Ev İşleri Üzerindeki Payidar Virüs: Patriyarka

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 81 - 98, 25.01.2022

Yeliz Kendir-gök

https://doi.org/10.25295/fsecon.1023825

Öz

Bu makale, feminist ajandanın daha önceki yıllarında gündeminde yer almış olan hane içi emek meselesini ev işleri üzerinden Covid-19 salgını ile beraber düşünerek yeniden tartışmaya açmaktadır. Her şeyden önce dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan ve aynı zamanda bu makalenin ana vurgularından biri, hane içi emek biçimi olarak ev işlerinin görünmeyen ya da cinsiyetlendirilmiş yönünün patriyarkal kökleriyle birlikte uzun bir tarihe sahip oluşudur. Bunu kanıtlamak amacıyla makale ilk olarak meseleye dair salgından önceki durumun izini sürmekte, devamında ise tarihsel gelişim sürecinde itirazları ve görünmeyen hane içi emek üzerinden feministlerin sistemlerle hesaplaşmasını dikkate almaktadır. Tarihsel olanın ışığıyla günümüze gelerek, görünmeyen hane içi emek biçimi olarak ev işlerine eleştirel bağlamda ve detaylı bir şekilde bakılmaktadır. Tüm bu tartışmalar sonucunda ev işlerinin cinsiyetlendirilmiş ve doğallaştırılmış yönlerine dair bu makalenin iddiası; “patriyarkanın süreğenliğini” ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Ev İşleri, Hane İçi Emek, Görünmeyen Emek, Patriyarka

The Constant Virus on Household Chores: Patriarchy

Öz

This article brings the issue of invisible domestic labour through household chores into question again and this time in light of the Covid-19 outbreak. One of the crucial points to be considered and also one of the main highlights of this article is that invisible or gendered aspect of that chores as a form of labour in the household has a long history with its patriarchal roots. In order to examine this, the article traces invisible household labour predating Covid-19, then considers the objections and historical feminist struggles to invisible domestic labor by taking systems into account. In connection to this historical framework, household chores as an invisible form of domestic labour will be examined critically in detail until present day. As a result of all these contacts, the claim of this article about gendered and naturalized form in the household is as follows; “The continuity of patriarchy” is revealed.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Household Chores, Domestic Labour, Invisible Labour, Patriarchy

Kaynakça

• Kaynakça Acar-Savran, G. (2013). Beden, Emek, Tarih: Diyalektik Bir Feminizm İçin. 3. Baskı. İstanbul: Kanat Kitap.
• Acar-Savran, G. & Tura Demiryontan, N. (2020). Kadının Görünmeyen Emeği. 4. Baskı. İstanbul: Yordam Kitap.
• Astell, M. (1706). Reflections upon Marriage. London.
• Bianchi, S. M., Milkie, M. A., Sayer L. C. & Robinson, J.P. (2000). Is Anyone Doing the Housework? Trends in the Gender Division of Household Labor. Social Forces, 79(1), s. 191–228.
• Bora, A. (2010). Kadınların Sınıfı: Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bora, A. (2018). Türk Sosyolojisinde Feminist Teoriler. H. Etil & M. Demir (Ed), Türkiye’de Çağdaş Sosyoloji Konuşmaları içinde (s. 229-258). İstanbul: Küre Yayınları.
• Bora, A. (2020). Feminizm ‘Dalgalar’ı… T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm içinde (s. 506-511). İstanbul: İletişim.
• Bora, T. (2017) Feminizm. Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler içinde (s. 741-816). İstanbul: İletişim.
• Bryson, V. (2019). Feminist Politika Teorisi. A. Gülaşık (Çev.), Y. Kendir-Gök (Ed.), Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Ceuterick, M. (2020). An Affirmative Look at a Domesticity in Crisis: Women, Humour and Domestic Labour during the COVID-19 Pandemic. Feminist Media Studies. 20(6), s. 896-901.
• Delphy, C. (1980). The Main Enemy. Feminist Issues. Summer.
• Delphy, C. (1984). Close to Home: A Materialist Analysis or Women's Oppression. Amherst: University of Massachusetts.
• Engels, F. (2003). Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. Yer Belirtilmemiş: Eriş Yayınları. Harding, S. (1991). Whose Science? Whose Knowledge: Thinking from Women’s Lives. Ithaca, New York: Cornell University Press.
• hooks b. (1990). Ain't I a Woman: Black Women and Feminism, Pluto Press
• hooks, b. (2002). Feminizm Herkes İçindir: Tutkulu Politika. E. Aydın, B. Kurt, Ş. Özgün & A. Yıldırım (Çev.). İstanbul: Bgst yayınları.
• Kandiyoti, D. (1988). Bargaining with Patriarchy. Gender and Society, 2(3), s. 274-290.
• Kasap, S. (20209. Beyaz Konferanslar. T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm içinde (s. 27-32). İstanbul: İletişim.
• Lorde, A. (1985). Conference Keynote Address: Sisterhood and Survival. The Black Scholar, 17(2), s. 5-7.
• MacKinnon, A. C. (2015). Feminist Bir Devlet Kuramına Doğru. T. Yönay & S. Yücesoy (Çev.). İstanbul: Metis.
• Marx K. (2016). Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire. E. Özalp (Çev.), Fransız Üçlemesi içinde (s. 143-247). İstanbul: Yordam Kitap.
• Massey, D. & Allen, J. (1984). Geography Matters. Cambridge: Cambridge University Press in Association with the Open University.
• Memiş, E., Öneş, U., & Kızılırmak, B. (2017). Kadınların Ev-Kadınlaştırılması: Ücretli ve Karşılıksız Emeğin Toplumsal Cinsiyet Temelli Bir Analizi. S. Dedeoğlu & A. Y. Elveren (Der), Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın içinde (s. 159-182). İstanbul: İletişim.
• Memiş, E. & Özay, Ö. (2011). Ev içi Uğraşlardan İktisatta Karşılıksız Emeğe: Türkiye Üzerine Yapılan Çalışmalara İlişkin Bir Değerlendirme. S. Sancar (Der.), Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar içinde. (s. 1-32). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Navaro-Yaşın, Y. (2000). “Evde Taylorizm”: Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında Evişinin Rasyonelleşmesi (1928-40). Toplum ve Bilim. 84, s. 51-74.
• Özbay, F. (2020). Kadınların Ev İçi ve Ev Dışı Uğraşlarındaki Değişme. Ş. Tekeli (Der.), 1980’ler Türkiyesi’nde Kadın Bakış Açısından Kadınlar içinde (s. 115-141). 7. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sancar, S. (2020). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. 5. Baskı. İstanbul: İletişim.
• Scott, J. W. (2013). Feminist Tarihin Peşinde. F. Dinçer & Ö. Aslan (Der.), İstanbul: Bgst Yayınları.
• Shelley, M. (1818). Frankenstein; or, The Modern Prometheus. London: Lackington, Hughes, Harding, Mavor & Jones.
• Smith, D. (1987). The Everyday World as Problematic: A Feminist Sociology. Boston: Northeastern University Press.
• Tekeli, Ş. (2020). 1980’ler Türkiye’sinde Kadınlar. Ş. Tekeli (Der.), 1980’ler Türkiyesi’nde Kadın Bakış Açısından Kadınlar içinde (s. 15-47). 7. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toksöz, G. (2011). Kalkınmada Kadın Emeği. Varlık Yayınları: İstanbul.
• Toupin, L. (2018). Wages for Housework: A History of an International Feminist Movement, 1972–77. Pluto Press.
• Wheeler, A. D. & Thompson, W. (1825). Appeal of One Half the Human Race, Women, Against the Pretensions of the Other Half, to Retain them in Political and Thence in Civil and Domestic Slavery. https://digital.library.lse.ac.uk/objects/lse:cik442nul.
• Wollstonecraft, M. (1792). A Vindication of the Rights of Woman: with Strictures on Political and Moral Subjects. London. J. Johson.
• Yaman, M. (2020). Karşılıksız Ev İçi Emek: Teorik ve Politik Tartışmaların İzini Sürmek. T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm içinde (s. 602-612). İstanbul: İletişim.   Online Kaynaklar
• Ararat M., Bayazıt M., Basbay P. ve Alkan S. (2021). Salgın Sürecinde Çalışma Hayatı ve Ev İçi Şiddet. Sabancı Üniversitesi. Erişim: https://turkey.unfpa.org/tr/publications/salgın-sürecinde-çalışma-hayatı-ve-ev-içi-şiddet (Son erişim tarihi: 11 Ağustos 2021).
• Avrupa Parlamentosu (2021). Understanding Covid-19’s Impact on Women (infographics). Erişim: https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/society/20210225STO98702/understanding-the-impact-of-covid-19-on-women-infographics (Son erişim tarihi: 11 Ağustos 2020).
• Bayar, A. A., Günçavdı, Ö. & Levent, H. (2020). Covıd-19 Salgınının Kadınların Çalışma ve Hane Yaşamı Üzerı̇ne Etkı̇lerı̇. İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü, Politika Raporu. Erişim: https://d4b693e1-c592-4336-bc6a-36c134d6fb5e.filesusr.com/ugd/c80586_86b8dec8fdba4de6afbe1bf1136fa068.pdf (Son erişim tarihi: 12 Ağustos 2021).
• Çağrı. (2000). Görünmeyen Emek Örgütlen! Ev İşleri Ücretlendirilsin. Erişim: .https://ydicagri.net/gorunmeyen-emek-orgutlen-ev-isleri-ucretlendirilsin.html (Son erişim tarihi: 7 Ocak 2021).
• Çakır, S. (2008). 1908'in Kadınlar Açısından Anlamı. Erişim: https://m.bianet.org/biamag/kadin/108437-1908-in-kadinlar-acisindan-anlami (Son erişim tarihi: 16 Ağustos 2021).
• Feminist. (1987). Erişim: http://www.pazartesidergisi.com/pdf/Feminist1.pdf (Son erişim tarihi: 30 Aralık 2020).
• Forget, E. (2020). Replacing the raft of recovery benefits with a simple, permanent guaranteed income would be an automatic stabilizer for people and the economy. Erişim: https://policyoptions.irpp.org/magazines/november-2020/a-guaranteed-minimum-income-would-be-more-effective-than-current-government-programs/ (Son erişim tarihi: 6 Ocak 2021).
• Hızıroğlu Aygün, A., Köksal, S. ve Uysal, G. (2021). Covıd-19 Pandemı̇sı̇nde Toplumsal Cı̇nsı̇yet Eşı̇tsı̇zlı̇ğı̇: Ev İşlerı̇nı̇ Kı̇m Yaptı? Çocuklara Kı̇m Baktı?. Erişim: https://ipc.sabanciuniv.edu/Content/Images/CKeditorImages/20210401-19040880.pdf (Son erişim tarihi: 12 Ağustos 2021).
• ILO (2020). Erişim: https://www.ilo.org/ankara/areas-of-work/covid-19/WCMS_741376/lang--tr/index.htm (Son erişim tarihi: 12 Ağustos 2021).
• İlkkaracan İ. & Memiş, P. (2020). UNDP Raporu: Pandemide Kadınlar Erkeklerin 4 Katı Ücretsiz İş Yaptı. Erişim: https://www.stgm.org.tr/undp-raporu-pandemide-kadinlar-erkeklerin-4-kati-ucretsiz-yapti (Son erişim tarihi: 12 Ağustos 2021).
• İMECE. Bizim Hikayemiz. Erişim: http://www.kadinlarinimecesi.org/article.php?id=10 (Son erişim tarihi: 4 Aralık 2020).
• Kandiyoti, D. (2020). Salgın, Modern Kadının Yaşadığı İllüzyonu Yıktı Geçti. Erişim: https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2020/04/30/deniz-kandiyoti-salgin-modern-kadinin-yasadigi-illuzyonu-yikti-gecti/ (Son erişim tarihi: 6 Ocak 2021).
• Kırtan Ögül, N. (2020). COVID- 19 Salgınının Kadınlar Üzerindeki Etkisi. Bundesverband der Migrantinnen in Deutschland e.V. Göçmen Kadınlar Birliği. Erişim: https://www.migrantinnen.net/covid-19-salgininin-kadinlar-uezerindeki-etkisi/ (Son erişim tarihi: 12 Ağustos 2020).
• Kızılırmak, B., Memiş, E. & KEFA (2020). Covid-19 Krizi ve Ev içi Emeğe Etkileri. KEIG. Erişim: http://www.keig.org/covid-19-krizi-ve-ev-ici-emege-etkileri/ (Son erişim tarihi: 10 Aralık 2020).
• Lewis, H. (2020). The Coronavirus is a Disaster for Feminism, The Atlantic. B. Üstün (Çev.). Erişim: https://uni-versus.org/2020/04/02/helen-lewis-koronavirus-feminizm-icin-bir-felakettir/ (Son erişim tarihi: 29 Aralık 2020).
• Memiş, E. (2020). Covid-19 Salgınının Kadın Çalışanlar Açısından Etkileri. Erişim: https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10659-covid-19-salgininin-kadin-calisanlar-acisindan-etkileri-arastirmasi (Son erişim tarihi: 12 Ağustos 2021).
• Memiş, E., Koyuncu M. & Özar, Ş. (2020). İşçi/İşsiz Kadınlar Salgında Tam Kapasite Evin Hizmetinde, Erişim: https://m.bianet.org/bianet/kadin/222389-isci-issiz-kadinlar-salginda-tam-kapasite-evin-hizmetinde?fbclid=IwAR1DtmcpdQ3YGZFBIpKUogte-PzauTqe8-Myz-M03jQx6mkcAL5Pre4eNeg (Son erişim tarihi: 28 Aralık 2020).
• Mert, A. (2020). COVID-19 Salgınının Kadın Akademisyenler Üzerindeki Etkisi: Öznel İyi Oluş, Ev içi/Ailevi Sorumluluklar ve Araştırma Üretkenliği. Erişim: https://cssh.ku.edu.tr/news/covid-19-salgininin-kadin-akademisyenler-uzerindeki-etkisi-oznel-iyi-olus-ev-ici-ailevi-sorumluluklar-ve-arastirma-uretkenligi/ (Son erişim tarihi: 17 Ağustos 2021).
• OECD (2020). Women at the core of the Fight against COVID-19 Crisis. Erişim: https://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/women-at-the-core-of-the-fight-against-covid-19-crisis-553a8269/#section-d1e264 (Son erişim tarihi: 11 Ağustos 2021).
• OECD.Stat, (2020). Erişim: https://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=54757 (Son erişim tarihi: 15 Ocak 2021).
• Pujol, L. (2020). Covid-19: Koronavirüs neden erkeklerde daha fazla ölüme yol açıyor?. Erişim: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55338278 (Son erişim tarihi: 10 Ağustos 2021).
• SDK Türkiye. (2020). Koronavirüs döneminde kadının yaşadığı zorluklar katlandı. Erişim: http://www.skdturkiye.org/esit-adimlar/guncel/koronavirus-doneminde-kadinin-yasadigi-zorluklar-katlandi (Son erişim tarihi: 12 Ağustos 2021).
• Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi. (2020). Covid-19 Karantinasından Kadının Etkilenimi İle Kadın Ve Çocuğa Yönelik Şiddete İlişkin Türkiye Araştırma Raporu. Erişim: https://sahamerkezi.org/covid-19-karantinasindan-kadinin-etkilenimi-ile-kadin-ve-cocuga-yonelik-siddete-iliskin-turkiye-arastirma-raporu/ (Son erişim tarihi: 10 Ağustos 2021).
• Türkiye İstatistik Kurumu. (TÜİK) (2018). İstatistiklerle Kadın. Erişim: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2018-30707 (Son erişim tarihi: 17 Ağustos 2021).
• UN (2020). Policy Brief: The Impact of COVID-19 on Women. Erişim: https://asiapacific.unwomen.org/-/media/headquarters/attachments/sections/library/publications/2020/policy-brief-the-impact-of-covid-19-on-women-en.pdf?la=en&vs=1406 (Son erişim tarihi: 12 Ağustos 2021).
• UN Women. (2020). The Economic and Social Impact of COVID-19 on Women and Men: Rapid Gender Assessment of COVID-19 Implications in Turkey. Y. Kalaylıoğlu, A. M. Öztürk & G. Bingüler Eker (Der.). UN Women Turkey Office. Erişim: https://www2.unwomen.org//media/field%20office%20eca/attachments/publications/2020/06/rapid%20gender%20assessment%20report%20turkey.pdf?la=en&vs=438 (Son erişim tarihi: 2 Ocak 2021).