Türkiye’de Finansal Serbestleşme Sonrası Rezerv Talebini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 142 - 160, 25.01.2022

Uğur Bülent Kaytancı , Bengül Gülümser Kaytancı

https://doi.org/10.25295/fsecon.1033220

Öz

Bretton Woods sisteminin yıkılmasıyla çoğu ülkenin kur sistemi daha esnek hale gelmesine rağmen, merkez bankalarının döviz varlıklarının düşeceği yönündeki öngörü gerçekleşmemiş, aksine merkez bankalarının döviz varlıkları yakın geçmişte önemli ölçüde artmıştır. Dünya döviz rezervlerindeki bu çarpıcı artış; döviz rezervlerinin belirleyicilerini ve hangi ekonomik faktörlerin döviz rezervlerini artırmada etkili olduğunu incelemeyi anlamlı kılmıştır. Bu çalışmada finansal serbestleşme sonrası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) rezerv talebini etkileyen faktörler, 1990Q1-2018Q4 dönemi için, ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılarak araştırılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, uzun ve kısa dönem ilişkiler bakımından, Türkiye’de, sermaye hareketleri, kısa vadeli borçlar, S&P’un Türkiye Notu ve kişi başına GSYH’nin rezervleri 1990Q1-2018Q4 döneminde etkilediğini, bu etkinin; sermaye hareketleri bakımından hem uzun hem de kısa dönem ilişkiler yönünden pozitif yönde ve diğer unsurlara nazaran en yüksek düzeyde olduğunu, kısa vadeli borçlar ve kişi başına GSYH için uzun dönemde pozitif, kısa dönemde negatif yönde olduğunu, S&P’un Türkiye Notu içinse uzun dönemde negatif, kısa dönemde ise pozitif yönde olduğunu ifade edebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Rezervler, Sermaye Hareketleri, ARDL-Sınır Testi

Research of Factors Affecting the Reserve Demand After Financial Liberalization in Turkey

Öz

Bretton Woods sisteminin yıkılmasıyla çoğu ülkenin kur sistemi daha esnek hale gelmesine rağmen, merkez bankalarının döviz varlıklarının düşeceği yönündeki öngörü gerçekleşmemiş, aksine merkez bankalarının döviz varlıkları yakın geçmişte önemli ölçüde artmıştır. Dünya döviz rezervlerindeki bu çarpıcı artış; döviz rezervlerinin belirleyicilerini ve hangi ekonomik faktörlerin döviz rezervlerini artırmada etkili olduğunu incelemeyi anlamlı kılmıştır. Bu çalışmada finansal serbestleşme sonrası Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) rezerv talebini etkileyen faktörler, 1990Q1-2018Q4 dönemi için, ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılarak araştırılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, uzun ve kısa dönem ilişkiler bakımından, Türkiye’de, sermaye hareketleri, kısa vadeli borçlar, S&P’un Türkiye Notu ve kişi başına GSYH’nin rezervleri 1990Q1-2018Q4 döneminde etkilediğini, bu etkinin; sermaye hareketleri bakımından hem uzun hem de kısa dönem ilişkiler yönünden pozitif yönde ve diğer unsurlara nazaran en yüksek düzeyde olduğunu, kısa vadeli borçlar ve kişi başına GSYH için uzun dönemde pozitif, kısa dönemde negatif yönde olduğunu, S&P’un Türkiye Notu içinse uzun dönemde negatif, kısa dönemde ise pozitif yönde olduğunu ifade edebiliriz.

Anahtar Kelimeler

International Reserves, Capital Flows, ARDL-Bounds Test

Kaynakça

• Aizenman, J. and Marion, N. (2003). The High Demand for International Reserves in The Far East: What is Going on?. Journal of Japanese and International Economies, Vol. 17: 370–400.
• Aizenman, J. and Marion, N. (2004). International Reserve Holdings with Sovereign Risk and Costly Tax Collection. The Economic Journal, vol. 114, 569–591.
• Aizenman, J., Lee, Y., and Rhee, Y. (2004). International Reserves Management and Capital Mobility in a Volatile World: Policy Considerations and a Case Study of Korea. NBER Working Paper, No.10534.
• Aizenman, J. and Lee, J. (2005). International Reserves: Precautionary vs. Mercantilist Views, Theory and Evidence. IMF WP/05/198.
• Aizenman, J., Jinjarak, Y. and Park, D. (2010). International reserves and swap lines: substitutes or complements?. NBER (National Bureau of Economic Research) Working Paper, No: 15804
• Akyüz, Y. (2008). Managing Financial Instability in Emerging Markets: A Keynesian Perspective. Third World Network (TWN) Global Economy Series, 12, 11600 Penang, Malaysia.
• Alberola, E., Erce, A. and Serena, J. M. (2015). International reserves and gross capital flow Dynamics. BIS Working Papers, No 512.
• Arslan, Y. ve Cantú, C. (2019). The Size of Foreign Exchange Reserves, BIS Papers. chapters in: Bank for International Settlements (ed.), Reserve management and FX intervention, volume 104, pages 1-23. Bank for International Settlements.
• Berument, H. and Dinçer, N. N. (2004). Do Capital Flows Improve Macroeconomic Performance in Emerging Markets? The TurkishExperience. Emerging Markets Finance & Trade, Vol. 40, No. 4, 20-32.
• Bordo, M., Eichengreen, B., Klingebiel, D. and Martinez- Peria, M. S. (2001). Is the Crisis Problem Growing More Severe?. Economic Policy, Volume 16, Issue 32, 52–82.
• Calvo, G. A. and Reinhart, C. M. (2002). Fear of Floating. NBER Working Papers, No:7993.
• Choi, W.G., Sharma, S. and Strömqvist, M. (2007). Capital Flows, Financial Integration, and International Reserve Holdings: The Recent Experience of Emerging Markets and Advanced Economies. IMF Working Paper, 07/151.
• Cinel, E. A. ve Yamak, N. (2014). Merkez Bankası Döviz Rezervlerinin Belirleyicileri: Türkiye Örneği. Ekonomik Yaklaşım, 25(93): 21-38.
• Delatte, A. and Fouquau, J. (2011). The Determinants Of International Reserves in The Emerging Countries: A Nonlinear Approach. Applied Economics, 2011, 43: 4179–4192.
• Dooley, M., D., Folkerts-Landau and P. Garber (2003). An Essay on the Revived Bretton Woods System. NBER Working Papers, No: 9971.
• Durdu, C. B., Mendoza, E. G. and Terrones, M. E. (2007). Precautionary Demand For Foreign Assets in Sudden Stop Economies: An Assessment Of The New Merchantilism. NBER Working Paper Series, No. 13123
• ECB (2012). Monthly Bulletin, Erişim: Haziran 2021. https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/mobu/mb201206en.pdf
• Feldstein, M. (1999). Self-Protection for Emerging Market Economies. NBER Working Papers, No:6907.
• Fischer, S. (2001). Opening Remarks. IMF/World Bank International Reserves: Policy Issues Forum.
• Gosselin, M. and Parent, N. (2005). An Empirical Analysis of Foreign Exchange Reserves in Emerging Asia. Bank of Canada Working Paper, 2005-38.
• Gupta, A. S. (2008). Cost of Holding Excess Reserves: The Indian Experience. Indian Council For Research On International Economic Relations, WP: 206.
• Heller, H. R. (I966). Optimal International Reserves. The Economic Journal, Vol. 76, No.302, 296-311. IMF (1995). Annual Report, Erişim: Haziran 2021. https://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/archive/pdf/ar1995.pdf
• IMF (2002). Annual report, Erişim: Haziran 2021. https://www.elibrary.imf.org/view/books/011/00320-9781589061620-en/00320-9781589061620-en-book.xml
• IMF (2003). Three Current Policy Issues in Developing Countries, World Economic Outlook, (September) 2003, pp.65-111.
• IMF (2011). Assessing Reserve Adequacy. Erişim: Mart 2021. https://www.imf.org/external/np/pp/eng/2011/021411b.pdf
• IMF (2019). Appendix I. International Reserves, Erişim: Erişim Haziran 2021, https://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2019/eng/assets/pdf/imf-ar-2019-appendix-i-to-v.pdf
• IMF (2020), World Economic Outlook Database, October 2020. Erişim: Haziran 2021, https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October
• Jo, Gab-Je (2007). The Determinants of International Reserve Hoarding in Korea: Cointegration and Error Correction Approach. Singapore Economic Review Conference 2007, Singapore.
• Kaytancı, B. G. (2021). Sermaye Hareketleri ve Uluslararası Rezervler, Eskişehir: Nisan Kitabevi,1. bs.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Reinhart, C. M. and Rogoff, K. S. (2008). This Time is Different: A Panoramic View of Eight Centuries of Financial Crises. NBER Working Papers, No: 13882.
• Rodrik, D. (2006). The Social Cost of Foreign Exchange Reserves. NBER Working Paper, No W11952.
• Steiner, A. (2010). The Accumulation of Foreign Exchange by Central Banks: Fear of Capital Mobility?. Working Paper No. 85, Osnabrück University, Institute of Empirical Economic Research.
• Yeldan, E. (2004). Türkiye Ekonomisinde Dış Borç Sorunu ve Kalkınma Stratejileri Açısından Analizi. Çalışma ve Toplum, 2004/1
• Yeldan, E. (2013). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi; Bölüşüm, Birikim ve Büyüme, İletişim Yayınları, 17. bs. İstanbul.