Almanya’nın Enerji Dönüşümü Politikaları: Türkiye İçin Bir Örnek

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 294 - 324, 28.05.2022

Banu Erkök

https://doi.org/10.25295/fsecon.1056335

Öz

Bu çalışmanın amacı, enerjide dışa bağımlı bir ülke konumunda bulunan Türkiye’ye örnek teşkil etmesi açısından; nükleer ve fosil yakıt kaynaklardan, çevreye duyarlı yenilenebilir enerji kaynaklarına başarılı bir dönüşüm gerçekleştirmiş olan Almanya’da uygulanan enerji politikalarının (Energiewende) incelenmesi ve bu doğrultuda Türkiye’ye yönelik politika önerilerinin geliştirilmesidir. Zira yenilenebilir enerjileri geliştirmek amacıyla radikal bir reform sürecinden geçen dünyadaki birkaç ülkeden biri olan Almanya, uyguladığı enerji politikaları ile, Türkiye’nin enerji üretimini güçlendirebilecek politikaların belirlenmesine katkı sağlayacak nitelikte önemli bir örnektir. Energiewende’nin gelişiminde, Alman hükümetlerince tasarlanmış olan; yenilenebilir enerji üretimini ve bu yönde yenilikçi teknoloji gelişimini önceleyen teşvik politikaları önemli rol oynamıştır. Alman hükümetleri, gerek enerji üreticilerine gerekse teknoloji geliştiren şirketlere sağladıkları, fon, hibe kredi, sübvansiyon ve finansman destekleri ile yenilenebilir enerjiye yönelik yatırımları cazip hale getirmeyi hedeflemişlerdir. Türkiye son yıllarda doğal kaynaklarına yönelmek suretiyle artan enerji ihtiyacının karşılanmasında gerek nükleer gerekse yenilenebilir enerjilerin geliştirilmesini önceleyen politikalara ağırlık vermeye başlamış; yenilenebilir kaynakların gerek birincil enerji arzı gerekse elektrik enerjisi üretiminde kullanılması; tarife garantileri ile özel sektör yatırımlarının artırılması, böylelikle rekabetçi piyasa oluşturulması hedeflenmiştir. Ancak Türkiye’de enerji üretimine yönelik yatırımların hedeflenen düzeyde artmadığı, enerjinin verimli üretimi, tüketimi ve dağıtımı konularında farkındalık oluşmadığı, yenilenebilir enerjiye yönelik yenilikçi teknoloji gelişimi konularında yeterli adımlar atılmadığı anlaşılmıştır. Bu durum, sürdürülebilir kalkınma hedefine paralel olarak, Türkiye’de yenilenebilir enerji üretimine yönelik uygulanmakta olan mevcut politikaların güçlendirilmesi, toplumun bilinçlendirilmesi; yenilenebilir enerjiye yönelik yenilikçi teknoloji gelişimini önceleyen politikalarla desteklenmesi gerektiğini işaret etmektedir. Bu doğrultuda, bu çalışmada, Almanya’da uygulanan enerji politikalarından yola çıkarak, Türkiye’ye yönelik politika önerileri sunulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Enerji Politikaları, Enerji İthalatı, Yenilenebilir Enerji, Almanya’nın Enerji Politikaları (Energiewende)

An Example For Turkey’s Energy Transition: "Energiewende"

Öz

This paper aims to examine the energy policies (Energiewende) implemented in Germany to develop policy recommendations for Turkey. Germany has successfully transformed from nuclear and fossil fuel to renewable energies. For this reason, Germany, which has undergone radical reforms to develop renewable energies, is an essential example for Turkey to determine effective energy policies. In the development of Energiewende, incentives offered by the German governments played an essential role. The German government has encouraged the energy producers and technology-developing companies in multiple ways, ranging from funding, grant loans to financing subsidies. In the development of Energiewende, the German development bank "KfW" and the Federal Office of Economics and Export Control "BAFA" have made significant contributions. In addition to those, Energiewende is the product of a social consensus involving non-governmental organizations, voluntary initiatives, and other non-market organizations. In recent years, Turkey has focused on policies that prioritize the development of nuclear and renewable energies in meeting the increasing energy needs. Turkey aimed to use renewable resources in primary energy supply and electric power generation. Turkey targeted increasing private sector investments by offering feed-in-tariffs, thus creating a competitive market. However, she has not fulfilled her target in increasing the energy investments. Hence, for Turkey's sustainable development goals, existing policies for renewable energy need to be strengthened, and the awareness of the community should be increased. Accordingly, this paper aims to present policy recommendations for Turkey based on the energy policies implemented in Germany.

Anahtar Kelimeler

Energy Policies, Energy Imports, Renewable Energy

Kaynakça

• Acaravcı, A., Yıldız, T. (2018), Türkiye’nin Enerji Bağımlılığı, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 4(2), 137-152.
• AG Energiebilanzen e.V. (2021), 18.01.2021 tarihinde Arbeitsgemeinschaft (ag-energiebilanzen.de) sitesinden alınımıştır.
• Arslan, E., Solak, A. (2019), Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Tüketiminin İthalat Üzerindeki Etkisi, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 1380-1407.
• Andrews-Speed, P. (2016), Applying Institutional Theory to the Low-Carbon Energy Transition, Energy Research & Social Science, 13, 216-225. Appunn, K. (2018), The History Behind Germany‘s Nuclear Phase-Out 18.01.2021 tarihinde The history behind Germany's nuclear phase-out | Clean Energy Wire sitesinden alınımıştır.
• Barroso, M. M., Iniesta, J. B. (2014), A Valuation of Wind Power Projects in Germany Using Real Regulatory Options, Energy, 77, 422-433.
• Bilginoğlu, M. A., Dumrul, C. (2012), Türk Ekonomisinin Enerji Bağımlılığı Üzerine Bir Eş-Bütünleşme Analizi, Journal of Yaşar University, 26(7), 4392 – 4414.
• Bulut, U., Muratoğlu, G. (2018), Renewable Energy in Turkey: Great Potential, Low But Increasing Utilization, And An Empirical Analysis On Renewable Energy-Growth Nexus, Energy Policy, 123, 240-250.
• Bundesministerium Für Wirtschaft Und Klimaschutz (BMWI), (2019), Federal Ministry for Economic Affairs and Energydevelopment-of-renewable-energy-sources-in-germany-2019.pdf, 28.01.2021 tarihinde BMWi - Homepage adresinden alınmıştır.
• Çoban, O., Şahbaz, N. (2011), AR-GE Harcamaları ve GSMH’nın Enerji İthalatına Etkisi: Türkiye Örneği, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2011(2), 11-19.
• Dagger, S. (2009), Energiepolitik & Lobbying: Die Novellierung des Erneuerbare-Energien-Gesetzes, (EEG), 2009, Vol. 12. ibidem-Verlag/ibidem Press. Demir, M. (2013), Enerji İthalatı Cari Açık İlişkisi, Var Analizi İle Türkiye Üzerine Bir İnceleme, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9), 1-27.
• Doğan, E. (2015), The relationship between economic growth and electricity consumption from renewable and non-renewable sources: A study of Turkey, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 52, 534-546.
• Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi [EPİAŞ], (2021), Kurumsal, 08.02.2021 tarihinde EPİAŞ | Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (epias.com.tr) adresinden alınmıştır.
• Eloy, Á. P., Inigoi, O. M., Jaime, M.S. (2016), The German Energy Transition (Energiewende) Policy, Energy Transformation and Industrial Development. Cuadernos Orkestra 2016/15_ENG, Bilbao.
• European Commission, (EC) (2020), Turkey 2020 Report, 08.02.2021 tarihinde turkey_report_2020.pdf (europa.eu) adresinden alınmıştır.
• Eurostat, (2020), Eurostat - Data Explorer, 08.01.2021 tarihinde Energy_production,_2008_and_2018.png (935×919) (europa.eu) adresinden alınmıştır.
• Hake, J. F., Fischer, W., Venghaus, S., Weckenbrock, C. (2015), The German Energiewende–History And Status quo, Energy, 92, 532-546.
• Hermwille, L. (2016), The Role of Narratives in Socio-Technical Transitions—Fukushima and the Energy Regimes of Japan, Germany, and The United Kingdom, Energy Research & Social Science, 11, 237-246.
• IEA (International Energy Agency), (2016), Energy Policies of IEA Countries: Turkey, 14.12.2020 tarihinde https://www.iea.org/subscribe-to-data-services/world-energy-balances-and-statistics adresinden alınmıştır.
• IEA (International Energy Agency), (2020), Structure - About - IEA, 02.02.2021 tarihinde Structure - About - IEA adresinden alınmıştır.
• IEA (International Energy Agency), (2020), World Energy Balances, 16.01.2021 tarihinde https://www.iea.org/subscribe-to-data-services/world-energy-balances-and-statistics adresinden alınmıştır.
• Institut für Weltwirtschaft Kiel (IfW Kiel) (2019), Globalisierung Verstehen Und Gestalten, 18.01.2021 tarihinde Climate and Energy (ifw-kiel.de adresinden alınmıştır.
• Illing, F. (2012), Energiepolitik in Deutschland: Die Energiepolitischen Masnahmen der Bundesregierung 1949-2013. Nomos.
• İnançlı, S., Akı, A. (2020), Türkiye’nin Enerji İthalatı ve Yenilenebilir Enerji Arasındaki İlişkinin Ampirik Olarak İncelenmesi, Econder Uluslararası Akademik Dergi, 4(2), 551-565.
• Janicke, M. (2008), Megatrend Umweltinnovation: Zur ökologischen Modernisierung von Wirtschaft und Staat, Oekom-Verlag, München.
• Katırcıoğlu S., Katırcıoğlu, S., Altınay, M. (2017), Interactions Between Energy Consumption and Imports: Empirical Evidence From Turkey, Journal of Comparative Asian Development, 16(2), 161-178.
• KFW Group. (2013), Annual Report 2012, 08.01.2021 tarihinde Geschäftsbericht_2012_BF_D-2.pdf (kfw.de) adresinden alınmıştır. KPMG, (2020), Sektörel Bakış 2019, 02.02.2021tarihinde Sektörel Bakış 2019 - Enerji (assets.kpmg) adresinden alınmıştır.
• KPMG, (2021), Sektörel Bakış 2020, 02.02.2021tarihinde sektorel-bakis-2020-enerji.pdf (assets.kpmg) adresinden alınmıştır. Krause, V. F., Bossel, H., Müller-Reismann, K. F. (1980), Energie-Wende, S. Fischer Verlag, Frankfurt.
• Kuittinen, H., Velte, D. (2018), Case Study Report Energiewende, European Commission Directorate-General for Research and Innovation Directorate A – Policy Development and Coordination. European Commission, Brussels.
• Kungl, G. (2014), The incumbent German power companies in a changing environment: A comparison of E.ON, RWE, EnBW and Vattenfall from 1998 to 2013, SOI Discussion Paper, No. 2014-03, Universität Stuttgart, Institut für Sozialwissenschaften, Abteilung für Organisations- und Innovationssoziologie, Stuttgart.
• Kungl, G. (2015), Stewards or Sticklers For Change? Incumbent Energy Providers and The Politics of The German Energy Transition, Energy Research & Social Science, 8, 13-23.
• Kunz, F., Weigt, H. (2014), Germany’s Nuclear Phase Out: A Survey of the Impact since 2011 and Outlook to 2023, Economics of Energy & Environmental Policy, 3(2), 13-28.
• Leiren, M. D., Reimer, I. (2018), Historical Institutionalist Perspective on the Shift From Feed-In Tariffs towards Auctioning in German Renewable Energy Policy, Energy Research & Social Science, 43, 33-40.
• Morris, C., Pehnt, M., Landgrebe, D., Jungjohann, A., Bertram, R., Glastra, K., Franke, A. (2012), (Nov 2012; Aug 2015). Energy Transition The German Energiewende, France.
• Mez, L. (2009), Expansion and phasing-out nuclear power in Germany. International Perspectives on Energy Policy and the Role of Nuclear Power. Brentwood, Essex, 263-278.
• Nordensvard, J., Urban, F. (2015), The stuttering energy transition in Germany: Wind energy policy and feed-in tariff lock-in, Energy Policy, 82, 156-165.
• Renn, O., Marshall, J. P. (2016), Coal, Nuclear and Renewable Energy Policies in Germany: From the 1950s to the “Energiewende”. Energy Policy, 99, 224-232.
• REVE News (2014), German Economy Minister Supports E.ON’s Focus on Renewable Energy, 26.01.2021 tarihinde | REVE News of the wind sector in Spain and in the world (evwind.es) adresinden alınmıştır.
• Sonnenschein, J., Hennicke, P. (Eds.) (2015), The German Energiewende: A Transition Towards an Efficient, Sufficient Green Energy Economy. International Institute for Industrial Environmental Economics, Lund University.
• StromEinspG, (2021), Stromeinspeisungsgesetz, 21.01.2021 tarihinde| Clearingstelle EEG|KWKG (clearingstelle-eeg-kwkg.de) adresinden alınmıştır.
• Sözen, A. (2009), Future Projection Of The Energy Dependency Of Turkey Using Artificial Neural Network, Energy Policy, 37, 4827-4833.
• Sühlsen, K., Hisschemöller, M. (2014), Lobbying the ‘Energiewende’. Assessing the Effectiveness of Strategies to Promote the Renewable Energy Business in Germany, Energy Policy, 69, 316-325.
• Şişeci, G. N., Yamaçlı, D.S. (2020), Enerji İthalatı, Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Bir Araştırma, Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 253-276.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (DİB), (2021), Paris Anlaşması, 02.01.2021 tarihinde http://www.mfa.gov.tr/paris-anlasmasi.tr.mfa adresinden alınmıştır.
• T. Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. (TSKB), (2019), Enerji, 02.02.2021tarihinde enerji-sektor-gorunumu-2019.pdf (tskb.com.tr) adresinden alınmıştır.
• T. Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. (TSKB), (2020), Enerji Görünümü, 02.02.2021 tarihinde enerji-sektor-gorunumu-2020.pdf (tskb.com.tr) adresinden alınmıştır.
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2019), On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), Enerji Arz Güvenliği ve Verimliliği Özel İhtisas Komisyonu Raporu, 06.02.2021 tarihinde EnerjiArzGuvenligi_ve_VerimliligiOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf (sbb.gov.tr) adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), (2021), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (tuik.gov.tr) 02.02.2021 adresinden alınmıştır.
• Wassermann, S., Reeg, M., Nienhaus, K. (2015), Current Challenges of Germany’s Energy Transition Project and Competing Strategies of Challengers and Incumbents: The Case of Direct Marketing of Electricity From Renewable Energy Sources, Energy Policy, 76, 66-75.
• Wehrmann, B. (2020), Germany’s Renewable Power Share Climbs to 46 Percent In 2020 – Preliminary Data, | 30.01.2021 tarihinde Clean Energy Wire adresinden alınmıştır.
• Yanar, R., Kerimoğlu, G. (2011), Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2),191-201. Uysal, D., YILMAZ, K.Ç., Taş, T. (2015), Enerji ithalatı ve Cari açık ilişkisi: Türkiye Örneği, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 63-78.