Türkiye’de Yabancı Portföy Yatırımları ile CDS Primi, Döviz Kuru ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 3, 1781 - 1799, 25.08.2025

Ecem Arık

https://doi.org/10.25295/fsecon.1664326

Öz

Yabancı sermaye girişleri ülke ekonomileri için önemli kaynaklardır. Bu kapsamda yabancı porföy yatırımları bir yandan yatırım yapılan ülkenin finansal piyasasının gelişmesine katkı sağlarken aynı zamanda uzun vadede ülke ekonomisinin kalkınmasında rol oynamaktadır. Ancak, yabancı yatırımcılar uluslararası piyasalarda risklerini dağıtarak portföy yatırımları gerçekleştirirken çeşitli sistematik riskleri de dikkate almaktadır. Bu nedenle, yabancı portföy yatırımlar üzerinde etkisi bulunan faktörlerin belirlenmesi yabancı sermaye girişlerini arttırmayı amaçlayan ülke ekonomileri için önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı 2007: Q4-2024:Q4 dönemleri arasında Türkiye’de yabancı portföy yatırımları ile kredi risk primi (Credit Default Swap, CDS), dolar kuru ve faiz oranı arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Çalışmada değişkenler arasındaki dinamik ilişkilerin incelenmesinde vektör otoregresif (Vector Autoregressive, VAR) analizi kullanılmıştır. Nedensellik testinden elde edilen bulgulara göre yabancı portföy getirilerinin açıklanmasında CDS primi ve faiz getirilerinin kullanılabileceği belirlenmiştir. Etki-tepki grafiklerine göre ise yabancı portföy getirilerinin CDS primi ve dolar getirilerindeki şoklara karşı kısa vadede negatif; faiz getirilerine ise pozitif tepki verdiği görülmüştür. Bu çalışmadan elde edilen sonuçların, yabancı sermaye girişlerini arttırmayı amaçlayan ve makroekonomik göstergeleri şekillendiren politika yapıcılarına kısa vadede fikir sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Portföy Yatırımları , CDS Primi , Döviz Kuru , Faiz Oranı , VAR Analizi

Examination of Relationships Between Foreign Portfolio Investments and CDS Premium, Exchange Rate and Interest Rate in Turkey

Öz

Foreign capital inflows are important resources for national economies. In this regard, foreign portfolio investments contribute to the long-term development of the nation’s economy in addition to bolstering the expansion of the financial market in the investment nation. However, foreign investors also consider various systematic risks while making portfolio investments by spreading their risks in international markets. Therefore, determining the factors that have an impact on foreign portfolio investments is important for national economies aiming to increase foreign capital inflows. The purpose of this study is to examine the relationship between foreign portfolio investments and credit risk premium (Credit Default Swap, CDS), dollar exchange rate and interest rate in Turkey between 2007:Q4-2024:Q4 periods. Vector Autoregressive (VAR) analysis was used to analyse the dynamic relationships between variables in the study. According to the findings obtained from the causality test, CDS premium and interest rate returns can be used to explain foreign portfolio returns. According to the impulse-response graphs, it is observed that foreign portfolio returns respond negatively to shocks in CDS premium and dollar returns in the short run, while they respond positively to interest rate returns. It is expected that the study’s findings will give policymakers short-term insights into how to improve macroeconomic indicators and foreign capital inflows.

Anahtar Kelimeler

Foreign Portfolio Investments , CDS Premium , Exchange Rate , Interest Rate , VAR Analysis

Kaynakça

• Adumekwe, M. (2023). Analysis of the impact of foreign portfolio investments on the performance of Nigerian capital market. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=4567336
• Agarwal, R. N. (1997). Foreign portfolio investment in some developing countries: A study of determinants and macroeconomic impact. Indian Economic Review, 217-229.
• Aydın, Y., & Aksoy, B. (2023). Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımları, portföy yatırımları, dolar kuru ile BİST100 endeksi arasındaki ilişki üzerine ampirik bir inceleme. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 499-512.
• Chi, N. T. D. (2023). Impact of money supply and macroeconomic indicators on foreign portfolio investment: evidence from Vietnam. Banks and Bank Systems, 18(4), 94-104.
• Çilingirtürk, A., & Çetiner, M. (2018). Gelişmekte olan piyasalarda döviz kuru-portföy yatirimlari ilişkisi: BRICS ülkeleri ve Türkiye örneği. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal (Smart Journal), 4(8), 64-75.
• Demirci, N. S. (2017). Finansal gelişmişliğin özel sektör ar-ge harcamalarına etkisi: Türkiye için eşbütünleşme, nedensellik, etki-tepki analizleri ve varyans ayrıştırması (1990-2014). Muhasebe ve Finansman Dergisi, (74), 157-182.
• Doğukanlı, H., & Çetenak, H. (2008). Yabancı portföy yatırımları ile hisse senedi getirisi arasındaki ilişki: IMKB’de sınama. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 37-57.
• Ewing, B. T., Riggs, K., & Ewing, K. L. (2007). Time series analysis of a predator–prey system: Application of VAR and generalized impulse response function. Ecological Economics, 60(3), 605-612.
• Ezirim, C. B., Ezirim, U. I., Ogungbure, A., & Chekwa, C. (2022). Autoregressive distributed lag (ARDL) analysis of foreign portfolio ınvestments determination in Nigeria. Journal of Applied Business and Economics, 24(4),76-88.
• Granger, C. W., & Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of Econometrics, 2(2), 111-120.
• Gümüş, G.K., Duru, A. & Güngör, B. (2013). The relationship between foreign portfolio investment and macroeconomic variables. European Scientific Journal, 9(34), 209-226.
• Guzel, A., & Benli, V. F. (2023). Examination of the relationship between foreign investors and BIST-100 return index. PressAcademia Procedia (PAP), 17, 192-193.
• İlter, Ş., & Gök, R. (2021). Kredi temerrüt swaplarının (CDS) doğrudan yabancı ve portföy yatırımları üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Maliye ve Finans Yazıları, (Özel Sayı 2), 233-252.
• Investing (2025). Erişim adresi: https://tr.investing.com/
• Jacob, T., Raphael, R., & Antony, A. (2022). Relationship between foreign portfolio investment and exchange rate: the case of India using VECM testing approach. BIMTECH Business Perspective, 5(2), 1-17.
• Keskin, N. (2021). Ülke kredi notlarının portföy yatırımları ve doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 28(2), 333-353.
• Kiremitçi, M. Ş. (2024). Kredi temerrüt swap (Cds) primlerinin yabancı portföy yatırımları üzerindeki etkisi: Türkiye örneği Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Küçükkocaoğlu, G., & Çakır, N. (2021). Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yabancı portföy akımlarını etkileyen makroekonomik faktörler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3).
• Küçükosman, A., & Uzun, S. (2024). The causality relationship between credit default swaps (cds) and portfolio investments: The case of Türkiye. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 9(3), 462-483.
• Kumar, V., & Dua, P. (2024). What explains foreign portfolio investment inflows to BRICS countries?. Economic Analysis and Policy, 82, 32-46.
• Lütkepohl, H., & Saikkonen, P. (1997). Impulse response analysis in infinite order cointegrated vector autoregressive processes. Journal of Econometrics, 81(1), 127-157.
• Makoni, P. L. (2020). Foreign portfolio investments, exchange rates and capital openness: A panel data approach. International Journal of Economics & Business Administration (IJEBA), 8(2), 100-113.
• Markowitz, H. (1952). Portfolio selection. The Journal of Finance, 7(1), 77-91.
• Mirgen, Ç. (2025). Yabancı portföy yatırımlarını etkileyen unsurlar: Türkiye üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 47(1), 77-95.
• Mohamed, S. M. A. G., Fayed, M. E., & Hassouba, T. A. A. (2023). Investigating the impact of foreign portfolio investment on macro-economic stability: Empirical evidence from Egypt. Integrated Journal for Research in Arts and Humanities, 3(2), 17-27.
• Ngure, F. K., Kariuki, P. W., & Mburugu, K. N. (2022). Intervening effect of foreign portfolio investment on the relationship between macroeconomic factors and stock return of firms listed at the securities exchanges in East Africa. Webology, 19(2).
• Nwosa, P. I., & Adeleke, O. (2017). Determinants of FDI and FPI volatility: An E-GARCH approach. CBN Journal of Applied Statistics, 8(2), 47-67.
• Onuorah, A. C. C., & Akujuobi, L. E. (2013). Impact of macroeconomic indicators on the performance of foreign portfolio investment in Nigeria. European Journal of Business and Management, 5(2), 81-90.
• Onyia, M., Shehu, S., Taiwo, O., Ogbonna, V., & Salim, U. (2024). Net foreign portfolio inflows and foreign exchange management in Nigeria. https://ssrn.com/abstract=4865454 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4865454
• Oudat, M., Hasan, H., & Alsmadi, A. (2020). Macroeconomic variables and portfolio investment in Bahrain using an ARDL bound testing approach. Accounting, 6(4), 465-472.
• Özgen, F.B., & Güloğlu, B. (2004). Türkiye’de iç borçların iktisadi etkilerinin VAR tekniğiyle analizi. METU Studies in Development, 31, 93-114.
• Özkurt, İ. C. (2024). Cointegration relationship between portfolio investments and investment instruments in Türkiye. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 9(3), 425-437.
• Şenol, Z., & Can, İ. (2020). Ülke risklerinin yabancı sermaye yatırımlarına etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 634- 645.
• Şenol, Z., Gülcemal, T., & Koç, S. (2023). CDS primleri ile yabancı pay senetleri yatırımları arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 22(1), 258-270.
• Sevil, G., & Ünkaracalar, T. (2020). CDS primleri ile portföy yatırımları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Maliye ve Finans yazıları, (113), 285-300.
• Sezal, L., & Kendirli, S. (2024). The effect of interest rates on portfolio investments and foreign direct investments in Türkiye. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 9(2), 271-286.
• Shah, S. S. H., Yaqub, M., Khan, M. A., Haddad, H., Al-Ramahi, N. M., Zaheer, A., & Mata, M. N. (2023). Dynamic association of stock market volatility, foreign portfolio investment and macroeconomic indicators by taking the impact of structural breaks. Heliyon, 9(8).
• Stock , J.H., & Watson, M.W. (2001). Vector autoregressions. Journal of Economic Perspectives, 25(4), 101-115.
• Suyadal, M., Yavuz, M. S., & Bozkurt, G. (2021). Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde finansal ve ekonomik göstergeler arasındaki ilişki: Heterojen panel nedensellik analizi örneği. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 16(4).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2025). Uluslararası Yatırım Pozisyonu. Erişim adresi: evds2.tcmb.gov.tr
• Uğur, A., & Tosun, N. (2023). Türkiye’de yabancı portföy yatırımları ve CDS ilişkisi: 2008-2021 dönemi için bir inceleme. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 345-358.
• Ullah, Z., Shah, M. H., Khan, W., & Ali, A. (2021). Macroeconomic factors as drivers of foreign portfolio investment in emerging economy. Multicultural Education, 7(6), 644-652.
• Yıldırım, H. H., & İldokuz, B. (2019). Korumasız faiz parite kuramı ve 2005-2014 dönemi portföy yatırımlarını Türkiye’ye çeken finansal faktörlerin tespiti. EKOIST Journal of Econometrics and Statistics, 14(29), 247-268.
• Yıldız, A. (2012). Yabanci Portföy Yatırımlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 23-37.