Türkiye’de Kalkınma Carileri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: Özel Sayı, 728 - 750, 29.10.2023

Ayşegül Durucan , Fatma Pınar Eşsiz

https://doi.org/10.25295/fsecon.1345841

Öz

Beşeri sermayeye yönelik yapılan yatırımların ekonomik büyüme üzerindeki etkileri, uzun süredir akademik literatürde değerlendirilmekte olan bir konudur. Özellikle tasarruf yetersizliği problemi olan gelişmekte olan ülkeler için kamu harcamalarının en verimli şekilde kullanılması ve kaynakların israf edilmemesi hayati önem taşımaktadır. Bu açıdan gelecekte yapılması planlanan kamu harcamaları için fikir oluşturması ve harcama politikalarına yön vermesi açısından geçmiş dönem kamu harcamalarının beklenen amaca hizmet edip etmediğinin araştırılmasının literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çerçevede makale, kalkınma carileri -eğitim ve sağlık harcamaları- ile büyüme arasındaki nedensellik ilişkisini Türkiye özelinde 1963-2021 dönemi için yıllık veriler kullanarak ampirik olarak analiz etmektedir. Analiz sonuçları, büyümenin göstergesi olarak kullanılan kişi başı gayrisafi yurtiçi hasıla değişkeninden sağlık harcamalarına doğru tek yönlü bir nedensellik olduğunu gösterirken; kalkınma carilerinden herhangi birinden büyümeye doğru bir nedensellik ilişkisi göstermemektedir. Bu sonuç, her ne kadar kamu otoritesinin eğitim ya da sağlık harcamalarında yapacağı herhangi bir değişikliğin ekonomik büyümede bir değişime sebep olmayacağı; kalkınma carileri aracılığıyla büyümede bir değişiklik yapılamayacağı şeklinde yorumlanabilir olsa da eğitim ve sağlık harcamalarını arttırıp azaltmaktan ziyade harcama kompozisyonlarında değişikliğe gitmenin, niceliktense niteliğe önem vermenin daha etkin sonuçlar doğurabileceğini de düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Kalkınma Carileri, ARDL sınır testi, Toda yamamoto nedensellik analizi, Türkiye

The Relationship Between Human Capital Expenditures and Economic Growth in Türkiye

Öz

The effects of investments in human capital on economic growth are a subject that has been evaluated in the academic literature for a long time. Especially for developing countries with a problem of insufficient savings, it is vital that public expenditures are used most efficiently and resources are not wasted. In this respect, researching whether past public expenditures serve the expected purpose will contribute to the literature in terms of forming an idea for the public expenditures planned to be made in the future and guiding the expenditure policies. In this context, the article empirically analyzes the causality relationship between human capital expenditures -education and health expenditures- and growth, using annual data for the period 1963-2021 in Turkey. The analysis results show that there is a one-way causality from the per-capita gross domestic product variable, which is used as an indicator of growth, to health expenditures; it does not show a causal relationship from any of the human capital expenditures to growth. This result suggests that although any change made by the public authority in education or health expenditures will not cause a change in growth, and although it can be interpreted that a change in growth cannot be made through human capital expenditures, it also suggests that changing expenditure compositions rather than increasing or decreasing education and health expenditures and giving importance to quality rather than quantity, may produce more effective results.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Human Capital Expenditures, ARDL bound test, Toda-Yamamoto Granger causality test, Türkiye.

Kaynakça

• Akgül, İ. & Selin, Ö. K. (2011). Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde Eğitim ve Büyüme İlişkisi: Eşik Otoregresif Yaklaşım. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 1-35.
• Akıncı, A. (2017). Türkiye'de Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi. Maliye Dergisi, 173, 387-397.
• Akıncı, A. & Tuncer, G. (2016). Türkiye’de Sağlık Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Sayıştay Dergisi, (102), 47-61.
• Albayrak, S. & Öztürk, İ. (2021). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Araştırma. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 7(2), 233-257.
• Altun, Y., İşleyen, Ş. & Görür, Ç. (2018). Türkiye’de Eğitim ve Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyümeye Etkisi: 1999-2017. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (39), 223-244.
• Bektaş, H. & Akman, S. U. (2018). Examination of the Role of Health Expenditures on Economic Growth: Empirical Evidence from Turkey. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 141-146.
• Bozkurt, H. (2010). Eğitim, Sağlık ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkiler: Türkiye İçin Bir Analiz. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 5, 7-27.
• Bozma, G., Başar, S. & Künü, S. (2016). Eğitim ve Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 189-204.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M. & Meçik, O. (2017). Türkiye Ekonomisinde Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bootstrap Toda-Yamamoto Nedensellik Testi Yaklaşımı. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (33), 45-56.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M. & Meçik, O. (2018). Türkiye’de Uzun Dönemde Eğitim ve Sağlık Harcamaları ile Ekonomik Büyüme İlişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 75-96.
• Demirgil, B. & Sonkur, G. (2022). Türkiye’de Kamu Eğitim Harcamaları ile Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 845-851.
• Demirgil, B., Şantaş, F. & Şantaş, G. (2018). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Uygulamalı Bir Çalışma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 388-398.
• Doğrul, A. N. (2009), Ekonomik Büyümede Eğitim Harcamalarının Etkisi: Panel Veri Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25), 175-184.
• Erdoğan, S. & Yıldırım, D. Ç. (2009). Türkiye’de Eğitim-İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 4(2), 11-22.
• Eriçok, R. E. & Yılancı, V. (2013). Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(1), 87-101.
• Fendoğlu, E. & Gökçe, E. C. (2021). Türkiye’de Eğitim ve Sağlık Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Fourier Yaklaşımı. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(2), 203-216.
• Gövdeli, T. (2016). Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 223-238.
• Granger, C. & Newbold P. (1974). Spurious Regressions in Econometrics. Journal of Econometrics, 2, 111-120.
• Johansen, S. & Juselius, K. (1990). Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with Applications to the Demand for Money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
• Keçili, M. Ç. & Esen, E. (2019), Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. II. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Kongresi (794-800).
• Kesbiç, C. Y. & Salman, G. (2018). Türkiye’de Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Tespiti: 1980-2014 VAR Model Analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (639), 163-180.
• Kızıl, B. C. & Ceylan, R. (2018). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 13(50), 197-209.
• Özer, M. O. (2021). The Relationship Between Health Expenditures and Economic Growth: Evidence From Turkey. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 133-144.
• Öztürk, A., Kalaycı, S. & Korkmaz, N. (2017). Türkiye’de Eğitim Harcamalarının İktisadi Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(7), 17-29.
• Pamuk, M. & Bektaş, H. (2014). Türkiye’de Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 77-90.
• Pehlivan, O. (2011). Kamu Maliyesi. Murathan Yayınevi, Trabzon.
• Pesaran, M. H., Shin Y. & Smith J. R. (2001). Bounds Testing Approaches to The Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Sağdıç, E. N. & Yıldız, F. (2021). Türkiye’de Kamu Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 6(12), 14-31.
• Savrul, B. K. & Tunç, Ö. (2021). Türkiye’de Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi. Journal of Applied and Theoretical Social Sciences, 3(2), 144-160.
• Selim, S., Uysal, D. & Eryiğit, P. (2014). Türkiye’de Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 13-24.
• Şen, A. & Bingöl, N. (2018). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(1), 89-106.
• Şimşek, T. (2017). Türkiye’de Eğitim Harcaması ve Ekonomik Büyüme: ARDL Sınır Testi. Enderun, 1(1), 54-60.
• Şimşir, N. C., Çondur, F., Bölükbaş, M. & Alataş, S. (2015). Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (604), 43-54.
• Toda, H. Y. & Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(12), 225-250.
• Üzümcü, A. & Söğüt, Y. (2020). Kamu Sağlık Harcamaları-İktisadi Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir İnceleme (1983-2019). Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 6(2), 275-295.
• Yürük, B. & Acaroğlu, H. (2021). Türkiye’de Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(63), 1301-1317.