Kapitalist Üretim İlişkilerinde Suriyeli Sığınmacıların Rolü: Şanlıurfa Örneği

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 136 - 152, 10.01.2021

Ayşe Cebeci Emine Çelik

https://doi.org/10.25295/fsecon.833373

Öz

Göç, göç alan ve göç veren bölgelerde çeşitli etkiler yaratır. Farklı disiplinler tarafından bu etkiler üzerine yapılmış birçok çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmada ise Suriye’de 2011 yılında yaşanan iç çatışmalar ve savaştan kaçmak zorunda kalarak Türkiye’ye sığınan Suriyeli göçmenlerin geldikleri ülkenin üretim ilişkilerine etkileri analiz edilmiştir. Çalışmanın sahasını Türkiye’de en fazla Suriyeli göçmeni barındıran Şanlıurfa’daki göçmenler oluşturmaktadır. Göçmenler üretim ilişkilerine dahil oldukları anda hem yerel işçileri hem de işverenlerin birikimlerini etkilemektedirler. Bu nedenle olgunun tüm yönleri ile incelenmesi amacıyla aynı işyerinde istihdam edilen göçmen işçilere, yerel işçilere ve her iki işçi grubunu istihdam eden işverenlere farklı anketler uygulanmıştır. Kavramsal düzeyde, kapitalist üretim ilişkilerinde nispi ve mutlak artı-değer artışı ile sermaye birikiminin sağlanabileceğinden hareketle –sahadan elde edilen veriler ile- Suriyeli göçmenlerin her iki aşamada hangi etkileri yarattığı tespit edilmiştir. Zorunlu göçle mülksüzleşen Suriyeli sığınmacıların, hem sermayenin ihtiyaç duyduğu bol ve ucuz işgücü noktasında mutlak ve nispi artı değer üretimine etki ederek hem de realizasyon aşamasında üretilen mallara efektif talep yaratarak kapitalist birikime katkıda bulundukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

uluslararası göç, sermaye birikimi, kalkınma, emek, kapitalist üretim ilişkileri, artı değer

Destekleyen Kurum

Harran Üniversitesi BAP Birimi

Proje Numarası

16181

The Role of Syrian Refugees in Capitalist Relations of Production: The Case of Sanliurfa

Öz

Immigration has various effects on regions that send or receive refugees. A number of studies have been conducted on these effects in different disciplines. The effects of Syrian refugees who were forced to flee their home country into Turkey due to conflict and chaos in 2011 in Syria on relations of production in the host country were analyzed in this study. The scope of the study consists of refugees in Sanliurfa city, which has been hosting the most Syrian refugees in Turkey. However, once refugees get involved in production relations, they affect the accumulation of both local workers and their employers. For this reason, different questionnaires were applied to migrant workers employed in the same workplace, local workers and employers employing both groups of workers in order to investigate all aspects of the phenomenon. Regarding the conceptual fact that capital accumulation can be achieved with the relative and absolute surplus-value increase in capitalist production relations, it has been aimed to identify what effects Syrian refugees have created at both stages through the data obtained from the field. It has been concluded that Syrian refugees, who have become expropriated as a result of forced migration, contribute to capitalist accumulation by both influencing the production of absolute and relative surplus value in terms of providing abundant and cheap labor required by the capital and by creating an effective demand for the goods produced during the realization phase.

Anahtar Kelimeler

International Migration, Capital Accumulation, Development, Labor, Capitalist Mode of Production, Surplus Value

Proje Numarası

16181

Kaynakça

• Akpınar, T. (2009). Türkiye’ye Yönelik Düzensiz Göçler ve Göçmenlerin İnşaat Sektöründe Enformel İstihdamı (Yayınlanmış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Apak H. (2014). Suriyeli Göçmenlerin Uyumu ve Gelecek Beklentileri: Mardin Örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mardin.
• BBC. (https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-43882131, 25.04. 2018.
• Bonefeld, W. (2014). “Önsöz”, Ö. Göztepe (Der.), İlkel Birikim Sermayenin Kaldıracı, NoteBone Yayınları, Ankara.
• Buğra, A. (2013). İktisatçılar ve İnsanlar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Castles, S., ve Miller M. (2008). Göçler Çağı: Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri, Çev. Bülent Uğur Bal ve İbrahim Akbulut, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Cebeci, A. (2012). Bilmediğimiz Kapitalizm Gizli Elin Kurumsallaşması: YOİKK, Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
• Cebeci, A. (2014). “Yeni Değerlenme Alanı Olarak Cezayir ve Emperyalizm’in Bugünü”, A. M. Özdemir (Der.), Kolektif Emperyalizm: Mağribden Maşrıka Dönüşümün Ekonomi Politiği, İmge Yayınları, Ankara.
• Cebeci, A. (2017a). “Sermayenin Uluslararasılaşması ve Suudi Arabistan’da Toplumsal Dönüşüm”, Social Sciences Studies Journal, 3(12): 2380-2388.
• Cebeci, A. (2017b). “Göçmen Emeği ve Sermaye Birikimine Etkileri: Suriyeli Sığınmacıların İstihdamı Şanlıurfa Örneği”, Göç Konferansı 2017 Seçilmiş Bildiriler, Transnational Press London, Atina
• Çakır, S. (2011). “Türkiye’de Göç, Kentleşme/Gecekondu Sorunu ve Üretilen Politikalar”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23): 209-222.
• Çelik, N. (2012). Türkiye’de Göç Veren İllerde İç Göç Sorununun Yönetiminde Stratejik Planlama Modeli Yapılandırılması (Yayınlanmış Doktora Tezi), Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Çınar, S. (2014). Öteki “Proloterya” De-Proletarizasyon ve Mevsimlik Tarım İşçileri, Notabene Yayınları, Ankara.
• Demir, M., Çelik, A. ve Uluç V. (2017). Suriyeli Sığınmacılar Şanlıurfa Üzerine Bir İnceleme(Sorunlar, Algılar Ve Beklentiler), Çizgi Kitabevi, Konya.
• Ekşi, N. (2013). “ILC’nin “Yabancıların Sınırdışı Edilmesine İlişkin 2014 Taslak Kuralları” Nın Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu Hükümleriyle Mukayesesi Ve Bu Kuralların Türkçe Tercümesi”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 33(1): 1-30.
• Ercan, F., D. Yılmaz, F. Akyüz, K: R. Yılmaz, Ü. Akçay, T. Tören (2006). “Değer Teorisi: Kapitalizmde İçsel İlişkilerin Örgütleyicisi”, Kapitalizmi Anlamak, Dipnot Yayınları, Ankara. Fine, B. ve Saad-Filho A. (2010). Marx’ın Kapital’i, Çev. Nail Satılgan, Yordam Kitap, İstanbul.
• İçduygu A. ve Aksel D.B. (2012). “Türkiye’de düzensiz göç”, Uluslararası Göç Örgütü: Ankara. https://docplayer.biz.tr/29513-Turkiye-de-duzensiz-goc.html, 21.01. 2017 Keat, R. ve Urry J. (2001). Bilim Olarak Sosyal Teori, Çev. Nilgün Çelebi, İmge Kitabevi, Ankara.
• Korkmaz, M. (2017). “Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyelilerin Türkiye İşgücü Piyasasına Etkileri ve Değerlendirmeler”, Sosyal Güvence Dergisi, (13): 57-83.
• Lordoğlu, K., Aslan, M. (2015). “Araştırma-Saha Notları: Beş Sınır Kenti Ve İşgücü Piyasalarında Değişim: 2011-2014”, Göç Dergisi, 2(2): 249-267.
• Mani, S. M. (2009). Devletler Özel Hukukunda Göçmenlerin Statüsü Ve Göçmenlere Ait Düzenlemeler (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Marx, K. (2013a). Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi, 1. Cilt, Çev. Mehmet Selik, Yordam Kitap, İstanbul.
• Marx, K. (2013b). Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi, 2. Cilt, Çev. Mehmet Selik, Yordam Kitap, İstanbul.
• Marx, K. ve Engels F. (2016). Devlet ve Hukuk, Çev. Rona Serozan, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Narin, Ö., D. Yılmaz, F. Akyüz, F. Ercan, K. R. Yılmaz, Ü. Akçay, T. Tören. (2006). “Sınıf Çözülmelerinin Med Cezirleri, Marx, Weber Ve Ötesi”, Kapitalizmi Anlamak, Dipnot Yayınları, Ankara.
• Naz, Y. (2015). Türkiye’nin Uluslararası Göç Politikası Ve Uluslararası Göçün Türkiye’deki Güncel Sorunları (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Oğuz, Ş., D. Yılmaz, F. Akyüz, F. Ercan, K. R. Yılmaz, Ü. Akçay, T. Tören. (2006). “Sermayenin Uluslarasılaşması Sürecinde Mekansal Farklılaşmalar ve Devletin Dönüşümü”, Kapitalizmi Anlamak, Dipnot Yayınları, Ankara.
• Özgür, N. (2016). “Modern Türkiye’nin Zorunlu Göçmenleri: Muhacirler, İskanlılar, Mübadiller, İslamlar, ‘G’ Grubu, Mülteciler, ‘Tekne Mültecileri’”, S. G. Ihlamur-Öner ve N. A. Ş. Öner (Der.), Küreselleşme çağında göç, İletişim Yayınları, İstanbul
• Topçuoğlu, R. A. (2016). “Düzensiz Göç: Küreselleşmede Kısıtlanan İnsan Hareketleri”, S. G. Ihlamur-Öner ve N. A. Ş. Öner (Der.), Küreselleşme çağında göç, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Tuna, Ş. Gürçağ. (2011). Bir Kavram Kapitalizm Neyi Anlatır? Türkiye’de Kapitalizmin ve Fetişizmin İnşa Süreci, Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
• TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu, “İşsizlik Oranları”, http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007 ,11.05. 2019
• Ünlü, G. (2007). Uluslararası Göç ve Göçmenliğin Değişen Koşulları İçinde “Mültecilik” (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Wallerstein, I. (2016). Tarihsel Kapitalizm Ve Kapitalist Uygarlık, Çev. Necmiye Alpay, Metis Yayınları, İstanbul.
• Yıldız, T. (2017). “Suriyelilerin Türkiye Ekonomisinde Kayıt Dışı İstihdama Etkileri Ve Bunun Yansıması Olarak Türkiye’ye Maliyetleri Üzerine Bir İnceleme”, İktisadi, İdari ve Siyasi Araştırmalar Dergisi, 2(3): 30-46.