirilememesi, kamu özel işbirliklerinin giderek tartışmalı hale gelmesinin ve proje sürecinde yaşanan pek çok olumsuz deneyimin nedenlerinden birisi olarak düşünülmektedir. Bu çalışma, kamu özel işbirlikleri ve yönetişim arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Uluslararası kuruluşların öncülüğünü yaptığı ve literatürde de kabul gören çerçevede, yönetişim ilkelerinin hayata geçirilmesiyle kamu özel işbirliği projelerinde yaşanan pek çok sorunun ortadan kalkması mümkündür. Öte yandan, literatürde yönetişimin kavramsal olarak nereden beslendiğine dair pek çok tartışmaya rastlansa da bu kavramsal tartışmaları kamu-özel işbirlikleri çerçevesinde ele alan çalışmalara rastlanmamıştır. Literatürdeki bu eksikliğin, kamu özel işbirliği ve yönetişim ilişkisinin bugünü ve geleceğine dair yapılacak tartışmaları da eksik bırakacağı düşünülmektedir. Bu çalışmanın özgünlüğü, kamu özel işbirliklerinde yönetişim kavramını Yeni Kurumsal İktisat ve Yeni Kamu Yönetimi yaklaşımına dayanan temelleriyle birlikte değerlendirmesidir. Kavram, dayandığı temelleriyle birlikte ele alındığında ise yönetişim ilkelerinin kamu özel işbirliklerinin sorunlarına gerçekten bir çözüm olup olamayacağı sorusu tartışmalı hale gelmektedir. Çalışma, odağı bu tartışma olmasa da konuya dair yapılacak sonraki tartışmalara kapı aralamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Özel İşbirliği, Yönetişim, Yeni Kurumsal İktisat, Yeni Kamu Yönetimi

The Institutional Dimension of Public-Private Partnerships: Governance

Öz

Failure to realize governance objectives is considered to be one of the reasons why public-private partnerships have become increasingly controversial and why there have been many negative experiences during the project process. This study examines the relationship between public-private partnerships and governance. In the framework pioneered by international organizations and accepted in the literature, it is possible to eliminate many problems experienced in public-private partnership projects by implementing governance principles. On the other hand, although there are many discussions in the literature on the conceptual basis of governance, there are no studies that address these conceptual debates within the framework of public-private partnerships. It is thought that this deficiency in the literature will also leave the discussions on the present and future of the relationship between public-private partnerships and governance incomplete. The originality of this study is that it evaluates the concept of governance in public-private partnerships and its foundations based on the New Institutional Economics and New Public Management approaches. When the concept is considered together with its foundations, the question of whether governance principles can really be a solution to the problems of public-private partnerships becomes controversial. Although the focus of the study is not on this debate, it aims to open the door to further discussions on the subject.

Anahtar Kelimeler

Public-Private Partnerships, New Institutional Economics, New Public Management, Governance

Kaynakça

• Arezki, R., Bolton, P., Peters, S., Samama, F. & Stiglitz, J. (2017). From Global Savings Glut to Financing Infrastructure. Economic Policy, 32(90), 221-261.
• Aron, J. (2000). Growth And Institutions: A Review of The Evidence. The World Bank Research Observer, 15(1), 99-135.
• Aydın, E. V., Gücüyener, M. &Demircan, S. Y. (2022). Kamu Özel Sektör İşbirliği Modeli ve Avrasya Tüneli Projesi. Avrasya Tüneli İşletme İnşaat ve Yatırım A.Ş. Yayınları, 1. https://www.avrasyatuneli.com/_assets/pdf/koi-modeli-ve-avrasya-tuneli-projesi-raporu-14102022.pdf
• Bajpai, R. & Myers, C. (2020). Enhancing Government Effectiveness and Transparency: The Fight Against Corruption. World Bank. Http://Documents.Worldbank.Org/Curated/En/235541600116631094/Enhancing-Government-Effectiveness-And-Transparency-The-Fight-Against-Corruption.
• Bayliss, K. & Van Waeyenberge, E. (2018). Unpacking The Public Private Partnership Revival. The Journal of Development Studies, 54(4), 577-593.
• Bayramoğlu, S. (2018). Yönetişim Zihniyeti: Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü (4. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boardman, A. E. & Vining, A. R. (2012). The Political Economy of Public-Private Partnerships and Analysis of Their Social Value. Annals of Public and Cooperative Economics, 83(2), 117-141.
• Cangöz, M. C., Emek, U. & Karaca, N. U. (2021). Türkiye’de Kamu-Özel İşbirliği Modeli Uygulaması: Etkin Risk Paylaşımına Yönelik Bir Model Önerisi. TEPAV Elektronik Yayınları No: 1.
• Casady, C. B., Eriksson, K., Levitt, R. E. & Scott, W. R. (2017). A ‘New Governance’ Approach to Public-Private Partnerships: Lessons for The Public Sector. (1-40). https://gpc.stanford.edu/publications/‘new-governance’-approach-public-private-partnerships-lessons-public-sector
• Chang, H. (2011). Institutions and Economic Development: Theory, Policy and History. Journal of Institutional Economics, 7(4), 473-498.
• Chang, H. (2015). Kalkınma Reçetelerinin Gerçek Yüzü (6. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Chowdhury, A. N. & Chen, P-H. (2010). Special Purpose Vehicle (SPV) of Public Private Partnership Projects in Asia and Mediterranean Middle East: Trends and Techniques. International Journal of Institutions and Economies, 2(1), 64-88.
• Coase, R. H. (1937). The Nature of The Firm. Economica, 4(16), 386-405.
• Coase, R. H. (1960). The Problem of Social Cost. The Journal of Law & Economics, 3, 1-44. Erol, E. (2018, 5 Mart). Bir Ulusaşırı Yolsuzluk Hikayesi: Odebrecht. Evrensel Gazetesi. https://www.evrensel.net/yazi/80997/bir-ulusasiri-yolsuzluk-hikayesi-odebrecht.
• Esfahani, H. S. & Ramı́rez, M. T. (2003). Institutions, Infrastructure, and Economic Growth. Journal of Development Economics, 70(2), 443-477.
• Fine, B. (2020). Situating PPPs. J. Gideon & E. Unterhalter (Eds), Critical Reflections on Public Private Partnerships (26-38). Routledge.
• Gasmi, F., Um, F. N. & Virto, L. R. (2009). Political Accountability and Regulatory Performance in Infrastructure Industries: An Empirical Analysis. The World Bank Economic Review, 23(3), 509-531. http://www.jstor.org/stable/40647402
• Greve, C. & Hodge, G. (2010). Public-Private Partnerships and Public Governance Challenges. S. P. Osborne (Ed.), The New Public Governance? Emerging Perspectives on the Theory and Practice of Public Governance (149-162). London UK: Routledge.
• Güzelsarı, S. (2004). Kamu Yönetimi Disiplininde Yeni Kamu İşletmeciliği ve Yönetişim Yaklaşımları. AÜ SBF-GETA Tartışma Metinleri. No:66.
• Güzelsarı, S. (2009). Kamu Özel Sektör Ortaklığı Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme. B. Övgün (Ed), Kamu Yönetimi: Yapı İşleyiş Reform (43-78). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi (KAYAUM) Yayın No: 5
• Hammami, M., Ruhashyankiko, J. F. & Yehoue, E. B. (2006). Determinants of Public-Private Partnerships in Infrastructure. IMF Working Paper, 06/99.
• Hood, C. (1991). A Public Management For All Seasons?. Public Administration, 69, 3-19. House of Commons Committee of Public Accounts. (2011). Lessons from PFI and Other Projects. Forty-fourth Report of Session, 2010-2012. https://publications.parliament.uk/pa/cm201012/cmselect/cmpubacc/1201/1201.pdf
• Demirag, I., Dubnick, M. & Khadaroo, M. I. (2018). A Framework for Examining Accountability and Value for Money in The UK's Private Finance Initiative. Corporate Social Responsibility, Accountability and Governance (77-92). Routledge.
• Karci, Ş. M. (2008). Yeni Kamu İşletmeciliği Yaklaşımının Temel Değerleri Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz İİBF Dergisi, 8(16), 40-64.
• Klijn, E. H., Edelenbos, J. & Hughes, M. (2007). Public-Private Partnership: A Two-Headed Reform. A Comparison of PPP in England and the Netherlands. C. Pollitt, S. Thiel & V. Homburg (Ed.), New Public Management in Europe: Adaptation and Alternatives (81-89). London: Palgrave Macmillan.
• Knack, S. & Keefer, P. (1995). Institutions and Economic Performance: Cross-Country Tests Using Alternative Institutional Measures. Economics & Politics, 7(3), 207-227.
• Lee, M., Han, X., Gaspar, R. E. & Alano, E. (2018). Deriving Macroeconomic Benefits from Public-Private Partnerships in Developing Asia. Asian Development Bank Economics Working Paper Series, (551).
• Mauro, P. (1995). Corruption and Growth. The Quarterly Journal of Economics, 110(3), 681-712.
• North, C. N. (1990). Institutions, Institutional Change and Economic Performance (1. Press). USA: Cambridge University Press.
• OECD. (2012). Recommendation of The Council on Principles for Public Governance of Public-Private Partnerships.
• Osborne, D. & Gaebler, T. (1992). Reinventing Government. USA: Addison-Wesley Publishing Company.
• Ömürgönülşen, U. (1997). The Emergence of a New Approach to the Public Sector: The New Public Management. SBF Dergisi, 52(1), 517-565.
• Peters, B. G. (1998). With a Little Help from Our Friends: Public-Private Partnerships as Institutions and Instruments. J. Pierre (Ed.), Partnerships in Urban Governance European and American Experiences (11-33). Newyork: Palgrave.
• Prats, J. (2019). The Governance of Public-Private Partnerships: A Comparative Analysis. Inter-American Development Bank Technical Note.
• Private Participation in Infrastructure (PPI) - World Bank Group. https://ppi.worldbank.org/en/snapshots/sponsor/odebrecht-sa-1503
• Reuters. (2017, 30 Mart). Odebrecht scandal could threaten public-private partnerships, IADB says. https://www.reuters.com/article/us-odebrecht-iadb-idUSKBN171329
• Robinson, H., Carrilo, P., Anumba, C. J. & Patel, M. (2010). Governance & Knowledge Management for Public-Private Partnerships. United Kingdom: Wiley-Blackwell.
• Romero, M. J. & Van Waeyenberge, E. (2020). Beyond Typologies. What Is a Public Private Partnership?. J. Gideon & E. Unterhalter (Eds.), Critical Reflections on Public Private Partnerships (39-63). Routledge.
• Saad-Filho, A. (2007). Washington Uzlaşmasından Washington Sonrası Uzlaşmasına: İktisadi Kalkınmaya Dair Neoliberal Gündemler. A Saad-Filho & D. Johnston (Eds.), Neoliberalizm: Muhalif Bir Seçki (191-201). İstanbul: Yordam Kitap.
• Sadi, İ. E. (2008). Kurumsal İktisat. F. Başkaya & A. Ördek (Ed.), Ekonomik Kurumlar ve Kavramlar Sözlüğü (731-740). Özgür Üniversite Kitaplığı: 72.
• Stiglitz, E. J. (1997). An Agenda for Development for The Twenty-First Century. Washington D.C. Annual World Bank Conference on Development Economics.
• Şenalp, M. G. (2007). Dünden Bugüne Kurumsal İktisat. E. Özveren (Ed.), Kurumsal İktisat (45-92). Ankara: İmge Kitabevi.
• Şenses, F. (2017). İktisada Farklı Bir Giriş. İstanbul: İletişim Yayınları.
• The World Bank. (2009). Good Governance in Public-Private Partnerships A Resource Guide for Practitioners. Department for International Development of the United Kingdom.
• The World Bank. (1992). Governance and Development. http://documents.worldbank.org/curated/en/604951468739447676/Governance-and-development.
• The World Bank. (2017). Public-Private Partnerships Reference Guide (Version 3). https://ppp.worldbank.org/public-private-partnership/sites/ppp.worldbank.org/files/documents/PPP%20Reference%20Guide%20Version%203.pdf
• United Nations. (2008). Guidebook on Promoting Good Governance in Public-Private Partnerships. New York & Geneva. United Nations Economic Commission for Europe.
• Zabcı, F. (2009). Dünya Bankası: Yanılsamalar ve Gerçekler. İstanbul: Yordam Kitap
• Zengin, O. (2009). Günümüz Kamu Yönetiminde Ön Plana Çıkan Yaklaşımlar. B. Övgün (Ed.), Kamu Yönetimi: Yapı İşleyiş Reform (1-42). Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi (KAYAUM) Yayın No: 5
• Zergawu, Y. Z., Walle, Y. M. & Giménez-Gómez, J. M. (2020). The Joint Impact of Infrastructure and Institutions on Economic Growth. Journal of Institutional Economics, 16(4), 481-502.