Investigation the Effectiveness of the Stock Prices Channel in Turkey: An Analysis for the Period of 2006-2022

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 95 - 114, 25.02.2025

Nigar Alev

https://doi.org/10.25295/fsecon.1459174

Öz

The dominant goal of monetary policy is price stability, but low unemployment and sustainable economic growth are often also important goals. Central banks mostly consider monetary transmission mechanism tools in the effective implementation of monetary policies. Particularly, the fluctuations in asset prices in recent years necessitated this study. The functioning of the stock channel within the asset price channel has been investigated for the Turkish economy with the VECM method for the period 2006Q1-2022Q2. According to the results of VECM analysis, a negative long-term relationship was determined between interest rates and money supply, investments and industrial production index. On the other hand, a positive long-term relationship was found between the stock variable and money supply and investments, and a negative long-term relationship was found between the industrial production index. As a result of the Granger causality, variance decomposition and action-reaction methods applied after determining the long-term relationship between the variables, it was concluded that the stock channel was partially effective on the real economy.

Anahtar Kelimeler

Monetary Transmission Mechanism, Stock Prices Channel, VECM Model

Türkiye'de Hisse Fiyatları Kanalının Etkinliğinin İncelenmesi: 2006-2022 Dönemi İçin Bir Analiz

Öz

Para politikasının baskın hedefi fiyat istikrarıdır, ancak düşük işsizlik ve sürdürülebilir ekonomik büyüme de genellikle önemli hedeflerdir. Merkez bankaları para politikalarının etkin bir şekilde uygulanabilmesinde çoğunlukla parasal aktarım mekanizması araçlarını dikkate alırlar. Özellikle son dönemlerde varlık fiyatlarında yaşanan dalgalanmalar bu çalışmanın yapılmasını gerekli kılmıştır. Varlık fiyatları kanalı bünyesinde bulunan hisse senedi fiyatları kanalının işleyişi, Türkiye ekonomisi için 2006Q1-2022Q2 dönemini kapsayacak şekilde VECM yöntemiyle araştırılmıştır. VECM analizi sonuçlarına göre, faiz oranları ile para arzı, yatırımlar ve sanayi üretim endeksi arasında negatif uzun dönem ilişkisi tespit edilmiştir. Diğer taraftan hisse senedi değişkeni ile para arzı ve yatırımlar arasında pozitif; sanayi üretim endeksi arasında negatif uzun dönemli bir ilişki bulunmuştur. Değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin tespitinden sonra uygulanan Granger nedensellik, varyans ayrıştırma ve etki-tepki yöntemleriyle hisse senedi kanalının reel ekonomi üzerinde kısmen etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Parasal Aktarım Mekanizması, Hisse Senedi Fiyatları Kanalı, VECM Modeli

Kaynakça

• Akay, H. & Nargeleçekenler, M. (2009). Para politikası şokları hisse senedi fiyatlarını etkiler mi? Türkiye örneği. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 129-152.
• Akyüz, H. A. (2018). Vektör otoregresyon (VAR) modeli ile iklimsel değişkenlerin istatistiksel analizi. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 10(2), 183-192.
• Albayrak, A. S. (2008). Değişen varyans durumunda en küçük kareler tekniğinin alternatifi ağırlıklı regresyon analizi ve bir uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 111-134.
• Arslan, G. (2019). Varlık fiyatları kanalı içerisinde hisse senedi kanalının işleyişi: Türkiye uygulaması. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 205-224.
• Aydemir, O. (2008). Hisse senedi getirileri ve reel sektör arasındaki ilişki: Ampirik bir çalışma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), 37-55.
• Ayrıçay, Y. & Gürbüz, A. (2020). Para politikası kararlarının hisse senedi piyasası üzerindeki etkisinin VAR modeliyle incelenmesi. Ekonomi, Finans ve İşletme Yönetimi Alanında Güncel Gelişmeler, 1, 323-337.
• Bernanke. B. & Gertler, M. (2000). Monetary policy and asset price volatility. National Bureau of Economic Research Working Paper Series, 7559, 1-74.
• Cengiz, V. (2009). Parasal aktarım mekanizması işleyişi ve ampirik bulgular. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (33), 225-247.
• Central Bank of Europe (2023). Transmission mechanism of monetary policy. https://www.ecb.europa.eu/mopo/intro/transmission/html/index.en.html
• Chirinko, R. S., de Haan, L. & Sterken, E. (2008). Asset price shocks, real expenditures, and financial structure: A multi-country analysis. CESifo Working Paper, 2342. https://doi.org/10.2139/ssrn.1156753
• Coşkun, M., Kiracı, K. & Muhammed, U. (2016). Seçilmiş makroekonomik değişkenlerle hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki: Türkiye üzerine ampirik bir inceleme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616), 61-74.
• İncekara, A. & Amanov, A. (2019). The monetary transmission mechanism in Turkey. Procedia Computer Science, 158, 1088-1094.
• Jordà, O., Schularick, M. & Taylor, A. (2015). Leveraged bubbles. Journal of Monetary Economics, 76, 1-20.
• Kasapoğlu, Ö. (2007). Parasal aktarım mekanizmaları: Türkiye için uygulama. Uzmanlık Yeterlilik Tezi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. https://www3.tcmb.gov.tr/kutuphane/Türkce/tezler/ozgurkasapoglu.pdf
• Kaya, E. (2018). Para politikası şokları ve hisse senedi getirileri ilişkisi. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(3), 241-257.
• Kiley, M. (2018). What macroeconomic conditions lead financial crises, finance and economics discussion series. Board of Governors of the Federal Reserve System, (038). https://doi.org/10.17016/feds.2018.038
• Mishkin, F. S. (1996). The channels of monetary transmission: Lesson for monetary policy. National Bureau of Economic Research Working Papers, 5464, 1-27.
• Mishkin, F. S. (2001). The transmission mechanism and the role of asset prices in monetary policy. National Bureau of Economic Research Working Papers, 8617, 1-21.
• Mishkin, F. S. (2007). Para bankacılık ve finansal piyasalar iktisadı. S. Şahin, S. Çiçek & Ç. Boz (Çeviri Ed.). Ankara: 3D Yayınevi.
• Modigliani, F. & Brumberg, R. (1954). Utility analysis and the consumption function: An ınterpretation of cross-section data. K. Kurhira (Ed.), Post keynesian economics. New Jersey: Rutgers University Press. https://doi.org/10.7551/mitpress/1923.003.0004
• Örnek, İ. (2009). Türkiye’de parasal aktarım kanallarının işleyişi. Maliye Dergisi, 156(1), 104-125.
• Özer, A., Kaya, A. & Özer, N. (2011). Hisse senedi fiyatları ile makroekonomik değişkenlerin etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 163-182.
• Özsöz, H. Y. (2019). Para politikalarının reel ekonomiye aktarımı çerçevesinde parasal aktarım mekanizmalarının incelenmesi ve Türkiye ekonomisi için ampirik çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Paul, P. (2019). The time-varying effect of monetary policy on asset prices. Federal Reserve Bank of San Francisco Working Paper, 2017(09), 1-70. Doi: https://doi.org/10.24148/wp2017-09
• Phillips, P. C. B & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335 346.
• Sevüktekin, M. & Çınar, M. (2017). Ekonomik zaman serileri analizi (5. Baskı). Dora Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Şengün, G. & Amanov, A. (2019). Asset price channel: Evidence from Turkey. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 20(2), 89-103.
• Tapşın, G. (2020). Hisse senedi fiyatlarının para politikasındaki rolü: OECD ülkeleri örneği. Business and Economics Research Journal, 11(4), 953-968.
• Tarı, R. (2010). Ekonometri (Genişletilmiş 6. Baskı). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Tobin, J. (1969). A equilibrium approach to monetary theory. Journal of Money, Credit and Banking, 1(1), 15-29.
• Yao, S., Luo, D. & Loh, L. (2011). On China’s monetary policy and asset prices. The University of Nottingham Research Paper Series: China and The World Economy, 4, 1-39.
• Yıldırım, D. Ç. & Mirasedoğlu, M. U. (2015). Aktarım mekanizmasının hisse senedi fiyatları kanalının etkinliğine ilişkin bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 105-126.